27 Αυγούστου 2017, 9:30 πμ
του Κώστα Βενιζέλου
Η Άγκυρα θα αναμένει να ξεκαθαρίσει το τοπίο με κουρδικό και γερμανικές εκλογές και μετά ενδεχομένως να ασχοληθεί με το Κυπριακό, σημειώνουν ξένες διπλωματικές πηγές.
Μέχρι τότε η τουρκική πλευρά επιχειρεί να εδραιώσει με διάφορους τρόπους την παρουσία της στο νησί. Είναι πρόδηλο ότι η Τουρκία έχει συγκεντρωμένη την προσοχή της στο κουρδικό ενόψει και του δημοψηφίσματος που θα διενεργηθεί εντός Σεπτεμβρίου από τους Κούρδους του Ιράκ.
Θέλουν να «καθαρίσουν» με δυο τουλάχιστον ζητήματα-αγκάθια οι Τούρκοι πριν να επανέλθουν στο Κυπριακό. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Άγκυρα έχει επικεντρωμένη αλλού την προσοχή, παράλληλα όμως εξετάζει διάφορα σενάρια που συνδέονται με ευρύτερους σχεδιασμούς της με βασικό άξονα την εμπλοκή της με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα ενεργειακά της περιοχής.
Πρώτο, σε αυτή τη φάση η Τουρκία έχει συγκεντρωμένη την προσοχή της στο κουρδικό ενόψει και του δημοψηφίσματος που θα διενεργηθεί εντός Σεπτεμβρίου από τους Κούρδους του Ιράκ. Η Άγκυρα επιχειρεί με διάφορους τρόπους να αποτρέψει τη διενέργεια του δημοψηφίσματος και πρωτίστως την ανακήρυξη ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Οι επόμενες εβδομάδες κρίνονται ως καθοριστικές για το ζήτημα αυτό, καθώς γίνονται κινήσεις από τρίτους για αναβολή του δημοψηφίσματος (ΗΠΑ). Η Τουρκία ανησυχεί για τις εξελίξεις αυτές περισσότερο όμως την τρομάζουν πιθανές κινήσεις από τους Κούρδους της Συρίας. Σημειώνεται συναφώς πως ο κουρδικός πληθυσμός στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής υπολογίζεται στα 30 εκατομμύρια. Τα 14 εκατομμύρια ζουν στην Τουρκία, τα οκτώ στο Ιράν, τα πέντε στο Ιράκ και το 1,5 στη Συρία. Η ανακήρυξη κουρδικού κράτους σε μια από τις περιοχές θα συμπαρασύρει και τις υπόλοιπες. Αυτό θα είναι σενάριο τρόμου για την Άγκυρα.
Δεύτερον, στην Τουρκία αναμένουν τις εκλογές στη Γερμανία, που χρονικά τοποθετούνται στις 24 Σεπτεμβρίου 2017. Το ζητούμενο είναι κατά πόσο θα συνεχιστεί το κλίμα έντασης και αντιπαράθεσης και μετά τις γερμανικές εκλογές. Πληροφορίες αναφέρουν πως και στις Βρυξέλλες εκτιμούν πως οι όποιες κινήσεις υπάρξουν στο πεδίο των ευρωτουρκικών αναμένεται να γίνουν μετά τις εκλογές. Οι σχέσεις, πάντως, του καθεστώτος Ερντογάν με την Ευρώπη κι άλλες χώρες χαρακτηρίζονται από ένταση με επιλογή της Άγκυρας.
Εδραίωση παρουσίας στα κατεχόμενα
Σε ό,τι αφορά στην Κύπρο, είναι σαφές πως η περίοδος «περισυλλογής» αξιοποιείται πλήρως από την Άγκυρα για να προωθήσει κινήσεις επιβολής νέων τετελεσμένων επί του εδάφους. Μια πρακτική που ακολουθεί διαχρονικά η Τουρκία. Είναι σαφές πως η προσπάθεια στοχεύει στην εδραίωση σε όλα τα επίπεδα της παρουσίας της Τουρκίας στα κατεχόμενα, στην αναβάθμιση του ψευδοκράτους αλλά όχι αναγνώριση. Ενέργειες γίνονται συστηματικά προς την κατεύθυνση της ενσωμάτωσης, χωρίς όμως να προβαίνουν οι Τούρκοι στην τελευταία κίνηση.
Η Τουρκία δεν επιδιώκει δυο χωριστά κράτη, ούτε διχοτόμηση καθώς ο σχεδιασμός είναι ο στρατηγικός έλεγχος ολόκληρου του νησιού. Εάν ακολουθήσει τα πιο πάνω σενάρια (δυο κράτη, διχοτόμηση), τότε δεν θα έχει ρόλο και λόγο στα ενεργειακά, στα οποία επενδύει πολιτικά και γεωπολιτικά αλλά και οικονομικά. Μόνο με φόντο τους υδρογονάνθρακες η Τουρκία φαίνεται να συζητά συμφωνία, υπό την προύπόθεση πως θα έχει μερίδιο και ρόλο.
