Η Καλυψώ αλλάζει τα (ενεργειακά) δεδομένα

Print Friendly, PDF & Email

18 Φεβρουαρίου 2018, 1:46 μμ  

του     Ανδρέα  Πιμπίσιη 

Τα ενεργειακά δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση και όλοι όσοι εμπλέκονται γνωρίζουν πολύ καλά ότι το νόμισμα έχει δύο όψεις. Είναι από τη μια η καλή όψη –δηλαδή η πλήρης και ανεμπόδιστη εκμετάλλευση φυσικών πόρων προς όφελος του κράτους και των πολιτών– και από την άλλη η άσχημη όψη –δηλαδή η πρόκληση εμποδίων, η δημιουργία εντάσεων ώστε να λειτουργήσουν αποτρεπτικά για την όποια εταιρεία θέλει να εκμεταλλευθεί την ανακάλυψη υδρογονανθράκων μιας περιοχής.

Οι προκλήσεις της Τουρκίας όπως καταγράφηκαν το προηγούμενο δεκαήμερο δεν ήταν τυχαίες και ούτε άσχετες με τις τελευταίες εξελίξεις και ανακοινώσεις. Εξελίξεις οι οποίες ήρθαν να τοποθετήσουν την Κύπρο στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Γεγονός που σίγουρα προκαλεί και αντιδράσεις ιδιαίτερα απ’ εκείνη την πλευρά που σε καμιά περίπτωση δεν θα ήθελε την Κύπρο να επιτυγχάνει στον ενεργειακό τομέα. 

Οι αντιδράσεις της Τουρκίας με τον τρόπο που σημειώθηκαν το τελευταίο δεκαήμερο έχουν άμεση σχέση με την ανακάλυψη στο κοίτασμα Καλυψώ. Γιατί ακριβώς η Άγκυρα είδε πως τα δεδομένα ως είχαν τα προηγούμενα δέκα και πλέον χρόνια με ένα κοίτασμα που δεν έπαιζε ιδιαίτερη σημασία ξαφνικά διαφοροποιούνται. Παράλληλα είδε πως εκεί που άρχισε να διαφαίνεται μια γενικότερη αμφισβήτηση για το κατά πόσο μπορεί τελικά η Κύπρος να μπει στον ενεργειακό χάρτη ξαφνικά προκύπτει η Καλυψώ η οποία αλλάζει άρδην τα δεδομένα. 

Ένα από τα ερωτήματα που τέθηκε προ δεκαετίας ότι υπήρξαν σημαντικές ανακαλύψεις υδρογονανθράκων σε Ισραήλ, Κύπρο και Αίγυπτο ήταν ως προς τη σημασία τους για την περιφερειακή, την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ενεργειακή αγορά. Επίσης είχε τεθεί και το ερώτημα εάν μπορεί η ενέργεια να αποτελέσει καταλύτη για την περιφερειακή συνεργασία. 

Σήμερα, μια δεκαετία αργότερα τα πιο πάνω ερωτήματα μπορεί να απαντηθούν μερικώς. Σύμφωνα με μια πρόσφατη ανάλυση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (Center for Strategic and International Studies – CSIS) που εδρεύει στην Ουάσιγκτον ορισμένες από τις απαντήσεις που μπορεί να καταγραφούν σε σχέση με τις ανακαλύψεις υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο είναι οι εξής: 

Πρώτον: Το φυσικό αέριο παλεύει να περάσει τα σύνορα ή να φύγει από την περιοχή: κανένα από τα μεγάλα σχέδια για πολυεθνικό πλέγμα δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί ή έστω να υπάρξει πρόοδος. Τα δύο πεδία τα οποία σήμερα παράγουν είχαν αναπτυχθεί προκειμένου να προμηθεύουν την τοπική παρά την περιφερειακή ή την παγκόσμια αγορά. Ένα τρίτο πεδίο, το Λεβιάθαν στο Ισραήλ, θα προμηθεύει μερικώς με φυσικό αέριο την Ιορδανία καθώς και για πώληση στην ισραηλινή αγορά. Μέχρι στιγμής οι μικρές και πιο απλές επιλογές έχουν αποδειχθεί περισσότερο εφαρμόσιμες από τα μεγάλα και πιο πολύπλοκα έργα, κυρίως λόγω τεχνικών, πολιτικών και εμπορικών ρίσκων που περιλαμβάνονται σε τέτοιους διαγωνισμούς και τα οποία παραμένουν ακόμα άλυτα. 

