του Ανδρέα Σ. Αγγελίδη
20 Νοε 2016
Όσα προηγήθηκαν της λύσης που προέβλεψε το δοτό Σύνταγμα του 1960 είναι μια χρήσιμη, καθοδηγητική εμπειρία προς αποφυγή σφαλμάτων στα όσα ενδεχομένως θα προκύψουν ή θα είναι αναγκαία, εάν υπάρξει σύγκλιση και χάρτης στο εδαφικό. Η ιστορική αυτή αναδρομή στα γεγονότα, που αφορούν την πολιτική και νομική γένεση της Κυπριακής Δημοκρατίας, σήμερα κράτους μέλους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βάση την καθιέρωση τότε για πρώτη φορά ενός νέου ανεξάρτητου και κυρίαρχου Κράτους με το Σύνταγμα του 1960, έχει πολλά να προσφέρει. Τα τότε δεδομένα διαφέρουν, γιατί τώρα η συμφωνία λύσης αποβλέπει στην τροποποίηση ή μετεξέλιξη ενός ήδη υπάρχοντος Συντάγματος. Διαφορά κεφαλαιώδους σημασίας, η οποία όμως μας διδάσκει τι πρέπει να αποφύγουμε.
Μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου και με βάση αυτές, σχηματίστηκε η Μικτή Συνταγματική Επιτροπή, στην οποία αντιπροσωπεύονταν, με ομάδες ειδικών συνταγματολόγων, η Ελλάδα με τον καθηγητή Θεμιστοκλή Τσάτσο, η Τουρκία με τον καθηγητή Nihat Erim και από δύο ξεχωριστές ομάδες που αποτελούσαν οι Γλαύκος Κληρίδης, Γεώργιος Πολυβίου, Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης και Τάσσος Παπαδόπουλος, και αντίστοιχα οι Ρ. Ντενκτάς, Αλί Ριζά, Χακί Σουλεϊμάν και Αλί Ντανά. Η Επιτροπή είχε ως καθήκον την ετοιμασία κειμένου ως προσχέδιο Συντάγματος.
Το τελικό κείμενο του Συντάγματος υπογράφηκε από τον Sir Hugh Foot, τον τελευταίο Κυβερνήτη της μέχρι τότε βρετανικής αποικίας της Κύπρου, τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδος κ. Χριστόπουλο, τον Γενικό Πρόξενο της Τουρκίας κ. Turrel, και τους Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και Δρα Κουτσιούκ, με την ιδιότητά τους ως ήδη εκλεγέντες αντίστοιχα ως Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι προέκυψε το δοτό Σύνταγμα του 1960, ενώ ταυτόχρονα υπογράφονταν από τα ίδια πρόσωπα και με τις ιδιότητες που είχαν τρεις πρόσθετες Διεθνείς Συνθήκες, μεταξύ Αγγλίας, Ελλάδας, Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Συνθήκη Εγγυήσεως και η Συνθήκη Στρατιωτικής Συμμαχίας. Σ’ όλες συμβαλλόμενο μέρος ήταν προφανώς, αφού την αφορούσαν, η Κυπριακή Δημοκρατία.
Από πλευράς Βρετανίας εκδόθηκε τότε το Διάταγμα της Βασίλισσας εν Συμβουλίω του 1960, που προέβλεψε ότι το συγκεκριμένο Σύνταγμα θα ετίθετο σε ισχύ από τις 16 Αυγούστου 1960 και θα αφορούσε τη διακυβέρνηση και λειτουργία της ανεξάρτητης και κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας, ημερομηνία μετά την οποία η Βασίλισσα δεν θα είχε πλέον οποιαδήποτε κυριαρχία ή αρμοδιότητα σε σχέση με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Με δεδομένο σήμερα το δοτό αυτό Σύνταγμα και το γεγονός της δυνάμει αυτού αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας ως μέλους ισότιμου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει η όποια συμφωνία τώρα για τροποποίησή του να έχει υπέρ αυτής την έγκριση ή σύμφωνη γνώμη του ίδιου του Κράτους μας, με απόφαση προφανώς του κυρίαρχου λαού του. Εν έτει 2016, δεν μπορεί να επιβληθούν δοτές λύσεις. Τον τελευταίο λόγο για την όποια συμφωνία μετεξέλιξης τον έχει ο λαός.
