24/4/2020
του Ανδρέα Πιμπίσιη
Η πρώτη στις 15 Ιανουαρίου 1950 και η δεύτερη στις 24 Απριλίου 2004. Αυτές ήταν οι δύο φορές που οι Κύπριοι κλήθηκαν να αποφανθούν για το μέλλον τους. Στην πρώτη περίπτωση οι Κύπριοι είχαν να αποφασίσουν εάν θέλουν ή όχι η νήσος να ενωθεί με την Ελλάδα. Η συντριπτική πλειοψηφία τοποθετήθηκε υπέρ, δηλαδή η Κύπρος να ενωθεί με την Ελλάδα. Στη δεύτερη περίπτωση και πάλι μια καθαρή πλειοψηφία αποφάνθηκε πως δεν ήθελε τη συγκεκριμένη λύση που της προτάθηκε.
Για δεκαετίες μετά το δημοψήφισμα του 1950 διάφοροι ιστορικοί και αναλυτές επιχειρούν να εξάξουν συμπεράσματα ως προς την απόφαση που λήφθηκε τότε και το κατά πόσο αυτή ήταν ορθή και λανθασμένη. Οι εκ των υστέρων αναλύσεις στην προκειμένη περίπτωση δεν έχουν να προσθέσουν οτιδήποτε σ’ ένα υπαρκτό γεγονός. Η απόφαση του 1950 λήφθηκε υπό τις δοσμένες συνθήκες και μέσα στο κλίμα που επικρατούσε στην Κύπρο εκείνη την περίοδο.
Η επόμενη φορά που ο κυπριακός λαός κλήθηκε στις κάλπες για να πάρει ο ίδιος απευθείας την απόφαση επί ενός κρίσιμου εθνικού θέματος ήταν μισό αιώνα αργότερα, τον Απρίλη του 2004. Ήταν η πρώτη φορά που οι πολίτες της Κύπρου καλούνταν να πάρουν οι ίδιοι απευθείας θέση επί της μορφής λύσης του Κυπριακού.
Στο μισό αιώνα που μεσολάβησε μεταξύ των δύο δημοψηφισμάτων οι Κύπριοι ήταν κατά κανόνα θεατές στα όσα τεκταίνονταν σε πολιτικό επίπεδο. Το γεγονός ότι ψήφιζε σε προεδρικές ή βουλευτικές εκλογές δεν σημαίνει ότι είχε και άμεσο λόγο στις αποφάσεις που λαμβάνονταν σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο.
Έτσι στις 24 Απριλίου 2004 κλήθηκε για πρώτη φορά να πάρει θέση επί ενός θέματος το οποίο για τέσσερις δεκαετίες το διαχειριζόταν η εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Ο κυπριακός λαός είχε για πρώτη φορά τη δυνατότητα να πάρει ο ίδιος θέση στο μεγαλύτερο πολιτικό πρόβλημα που ταλανίζει το νησί από τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
Όπως και στην πρώτη έτσι και στη δεύτερη περίπτωση κάποιοι υποστηρίζουν πως ο λαός παρασύρθηκε από συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις, από την εκκλησία ή από διάφορα άλλα κέντρα. Σ’ ό,τι αφορά τη δεύτερη ψηφοφορία μια απλή ματιά τις εκλογικές αναμετρήσεις που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν το δημοψήφισμα του Απριλίου αποδεικνύεται πως κάθε άλλο οι πολίτες είχαν παρασυρθεί.
Η πλειοψηφία των πολιτών σ’ εκείνο το δημοψήφισμα, τρεις στους τέσσερις, τοποθετήθηκε αρνητικά και μόνον ένας στους τέσσερις θετικά. Έκτοτε ένα από τα ερωτήματα που συνεχίζει να απασχολεί είναι το στοιχείο εκείνο που καθόρισε την απόφαση της πλειοψηφίας. Εάν ήταν η μορφή λύσης του Κυπριακού ή το συγκεκριμένο σχέδιο.
Ευθύς μετά το δημοψήφισμα η πολιτική ηγεσία, μπροστά στον φόβο ότι θα κατηγορηθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά πως απέρριψε αυτή καθ’ αυτή τη λύση του Κυπριακού, έσπευσε να στείλει το μήνυμα πως αυτό που απορρίφθηκε ήταν το συγκεκριμένο σχέδιο λύσης, το σχέδιο Ανάν. Στην πραγματικότητα όμως αυτό που η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών – πέραν και πάνω από κομματικές υποδείξεις και εντολές – πήρε θέση τη συγκεκριμένη στιγμή ήταν η μορφή λύσης.
Για πρώτη φορά μετά από τόσες δεκαετίες ο μέσος Κύπριος πολίτης είχε την ευκαιρία να πάρει θέση στο Κυπριακό, και την πήρε. Ορθή ή λανθασμένη αυτή ήταν θέση των πολιτών.
Η φυσιολογική συνέχεια θα έπρεπε να ήταν η αποσαφήνιση της συγκεκριμένης ετυμηγορίας της πλειοψηφίας του λαού. Η πολιτική ηγεσία θα έπρεπε να ψάξει να μάθει εάν ο λαός απέρριψε το συγκεκριμένο σχέδιο ή την συγκεκριμένη μορφή λύσης. Ποτέ όμως δεν αποτόλμησαν κάτι ανάλογο. Αντίθετα επιχειρούν ο καθένας για τους δικούς του λόγους να ερμηνεύει ή να παρερμηνεύει το αποτέλεσμα της 24ης Απριλίου 2004 όπως το συμφέρει.
Όφειλαν όμως να τολμήσουν να πάνε σ’ ένα ακόμα δημοψήφισμα κατά το οποίο οι πολίτες θα έπαιρναν θέση για τη μορφή της λύσης του Κυπριακού και κατ’ επέκταση τη μορφή του κράτους που θέλουν. Κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται να γίνει γιατί απλούστατα κανένας πολιτικός δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί το αποτέλεσμα.
bimbishis@phileleftheros.com
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/924076/i-teleftaia-fora-poy-o-laos-pire-thesi
