Ανάλυση: Δύσκολος ο δρόμος για το Κυπριακό

Print Friendly, PDF & Email

6/9/2020

Του   Ανδρέα Πιμπίσιη

Αρχές του έτους – και χωρίς να υπάρχουν οι συνθήκες τις οποίες όλοι βιώνουν σήμερα – η όποια παραπομπή σε διασύνδεση των επόμενων προσπαθειών στο Κυπριακό με τις «εκλογές» στα κατεχόμενα τύγχανε επικρίσεων. Υπήρχαν πολλοί, κυρίως εντός της ελληνοκυπριακής πλευράς που πίστευαν και εκτιμούσαν ότι η επανέναρξη των προσπαθειών στο Κυπριακό ήταν εύκολη υπόθεση και ήταν απλώς προφάσεις των κυβερνώντων. 

Η μετακίνηση της ημερομηνίας των «εκλογών» και τα όσα έχουν προκύψει στο μεσοδιάστημα, λόγω πανδημίας κορωνοϊού, έφερε όλους, όσοι συνεχίζουν να διατηρούν ενδιαφέρον για το Κυπριακό, να συμφωνούν πως μετά τον Οκτώβρη θα υπάρξει κινητικότητα. Αυτό θα είναι, ενδεχομένως, και το εύκολο κομμάτι της όλης προσπάθειας, δηλαδή να αποφασίσουν όλοι να δώσουν μια νέα ώθηση στο Κυπριακό. 

Ως έχουν τα πράγματα σήμερα, όπως φαίνεται και μέσα από τις τοποθετήσεις Τούρκων αξιωματούχων, η Άγκυρα δεν είναι αρνητική στο να κινηθεί εκ νέου η διαδικασία στο Κυπριακό. Δείχνει η Τουρκία να θέλει επανεκκίνηση της διαδικασίας στο Κυπριακό ανεξάρτητα του αποτελέσματος των «εκλογών» στα κατεχόμενα. 

Εάν ο νικητής των «εκλογών» είναι ο Ερσίν Τατάρ (ηγέτης του Κόμματος Εθνικής Ενότητας και νυν «πρωθυπουργός» του κατοχικού καθεστώτος) η Τουρκία θα έχει έναν πρόσθετο λόγο να εμφανίζεται πρόθυμη για επανέναρξη των συνομιλιών. Θα είναι μια κίνηση που θα απαντά σ’ όσους αμφισβητούν τις προθέσεις της σ’ ό,τι αφορά την επανέναρξη των συνομιλιών. Θα ενισχύσει το υφιστάμενό της αφήγημα των καλών της προθέσεων για το Κυπριακό. Εξάλλου, είναι πολύ καλά γνωστό πως από την ώρα που θα λάβει την απόφαση η Άγκυρα όποιος κι αν είναι ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων δεν έχει παρά να συμμετέχει. 

Εκτιμάται ότι η νέα κινητικότητα στο Κυπριακό θα πρέπει να αναμένεται περί τα τέλη του έτους με αρχές του 2021. Ο παράγοντας πανδημία θα συνεχίσει την ίδια ώρα να επηρεάζει τις εξελίξεις, όπως επηρεάζει την καθημερινότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. 

Η σύγκλιση μιας διαδικαστικής μορφής συνάντησης για το Κυπριακό με την παρουσία των δύο ηγετών και εκπροσώπων των τριών εγγυητριών δυνάμεων εκτιμάται ως πολύ μεγάλη πιθανότητα. Φαίνεται, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη δεν έχουν διαφωνίες για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας διαδικαστικής μορφής διάσκεψης για την Κύπρο. 

Στόχος αυτής της διαδικαστικής διάσκεψης θα είναι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό. Η επίτευξη συμφωνίας επί των όρων αναφοράς εκτιμάται πως με λίγη καλή διάθεση από όλους μπορεί να υπάρξει. Εξάλλου το πλαίσιο για τους όρους αναφοράς είναι λίγο ή πολύ καθορισμένο: α) το συμφωνημένο πλαίσιο του 2014 που δίνει απάντηση και στο θέμα της μορφής της λύσης, β) οι συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν στο παρελθόν και γ) τα 6 σημεία του πλαισίου Γκουτέρες. 

Πάνω σ’ αυτή τη βάση και με αυτούς τους πυλώνες μπορεί να καταφέρουν οι δύο ηγέτες και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις να συμφωνήσουν σε επανεκκίνηση των συνομιλιών. 