Άρα θα πρέπει να προηγηθεί, όπως και τότε, Ειδική Επιτροπή νομομαθών, για να καθορίσει τις αναγκαίες τροποποιήσεις που θα επιφέρουν τελικά τη μορφή της μετεξέλιξης του Συντάγματος από Ενιαίο σε Ομόσπονδο Κράτος. Επί των τροποποιήσεων αυτών, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία Βρετανίας, Ελλάδος, Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Εάν υπάρξει μια τέτοια συμφωνία, τότε πρέπει να τεθεί αυτούσιο το τελικό σχέδιο τροποποίησης του Συντάγματος υπ’ όψιν του λαού, για να εκφράσει την αποδοχή ή απόρριψή του.
Εάν εγκριθεί από τον λαό, οι συμβληθέντες το 1960 για την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχοντας δεδομένη τη βούληση του κυρίαρχου λαού για αποδοχή των τελικών προβλεφθέντων τροποποιήσεων, μαζί με όσους άλλους θα συμμετάσχουν στη διεθνή διάσκεψη (μόνιμα μέλη Συμβουλίου Ασφαλείας και Ευρωπαϊκή Ένωση), θα μπορούν να επιβεβαιώσουν και την κατάργηση της Συνθήκης Εγγύησης, για να προκύψει κατά το διεθνές δίκαιο το νέο νομικό και συνταγματικό καθεστώς της μετεξέλιξης. Σ’ αυτή τη διάσκεψη θα μπορεί να οριστεί και η ημερομηνία έναρξης της ισχύος του τροποποιημένου Συντάγματος.
Προφανώς, στην όλη εξίσωση δεν χωρεί η απουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού η όποια μετεξέλιξη σε Ομοσπονδία θα αφορά αυτήν. Πρόσθετα, είναι προφανές ότι δεν προηγείται χρονικά, έξω και πριν από την επιθυμία του λαού, η λεγόμενη από τουρκικής πλευράς πενταμερής. Τέτοια πενταμερής, ως την επικαλούνται, δεν μπορεί να αφήσει εκτός την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία. Το Σύνταγμα υπάρχει και αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία. Συνεπώς, δεν μπορεί να συμφωνηθεί ο,τιδήποτε, ως μετεξέλιξη του Συντάγματος, στην απουσία της ίδιας της επηρεαζόμενης χώρας.
Εκτός εάν δεχθούμε αυτό που επιδιώκει η Τουρκία, με τις αναφορές για «εκλιπούσα» Κυπριακή Δημοκρατία, που θα οδηγήσει σε παρθενογένεση ενός νέου κρατικού μορφώματος, ως αποτέλεσμα μιας διεθνούς συμφωνίας «συνεταιρισμού». Κάτι που ήδη απέρριψε ο λαός στο δημοψήφισμα του 2004, αλλά και απορρίπτει σταθερά η κοινή θέση των πολιτικών δυνάμεών μας.
Στον όλο συλλογισμό δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής ότι το Σύνταγμα κάθε χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από απόψεως ισχύος, υστερεί έναντι του υπερέχοντος δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπεροχή που ήδη καθιερώθηκε ως συνταγματική πρόβλεψη στο Σύνταγμά μας, με την πέμπτη αυτού τροποποίηση. Πρόβλεψη και υποχρέωση κάθε κράτους μέλους και ως θέση κοινοτικού κεκτημένου και συνταγματικής ουσίας, που δεν επιδέχεται παραβίαση, ενώ είναι απαραίτητη για να υπάρξει λύση δικαία, βιώσιμη και λειτουργική.
*ΑNΔΡΕΑΣ Σ. ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ
Δικηγόρος
Πηγή:http://www.sigmalive.com/simerini/analiseis/380648/metekseliksi-kai-diethnis-diaskepsi
