«Θάρσει. Λέγων τ’ αληθές ου σφαλεί ποτε»

Print Friendly, PDF & Email

18/7/2018

της Σεμέλης Χριστοφορίδη*

«Θάρσει. Λέγων τ’ αληθές ου σφαλεί ποτε» (Έχε θάρρος. Όταν λες την αλήθεια, δε θα κάνεις ποτέ λάθος.) Σοφοκλής, 496-406 π.Χ

Έγραψε κάποτε ο Πλάτων πως οι λέξεις προορίζονται για να ονομάζουν σωστά το αντικείμενο τους [Πλάτων – Κρατύλος στην 430a], ενώ ο Θουκυδίδης, καθώς μαινόταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος έγραφε πως «…Και την ειωθυίαν αξίωσιν των ονομάτων ες τα έργα αντήλλαξαν τη δικαιώσει”, που αποδίδεται στα νέα Ελληνικά ως «για να δικαιολογούν τις πράξεις τους θεωρούσαν πως είχαν δικαίωμα να αλλάζουν ακόμα και την σημασία των λέξεων»|. [Θουκυδίδης στο Γ, 82-4.]

Ο Τζώρτζ Οργουελ, στο προφητικό βιβλίο του «1984», αναφέρθηκε στο πρόγραμμα «Newspeak», που εφαρμόστηκε στην Ωκεανία, ως ενα φιλόδοξο πρόγραμμα «γλωσσοκάθαρσης», με στόχο περιορισμού των ορίων της σκέψης και με συνακόλουθη κήρυξη πτώχευσης γλώσσας και πνεύματος. Στην Ωκεανία, επιχειρήθηκε η η απάλειψη της ιστορίας εντελώς, και κάθε τι επιλήψιμου από την «Οldspeak», την παλαιά γλώσσα. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια συστηματική αποδόμηση της γλώσσας και κατ’ επέκταση την ήττα της ελεύθερης σκέψης, με την επιβολή ενός θεσμοποιημένου τρόμου, από ένα καθεστώς το οποίο επιτυγχάνει την μηδαμινή αντίσταση στους χειρισμούς του, με τη δημιουργία άβουλων και άυλων πολιτών. Πολιτών που αδυνατούν να αρθρώσουν λόγο και να ολοκληρώσουν σκέψεις. 

Στην Ωκεανία λοιπόν, υπήρξε μια επιτυχής διαστρέβλωση του νοήματος των λέξεων, από μια ολοκληρωτική κυβέρνηση, ένα φασιστικό καθεστώς που είχε ως στόχο την χειραγώγηση των υπηκόων του, αλλάζοντας το νόημα «ενοχλητικών» λέξεων και αποδίδοντας τους «ευπρεπέστερη» σημασία.

Διαχρονικά, οι λέξεις χρησιμοποιούνται κατά το ήθος των ανθρώπων που διαχειρίζονται τα «κοινά» .  Συνεπώς, η διαστροφή των νοημάτων αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται συχνά στα πεδία πολιτικών σκοπιμοτήτων, όπου ιδεολογικοί προπαγανδιστές εκμηδενίζουν την ουσία των λέξεων στο βωμό των αλλότριων σκοπών τους. 

Στην «ευρωπαϊκή» Κύπρο του 2018, όπου καταδικάζεται το Ισλάμ που μεταξύ άλλων ποινικοποιεί την μόρφωση μέρους του λαού, εμφανίζονται κατά καιρούς τέτοιοι «μοντέρνοι οραματιστές» οι οποίοι ελλείψει αυθεντικής ηθικής θεωρούν πως έχουν δικαίωμα παραχάραξης της γλώσσας και συνεπώς της ιστορικής πραγματικότητας.

Διαστροφή των λέξεων, διαστροφή της ιστορίας, διαστροφή των αρχών και των αξιών, ενός λαού του οποίου το παρελθόν απαιτεί μόνο αυτοσεβασμό και υπερηφάνεια. Καθώς, κατά το Σεφέρη, «Υπάρχουν σε μια γωνιά της γης 400 χιλιάδες ψυχές από την καλύτερη, την πιο ατόφια Ρωμιοσύνη, που προσπαθούν να τις αποκόψουν από τις πραγματικές τους ρίζες και να τις κάνουν λουλούδια θερμοκηπίου. Σ’ αυτή τη γωνιά της γης δουλεύει μια μηχανή που κάνει τους Ρωμιούς σπαρτούς – Κυπρίους – όχι Έλληνες, που κάνει τους ανθρώπους μπαστάρδους, με την εξαγορά και την απαθλίωση των συνειδήσεων, με τις κολακείες των αδυναμιών ή των συμφερόντων (το Κυπριακό ζήτημα είναι πάνω απ’ όλα ζήτημα καλλιέργειας, ζήτημα “κουλτούρας”, με την πλατύτερη έννοια που η λέξη έχει) και ονομάζει τη φυσιολογική παιδεία αυτών των ανθρώπων ‘‘πολιτική προπαγάνδα”»

Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η σύνταξη του επίμαχου «γλωσσαρίου» για «Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους» δημοσιογράφους.