Η δεύτερη διάσταση της όλης διαδικασίας είναι να συμφωνήσουν οι εμπλεκόμενοι στις πρακτικές διευθετήσεις σε σχέση με τις συνομιλίες. Σ’ αυτή τη διαδικασία θα γίνει η ουσιαστική διαπραγμάτευση του Κυπριακού. Εκ των πραγμάτων όλοι οι συμμετέχοντες στη διαδικασία θα οδηγηθούν σε ένα νέο Κραν Μοντανά, με τη γνωστή του σύνθεση, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. 

Σ’ αυτή τη φάση παρούσα θα είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Φαίνεται όλοι να καταλήγουν σε μια κοινά αποδεκτή φόρμουλα που θέλει την ΕΕ απούσα από την πρώτη φάση, όπου θα είναι καθαρά διαδικαστικής φύσεως θέματα που θα συζητηθούν, αλλά παρούσα κατά τις ουσιαστικές συνομιλίες. Εκεί είναι που θα χρειάζονται και οι όποιες παρεμβάσεις από μέρους της ΕΕ. 

Υπάρχει και μια τρίτη διάσταση, που φαίνεται να αποτελεί και το δύσκολο κομμάτι της όλης προσπάθειας. Πρώτον, η Τζέιν Χολ Λουτ στη διάρκεια των επαφών με τις δύο πλευρές άφησε να φανεί ότι τα Ηνωμένα Έθνη θέλουν να μπορούν να τοποθετούνται επί της συμπεριφοράς των μερών στις συνομιλίες. Δηλαδή να μπορούν να κρίνουν τη στάση και τη συμπεριφορά των συνομιλητών. Αυτό προβληματίζει αλλά δεν είναι και τόσο σοβαρό. 

Η τουρκική πλευρά κατ’ επανάληψη αναφέρθηκε στο θέμα των εναλλακτικών επιλογών και στην ανάγκη να γνωρίζει ποια θα είναι η συνέχεια εάν θα τελεσφορήσει η όλη προσπάθεια. Η απαίτηση της τουρκικής πλευράς να θέλει να ξέρει, περίπου ποιο θα είναι ο τελικό αποτέλεσμα, συναντά την αντίθεση και τον έντονο προβληματισμό της ελληνοκυπριακής πλευράς. Σε αρκετές φορές στο παρελθόν η ελληνοκυπριακή πλευρά υποστήριξε ότι μια τέτοια απαίτηση είναι αντιπαραγωγική. Εξέφρασε, επίσης, την ανησυχία ότι μπορεί η τουρκική πλευρά να επιζητήσει οποιοδήποτε άλλο αποτέλεσμα εκτός από τη λύση του Κυπριακού. 

Είναι εμφανές ότι το εύκολο κομμάτι στο παζλ της επιστροφής του Κυπριακού στις ράγες των συνομιλιών είναι η επανεκκίνηση. Η μεγάλη δυσκολία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις όλων των εμπλεκομένων, είναι το πέρασμα από τη διαδικαστική φάση στις πραγματικές συνομιλίες. 

Κρίσιμο ερώτημα: Μπορείς να συνομιλείς υπό το καθεστώς απειλών;

Η κυπριακή κυβέρνηση έχει πει κατ’ επανάληψη ότι υπό το καθεστώς απειλών δεν προτίθεται να παρακαθήσει σε συνομιλίες. Αυτό το έχει ξεκαθαρίσει και προς την κατεύθυνση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών αλλά και όλους τους εμπλεκόμενους. 

Αυτή η θέση της κυπριακής κυβέρνησης έχει να κάνει με το δεύτερο κομμάτι των προσπαθειών στο Κυπριακό, τις ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Το διαδικαστικό κομμάτι δεν φαίνεται να επηρεάζεται από το ευρύτερο σκηνικό όπως διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και πέριξ της Κύπρου λόγω των τουρκικών ενεργειών. 

Χρονολογικά, εάν η διαδικαστική φάση ξεκινήσει στα τέλη του έτους ή αρχές του 2021 τότε οι διαπραγματεύσεις (με μορφή Κραν Μοντανά) θα πρέπει να τοποθετούνται – υπό τις καλύτερες των περιπτώσεων – κάπου στο πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους. 

Τη δεδομένη στιγμή θα κριθεί εάν οι συνθήκες είναι κατάλληλες για διαπραγματεύσεις. Εξάλλου υπάρχει ενώπιον όλων των εμπλεκομένων και η έκκληση από πλευράς Ηνωμένων Εθνών να σταματήσουν ενέργειες με γεωτρήσεις και εποικισμό της Αμμοχώστου. 