Δεύτερον: Η ενέργεια δεν έχει επανασχεδιάσει την πολιτική κατάσταση της περιοχής. Αυτό που κατάφερε η ενέργεια ήταν να δημιουργήσει νέες διασυνδέσεις: για παράδειγμα έφερε πιο κοντά την Κύπρο και την Αίγυπτο, αλλά και την Ελλάδα με το Ισραήλ. Αλλά κυρίως το φυσικό αέριο πέτυχε να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τις υφιστάμενες εντάσεις ή επαναπροσεγγίσεις που ήδη υπήρχαν. Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη είναι πιο εύκολο οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας να έχουν αντίκτυπο στις προοπτικές μιας συμφωνίας για το φυσικό αέριο παρά το αντίθετο. Δηλαδή αυτό που θα καθορίσει μια συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών είναι οι μεταξύ τους σχέσεις και όχι η δυνατότητα εμπορικής συνεργασίας. Κάτι ανάλογο –αναφέρεται– ισχύει και στην περίπτωση της Κύπρου: «Είναι η πορεία των συνομιλιών για επανένωση που διαμορφώνει το κατά πόσο το φυσικό αέριο θα αποτελεί πρόβλημα ή λύση και όχι το αντίθετο». Τα όσα καταγράφονται σε σχέση με τα ζητήματα της περιοχή μας κινούνται στην ίδια ευθεία με το πώς το φυσικό αέριο επηρέασε διμερείς πολιτικές σχέσεις σε άλλες περιοχές.

Τα δεδομένα μετά την ανακάλυψη στον στόχο «Καλυψώ» έχουν διαφοροποιηθεί κάτι που σημειώνεται σε διεθνείς αναλύσεις, όπως τη συγκεκριμένη στην οποία αναφερόμαστε. Πιο συγκεκριμένα η σημασία της «Καλυψώς» είναι η εξής:

1Αυξάνονται οι πιθανότητες ανάπτυξης του κυπριακού φυσικού αερίου. Η Αφροδίτη ήταν ένα μικρό κοίτασμα για να μπορεί να αναπτυχθεί από μόνο του και υπήρχε η ανάγκη να διασυνδεθεί με μη κυπριακό φυσικό αέριο, με όλες τις επιπλοκές που μπορούσαν να υπάρξουν. Μια σημαντική ανακάλυψη στην Κύπρο θα αναβιώσει και θα κάνει πιο ελκυστική την ιδέα εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Κύπρο, είτε από μια επίγεια είτε από πλωτή μονάδα (παρόμοια με εκείνη ανέπτυξε η ΕΝΙ στη Μοζαμβίκη). Και φυσικά αναμένεται ότι το ενδιαφέρον για έρευνες θα απογειωθεί κάτι που θα οδηγήσει σε περισσότερες ανακαλύψεις στην Κύπρο και αλλού. 

2Η Καλυψώ φέρνει νέους παίχτες μέσα στο κάδρο. Η σημαντικότερη πρόκληση για την όποια ανάπτυξη του φυσικού αερίου είναι να εξευρεθεί ένα καλό ισοζύγιο ανάμεσα στο ρίσκο και το κέρδος για κάθε έναν εκ των εμπλεκομένων και ενδιαφερομένων. Η αργή ανάπτυξη στην περιοχή οφείλεται κυρίως στην αποτυχία να εξευρεθεί αυτό το ισοζύγιο μεταξύ ρίσκου και κέρδους. Νέοι παίχτες σημαίνει και νέες ευκαιρίες για λύσεις με αμοιβαίο όφελος. Ειδικότερα εάν ληφθεί υπόψη ότι η ΕΝΙ βρίσκεται επίσης στο αιγυπτιακό κοίτασμα Ζορ και έχει μια μακρά ιστορία στην ανάπτυξη θαλάσσιων αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου. Τα εμπόδια για την ανάπτυξη του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζουν να υφίστανται αλλά όλες οι πιθανότητες φαίνονται πιο υλοποιήσιμες απ’ ό,τι μερικά χρόνια πιο πίσω. 

3Η ανακάλυψη στο Καλυψώ ανεβάζει και τις πολιτικές δυνατότητες για το κυπριακό φυσικό αέριο. Η Αφροδίτη ήταν ένα χαρτί χωρίς καθαρή πολιτική αξία. Ήταν εμφανές ότι η Αφροδίτη θα ήταν να αναπτυχθεί για αρκετά χρόνια και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να αποτελέσει ένα ισχυρό χαρτί. Η Καλυψώ φέρνει μαζί της περισσότερη αξία πάνω στο τραπέζι. Το κατά πόσο αυτό θα βοηθήσει ή θα εμποδίσει μια συμφωνία επανένωσης του νησιού θα εξαρτηθεί από το πώς θα προχωρήσουν οι συνομιλίες ευρύτερα. Την ίδια ώρα θα πρέπει να αναμένεται ότι η Ευρώπη θα επιδείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σήμερα υπάρχουν αρκετά εμπόδια για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από την περιοχή για να πωληθεί στις ευρωπαϊκές αγορές. Ωστόσο αναμένεται ότι η Ευρώπη θα διπλασιάσει της προσπάθειά της σε πολιτικό, διπλωματικό και οικονομικό πεδίο προκειμένου να βοηθήσει ώστε να υπάρξει ανάπτυξη του φυσικού αερίου. 

