24.4.2018
Η πορεία του Γιαννάκη Μάτση είναι συνυφασμένη με την πορεία του τόπου μας. Ήταν παρών στις πλέον πολύκροτες φάσεις της σύγχρονης ιστορίας μας: στον αγώνα της ΕΟΚΑ το 1955-59, στην ανεξαρτησία, στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας ως μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, στην ίδρυση του Δημοκρατικού Συναγερμού, ήταν δίπλα στον Γλαύκο Κληρίδη και καταγράφει τις κύριες διαφωνίες τους επί του σχεδίου Ανάν, αλλά και σε μια φάση την οποία ο ίδιος θεωρεί ορόσημο για το Κυπριακό. Αποκαλυπτικά και ενδιαφέροντα τα στοιχεία που φέρνει στο φως της δημοσιότητας.
Στο βιβλίο του υπό τον τίτλο «Μετά παρρησίας – Για την ιστορία και την αλήθεια», ο Γιαννάκης Μάτσης αξιολογεί την πλέον σημαντική πτυχή της πολύκροτης πορείας του στα πολιτικά πράγματα της Κύπρου, μια «σίγουρη και χαμένη ευκαιρία» για λύση του Κυπριακού, μια πρωτοβουλία που αναλήφθηκε το 1996, όταν ήταν πρόεδρος του ΔΗΣΥ και είχε επαφές με αξιωματούχους της κυβέρνησης Κλίντον. Γράφει στο βιβλίο του για τα όσα διεμείφθησαν τον Φεβρουάριο του 1996, που είχε αφετηρία την επίσκεψη Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ -υφυπουργός αρμόδιος για θέματα Ευρώπης- στην Κύπρο, με τον οποίο και είχε λεπτομερή συζήτηση ο συγγραφέας για όλες τις πτυχές του Κυπριακού:
«Τον συνάντησα (τον Χόλμπρουκ) στο Στέιτ Ντιπάρμεντ αμέσως μετά την άφιξή μου στην αμερικανική πρωτεύουσα. Με δέχθηκε φιλικά και είχα την ευκαιρία να αναλύσω την ευρύτερη σημασία της Κύπρου στην περιοχή και να του τονίσω με έμφαση ότι το νησί αποτελούσε τη μοναδική διέξοδο του Ισραήλ, σε περίπτωση κινδύνου από τον αραβικό κόσμο. Τους επισήμανα τους κινδύνους από τον εποικισμό και, κατ’ επέκταση, την ισλαμοποίηση της Κύπρου. Ανέφερα ότι η Τουρκία επαναλαμβάνει στην Κύπρο το προηγούμενο της Αλεξανδρέττας, όπου αφού ενισχύθηκε με εποικισμό η τουρκική μειονότητα, στη συνέχεια η περιοχή προσαρτήθηκε στο τουρκικό κράτος. Υπήρχε ο κίνδυνος να συμβεί το ίδιο και στην Κύπρο με καταστροφικές συνέπειες για όλους τους νομίμους κατοίκους της, Έλληνες και Τούρκους και με ριζική ανατροπή των δεδομένων στην Ανατολική Μεσόγειο».
Η ανταλλαγή απόψεων έγινε μεσούσης της κρίσης των Ιμίων: «Μου μίλησε (ο Χόλμπρουκ) για τη σημασία της κρίσης στα Ίμια, όπως και για τον ρόλο του Πάγκαλου, του Σημίτη, και της Τσιλέρ σε όλη αυτή τη διαδικασία την οποία χειριζόταν ο ίδιος. Προτού τελειώσει η συνομιλία μας, τον ενημέρωσαν ότι η Τουρκάλα Πρωθυπουργός είχε αποσύρει τους στρατιώτες από τη δεύτερη βραχονησίδα. Και η συζήτηση επί του Κυπριακού συνεχίστηκε. Εισηγήθηκα στον Χόλμπρουκ ότι η λύση δεν μπορούσε να είναι άλλη από την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων από το νησί, και ότι αυτή έπρεπε να συνδυαστεί με την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Κάτι τέτοιο θα τερμάτιζε όλους τους κινδύνους τόσο για την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και τους κατοίκους της στο σύνολό τους όσο και για την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής. Το σημαντικό στην όλη υπόθεση είναι ότι η τοποθέτησή μου αυτή βρήκε πλήρη απήχηση και αποδοχή από τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο οποίος και δρομολόγησε πρακτικά τις ενέργειες προς υλοποίηση των απόψεων αυτών.