Σημειώνεται πως η τουρκική πλευρά γνωρίζει διάφορα σενάρια και ιδέες που αναπτύσσονται εσχάτως στις ελεύθερες περιοχές από πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες για μιας μορφής συμφωνημένης διχοτόμησης, αλλά δεν φαίνεται να την εξυπηρετεί μια τέτοια ρύθμιση. Αυτό που ενδεχομένως να προσεγγίζεται με «συμπάθεια» είναι μια παλιά ιδέα που αφορά στην «ταϊβανοποίηση» των κατεχομένων, με ρόλο της Τουρκίας (τουρκικό κεφάλαιο και πολιτικό έλεγχο) αλλά και αυξημένες διεθνείς σχέσεις των Τουρκοκυπρίων. Όχι κατά ανάγκη πολιτικές σχέσεις αλλά εμπορικές, οικονομικές. Οι όποιες κινήσεις γίνονται από την Τουρκία στα κατεχόμενα σε συνδυασμό τι έχει κατατεθεί από ελληνικής πλευράς στο Κραν Μοντάνα θα αποτελέσουν τον μοχλό πίεσης σε μια νέα προσπάθεια στο μέλλον.
Ο ρόλος των Ηνωμένων Εθνών
Για τα Ηνωμένα Έθνη το επόμενο βήμα είναι η υποβολή της έκθεσης του απερχόμενου Ειδικού Συμβούλου του Γενικού Γραμματέα για το Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Από τα όσα θα περιλάβει στην έκθεση του ο κ. Άιντε θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό πώς θα κινηθεί ο Διεθνής Οργανισμός, όταν και όποτε θα επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Θα περιληφθεί το πλαίσιο Γκουτέρες ή όχι στην έκθεση; Εάν ναι, τότε θα αποτελεί τη βάση για τις διαπραγματεύσεις και τους βασικούς άξονες των συζητήσεων και πιθανής συμφωνίας.
Ακόμη θα έχει ενδιαφέρον κατά πόσο θα περιληφθούν στην έκθεση και προτάσεις που κατατέθηκαν από τους συμμετέχοντες στην Πενταμερή Διάσκεψη, σε Γενεύη, Κραν Μοντάνα, και Μοντ Πελεράν. Τούτο εκ των πραγμάτων θα δημιουργήσει κεκτημένο στη διαδικασία. Παραμένει, επίσης, το ερώτημα: Θα αναφερθεί σε ευθύνες για το αδιέξοδο ή θα προκύπτει τούτο από την καταγραφή των γεγονότων;
Είναι σαφές, πάντως, ότι τα Ηνωμένα Έθνη εξαρτούν τα επόμενα βήματα από τη διάθεση των εμπλεκομένων. Θα αναμένουν, δηλαδή, σινιάλο κατά κύριο λόγο από Αναστασιάδη και Ακιντζί. Είναι προφανές πως θα αξιοποιηθεί η παρουσία του Προέδρου Αναστασιάδη στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη αλλά και του Μουσταφά Ακιντζί, που αναμένεται να προσκληθεί για να μιλήσει στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Οργάνωσης Ισλαμικής Συνεργασίας. Με βάση τα σημερινά δεδομένα και τη ροή των γεγονότων δεν πρέπει να αναμένονται θεματικές κινήσεις. Ωστόσο, στο Κυπριακό, ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο, προκύπτουν απρόοπτα εξελίξεις. Συνεπώς μπορεί να υπάρξουν εξελίξεις αν και όλοι οι εμπλεκόμενοι εκτιμούν πως τα επόμενα, επί της ουσίας, βήματα αναμένονται να γίνουν μετά τις προεδρικές εκλογές.
Εφαρμόζουν εδώ και χρόνια Σχέδιο Β
Λόγος γίνεται για μια ακόμη φορά για την εφαρμογή από την Τουρκία σχεδίου Β. Το θέμα δεν είναι σημερινό και το σχέδιο Β δεν σταμάτησε ποτέ να εφαρμόζεται. Έγγραφο που είχε ετοιμαστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση για το σχέδιο Β (2/5/2012) σημείωνε πως στόχος της Τουρκίας είναι η διεθνής αναβάθμιση και αναδιάρθρωση των παράνομων δομών των κατεχομένων.
Σημειώνει, επίσης, ότι η συνεπέστερη εφαρμογή των τρίχρονων οικονομικών πρωτοκόλλων που υπογράφει η τουρκική κυβέρνηση με το καθεστώς των κατεχομένων, η αύξηση του τουρκικού πληθυσμού, η παράνομη παραχώρηση «υπηκοοτήτων», η ενίσχυση του μουσουλμανικού στοιχείου στην αγορά και στην εκπαίδευση, αλλά και η ενίσχυση του κοινωνικο-πολιτικού ρόλου που παίζουν οι έποικοι είναι επίσης συστατικά στοιχεία των αλλαγών που επιχειρούνται στα κατεχόμενα.