Πρόκληση με συγκεκριμένη στόχευση

Οι κινήσεις της Άγκυρας θα πρέπει να ειδωθούν με ιδιαίτερη προσοχή εάν θέλει κάποιος να αντιληφθεί τη σκοπιμότητα που υπάρχει πίσω από αυτή. Οι παρενοχλήσεις και οι προκλήσεις ήταν συνεχείς τους τελευταίους μήνες χωρίς να γίνονται κινήσεις που ουσιαστικά να εμποδίζουν την εφαρμογή του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας εντός της αποκλειστικής οικονομικής της ζώνης. Αναλωνόταν περισσότερο σε ανακοινώσεις και δηλώσεις παρά σε οτιδήποτε άλλο πιο ουσιαστικό.  

Επέλεγε να κάνει αισθητή την παρουσία της στην περιοχή χωρίς να δημιουργεί προβλήματα καθώς δεν υπήρχε κάτι χειροπιαστό σ’ ό,τι αφορά τα ενεργειακά αποθέματα και πόσο σημαντικά είναι αυτά. Τα δεδομένα άλλαξαν μετά την ανακάλυψη στο κοίτασμα Καλυψώ. Είναι σαφές πλέον ότι δεν μιλάμε για ένα άνευ σημασίας κοίτασμα, αλλά για εξέλιξη που αναβαθμίζει τον ενεργειακό ρόλο της Κύπρου.

Γι’ αυτό και προχώρησε στη λήψη πιο δραστικών μέτρων στοχεύοντας προς δύο κατευθύνσεις: Πρώτον, να ανεβάσει το ρίσκο καθιστώντας τον αποτρεπτικό παράγοντα τόσο για την ΕΝΙ όσο και για άλλες εταιρείες που σκοπεύουν να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή. Δεύτερον, επιχειρεί να βάλει στο ψυγείο το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου συνδέοντάς το με την πορεία του Κυπριακού με την ίδια να καθορίζει τις όποιες εξελίξεις. Δηλαδή να περάσει το ενεργειακό πρόγραμμα υπό τον δικό της έλεγχο. 

Την ίδια ώρα μέσα από τις ενέργειές της στο «οικόπεδο 3», το οποίο υποστηρίζει ότι εφάπτεται περιοχής που «ανήκει στη τδβΚ» επιδιώκει και κάτι άλλο. Να απομακρύνει δια της βίας τις όποιες εταιρείες δραστηριοποιούνται στην περιοχή ανατολικά της Κύπρου ώστε να μπορεί η ίδια να δρα ανεξέλεγκτα προωθώντας δικές της έρευνες. 

Από την άλλη η Τουρκία έχει καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια ανοίγοντας διάφορα μέτωπα να τα χρησιμοποιεί προκειμένου να εισπράττει διάφορα ανταλλάγματα. Ένα σενάριο που υπάρχει και σ’ αυτή την περίπτωση. Δηλαδή να επιχειρήσει η Τουρκία να χρησιμοποιήσει την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, την ένταση με την Ελλάδα και τις επιχειρήσεις εντός της Συρίας προκειμένου να διασφαλίσει είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση. 

Αυτή τη στιγμή η προσοχή του Ερντογάν είναι στραμμένη προς τη Συρία και τον πόλεμο κατά των Κούρδων. Οι επιχειρήσεις αυτές ως γνωστό προκαλούν την αντίδραση των Αμερικανών. Το να θελήσει να χρησιμοποιήσει τα άλλα μέτωπα που προκάλεσε για να πάρει αντάλλαγμα στη Συρία δεν θα είναι καθόλου παράξενο. Αν όχι στη Συρία (και αυτό είναι το εφιαλτικό σενάριο για την Κύπρο) να εξασφαλίσει την έμμεση έστω στήριξη Αμερικανών και άλλων για το μπει στο ψυγείο το κυπριακό ενεργειακό πρόγραμμα. 

Θα πρέπει παράλληλα να σημειώσουμε κι έναν ακόμα παράγοντα. Τη συμμαχία που έχει αναπτύξει, μέσω Συρίας, με τη Ρωσία. Αυτή τη στιγμή πέραν από το συριακό, Τουρκία και Ρωσία έχουν ένα ακόμα σημαντικό στόχο, τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Μια περιοχή που ελεγχόταν από τις ΗΠΑ και οι οποίες δείχνουν πλέον να απομακρύνονται. Και το κενό που αφήνουν οι Αμερικανοί θέλουν να το συμπληρώσουν οι Ρώσοι και οι Τούρκοι. 

  

ΠΗΓΗ:http://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/491196/i-kalypso-allazei-ta-energiaka-dedomena