»Ο Αμερικανός αξιωματούχος διευθέτησε, επίσης, συνάντησή μου με τον Αλεξάντερ Βέρσμποου, σύμβουλο του Προέδρου Κλίντον επί θεμάτων ασφαλείας για την Ευρώπη, ο οποίος από τον Φεβρουάριο του 2012 ώς τον Οκτώβριο του 2016 είχε αναβαθμιστεί σε αναπληρωτή ΓΓ του ΝΑΤΟ, δηλαδή στην ουσία διοικούσε τον Οργανισμό. (…) Όταν ανέλυσα στον Αλεξάντερ Βέρσμποου τις εισηγήσεις μου, υπογραμμίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό το Κυπριακό θα έπαιρνε τη σωστή πορεία για διευθέτηση και τερματισμό των οιωνδήποτε κινδύνων εντός και εκτός Κύπρου, εκείνος συμφώνησε πλήρως, λέγοντας χαρακτηριστικά: ‘’That’s a terrific idea, mr Matsis’’ -είναι εξαιρετική ιδέα κ. Μάτση-. Πρόσθεσε ότι ήταν έτοιμος να εισηγηθεί την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και τον τερματισμό οποιουδήποτε κινδύνου για την Κύπρο».
Το όχι από τον Κληρίδη
Ο Γιαννάκης Μάτσης σημειώνει ότι επέστρεψε στην Κύπρο ενθουσιασμένος καθώς με αυτά τα δεδομένα φαινόταν να δρομολογείται προς οριστική λύση αν υπήρχε η ανάλογη ανταπόκριση και στην Κύπρο. Σημειώνει: «Από τη στιγμή, δηλαδή, που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συνέπλεαν με τις προσεγγίσεις αυτές, η επίλυση του προβλήματος δεν φαινόταν πλέον μακριά. Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως αναμενόταν. Με την επιστροφή μου στην Κύπρο, συνάντησα αμέσως τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Γλαύκο Κληρίδη. Του είπα: ‘’Γλαύκο έχεις την ευκαιρία να γίνεις ο ιστορικότερος ηγέτης της Κύπρου, εάν προωθήσεις αυτές τις δύο θέσεις τις οποίες έχουν δεχθεί οι Αμερικάνοι. Την αίτηση για ένταξή μας στην ΕΕ και την αίτηση για ένταξή μας στο ΝΑΤΟ’’. Δεν διαφώνησε ούτε σχολίασε. Όμως με έκπληξή μου, πληροφορήθηκα αργότερα από τον ΓΓ του ΑΚΕΛ, Δημήτρη Χριστόφια, την εξουδετέρωση της πρωτοβουλίας αυτής. Μου αποκάλυψε ότι ο ίδιος μετέφερε επιστολή του Προέδρου Κληρίδη προς τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας Γεβγκένι Πριμακόφ, με την οποία τον διαβεβαίωνε ότι η Κύπρος απέρριπτε την εισήγηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Όλα αυτά βεβαίως εν αγνοία μου, και χωρίς καμιά διαβούλευση μαζί μου».
AYΡΙΟ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Το βιβλίο με τα απομνημονεύματα του πρώην προέδρου του ΔΗΣΥ και πρώην ευρωβουλευτή, με τίτλο: «Μετά Παρρησίας. Για την Ιστορία και την Αλήθεια», εξέδωσαν και κυκλοφορούν ο συγγραφέας και οι Εκδόσεις Καστανιώτη. Η επίσημη παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο Φιλοξενία στη Λευκωσία, την Τετάρτη 25 Απριλίου 2018 στις 19:00. Το βιβλίο θα παρουσιάσει ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Διεθνών Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Πάντειου Πανεπιστημίου, Άγγελος Συρίγος. Χαιρετισμό θα απευθύνουν ο καθηγητής Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Γιώργος Γιωργής, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης και ο πρώην υπουργός Νίκος Κόσης. Θα υπάρξει αντιφώνηση από τον Γιαννάκη Μάτση.
-Το βιβλίο κυκλοφορεί από τη «Φυλλίς Εκδοτική», τηλ.: 99465631.
ΠΗΓΗ:http://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/516790/-to-1996-chathike-efkairia-ga-lysi-toy-kypriakoy