Οι «δαίμονες της ετοιμολογίας φαίνεται να αγνοούν πως η δημοσιογραφία ως επάγγελμα αλλά και ως κοινωνικό λειτούργημα, συνεπάγεται καθήκοντα και υποχρεώσεις. Η υπεύθυνη δημοσιογραφία επιτάσσει υπευθυνότητα και σεβασμό προς την αξιοπρέπεια ενός λαού που διακαώς προσπαθούν να υποτάξουν. Πάνω από όλα, οι δημοσιογράφοι έχουν καθήκον να αποδίδουν την αλήθεια – και η ιστορικές πραγματικότητες αποτελούν αλήθεια.

Αποτελεί ιστορική πραγματικότητα η ΕΙΣΒΟΛΗ της Τουρκίας το 1974. Αποτελεί ιστορική πραγματικότητα η ΚΑΤΟΧΗ του 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Αποτελεί ιστορική πραγματικότητα ότι η Τουρκία τέλεσε και εξακολουθεί να τελεί ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ. Αποτελεί γεγονός η αφαίρεση του «Δεν Ξεχνώ» από τα βιβλία και τα τετράδια της «γενιάς της ελπίδας» αυτού του τόπου, και η μη αναφορά σε σημαντικότατα ιστορικά γεγονότα στα σχολεία. 

Όσον δε αφορά την επιβολή ρατσιστικών σχεδίων «λύσης» δια μέσου πλύσης εγκεφάλου και ιστορικής παραχάραξης, αυτή αποτελεί παροντική πραγματικότητα, την οποία το συγκεκριμένο γλωσσάρι φαίνεται να υπηρετεί πιστά. 

Το γλωσσάρι που συνέταξαν οι τύραννοι των λέξεων αποτελεί ένα ακόμα επικοινωνιακό πρότυπο το οποίο έχει σχεδιαστεί και προετοιμαστεί για να μπερδέψει και να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη, αλλά δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από άλλο ένα μεθοδευμένο βήμα ιστορικής παραχάραξης και πολιτικής, το οποίο βεβαίως τυγχάνει να συμπίπτει χρονικά με δείπνα συνομιλιών, νόμους Ακκιντζί και επαναπροσδιορισμούς ονομάτων ξεχασμένων πατρίδων.

Το υπέροχο όμως είναι πως η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί.

Μας τη θυμίζει καθημερινά το βουνό της σιωπής και το αίσχος που αναβοσβήνει κάθε βράδυ στις ράχες του, μας τη θυμίζουν κάθε χρόνο οι σειρήνες που ηχούν και οι αμέτρητοι σταυροί στα κοιμητήρια. Μας τη θυμίζει ο θόρυβος των μηχανών των μοτοσυκλετιστών κάθε Αύγουστο και τα αμέτρητα γιατί που προέκυψαν μετά την έκρηξη στο Μαρί. Μας τη θυμίζουν οι 9 γραμμές της γαλανόλευκης, και το μάθημα ιστορίας στα Φυλακισμένα Μνήματα. Η μισή μας πατρίδα εξακολουθεί να είναι κατεχόμενη και υπάρχουν ακόμα οικογένειες που αναζητούν αγνοούμενους. Όσο αγνοούμε αυτές τις πραγματικότητες, θα βρισκόμαστε υπόλογοι στους αγέννητους και στους νεκρούς. Η σιωπή αποτελεί συνενοχή και η δράση απαιτεί αντίδραση.

Ειδικότερα η νέα γενιά, οφείλει να διδαχθεί από την ιστορία της παρά το ότι της την στέρησαν στα σχολεία, και ακολούθως να διδάξει στις επόμενες αλλά και στις παλαιότερες, πως όσο αυτή η ιστορία δεν τυγχάνει σεβασμού, το μόνο σίγουρο είναι πως θα επαναλαμβάνεται. 

Ας μην επιτρέψουμε άλλο στις μέλισσες να πεθαίνουν απάνω στο παχύ μας δέρμα χωρίς να νιώθουμε τίποτα. Ας διδαχθούμε από τις κερκόπορτες, που έχουν στοιχειώσει την Ελληνική Ιστορία, ας αντιληφθούμε πως παρότι το νησί μας έχει την ευλογία να γεννά ήρωες, δεν θα πάψει ποτέ να έχει την κατάρα του να γεννά και προδότες. Πάντα στις κρίσιμες στιγμές θα βρίσκονται κάποιοι που θα αφήνουν μια κερκόπορτα ανοιχτή, καταδικάζοντας τον λαό να παραδοθεί χωρίς μάχη, χωρίς αντίσταση, και αφού οι εντός των τειχών εφιάλτες τον αφοπλίσουν – στερώντας του την παιδεία του και την ηθική του, προσκαλώντας τον εχθρό να καταλάβει την πόλη ουσιαστικά ανοχύρωτη.

Οφείλουμε να θυμόμαστε, πως νόημα στις λέξεις δίνει ο λαός με τις πράξεις του. Κάποιες συγκεκριμένες λέξεις τις όρισαν μάλιστα 17χρονα οδηγούμενα στις αγχόνες.

«Ωστόσο εγώ θα επιμένω να λέω την ελευθερία ελευθερία, το φόνο φόνο, την ενοχή ενοχή, μ’ ένα πείσμα τρελού που σκαλίζει στον τοίχο τ’ όνομά του με τα νύχια.» Λεύκιος Ζαφειρίου

*Δικηγόρος