Ως προς το θέμα της Αμμοχώστου τα πράγματα είναι αρκούντως ξεκάθαρα προς όλους. Υπάρχει ωστόσο και το θέμα των γεωτρήσεων. Για την ελληνοκυπριακή πλευρά και ενδεχομένως όλους τους ανεξάρτητους παρατηρητές το ζήτημα είναι αρκούντως ξεκάθαρο και αφορά της ενέργειες της Τουρκίας. Όμως η τουρκική πλευρά θεωρεί πως το μήνυμα απευθύνεται και προς την κυπριακή κυβέρνηση, από την οποία έχει την απαίτηση να τερματίσει τις όποιες νόμιμες δραστηριότητες εντός της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα στις συνομιλίες. 

Σοβαρό το πρόβλημα με την Αμμόχωστο 

Η κατάσταση με την Αμμόχωστο όπως διαμορφώνεται είναι ιδιαίτερα δύσκολη και καθίσταται ακόμα πιο δύσκολη λόγω των ενεργειών του κατοχικού καθεστώτος σε συνεργασία με την Τουρκία. 

Δύο είναι τα κομβικά σημεία για το θέμα της Αμμοχώστου: 

Α) Πώς θα αντιδράσουν οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες ακινήτων περιουσιών στο παραλιακό μέτωπο της κατεχόμενης Αμμοχώστου. Το εάν θα ανταποκριθούν ή όχι σε μια έκκληση του κατοχικού καθεστώτος για ένα συμβιβασμό/συμφωνία για τις περιουσίες τους στο παραλιακό μέτωπο. 

Β) Ποια θα είναι η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας και η ιδιαίτερα των Ηνωμένων Εθνών στο θέμα της Αμμοχώστου. Φαίνεται πως μόνο μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας μπορεί να αποτραπούν τα χειρότερα. Και στην περίπτωση αυτή τα πράγματα δεν είναι εύκολα. 

Το κατοχικό καθεστώς ρίχνει το βάρος του σε ανάπτυξη μιας περιοχής που εκτείνεται από τα βόρεια της κατεχόμενης Αμμοχώστου προς Σαλαμίνα και Απόστολο Βαρνάβα. Αυτή την περιοχή θέλει η Τουρκία να αναπτύξει και να δημιουργήσει μια νέα σύγχρονη πόλη με λιμάνι. Το κομμάτι από το υφιστάμενο λιμάνι και όλο το παραλιακό μέτωπο θα μετατραπεί σε τουριστικό μέρος. 

Απ’ εκεί και πέρα όλο το υπόλοιπο κομμάτι της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δέλεαρ για τους Ελληνοκύπριους, πλην όμως για την τουρκική πλευρά το τμήμα αυτό φαίνεται πως της είναι αδιάφορο από πλευράς ανάπτυξης. 

Με πρόσχημα το κατοχικό καθεστώς 

Η Τουρκία προσπαθεί να καλύψει τις παράνομες ενέργειές της, στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, πίσω από τους Τουρκοκύπριους. Επικαλείται δικαιώματα και προστασία συμφερόντων των Τουρκοκυπρίων. 

Κατ’ ανάλογο τρόπο χρησιμοποιεί τους Τουρκοκύπριους προκειμένου να απαντήσει στα μηνύματα που λαμβάνει για τερματισμό των ενεργειών της στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Η Τουρκία εμφανίζεται έτοιμη να τερματίσει κάθε ενέργεια εάν της το ζητήσουν οι Τουρκοκύπριοι γιατί –δήθεν – είναι εξ ονόματος εκείνων που ενεργεί. Στην πράξη όμως αυτή επιβάλλει τις θέσεις της στους Τουρκοκύπριους και γνωρίζει εκ των προτέρων ότι τέτοια έκκληση από τουρκοκυπριακής πλευράς δεν θα υπάρξει. Εκτός εάν καταφέρει η τουρκοκυπριακή ηγεσία να οδηγήσει την κυπριακή κυβέρνηση σε παγοποίηση του δικού τους ενεργειακού προγράμματος. Κάτι που σήμερα δεν φαίνεται εφικτό. 

Όπως δεν είναι εφικτή και η απαίτηση των Τουρκοκυπρίων να τους εξασφαλιστεί εκ των προτέρων το μερίδιό τους στα έσοδα επί του φυσικού αερίου, είτε λυθεί είτε δεν λυθεί το Κυπριακό. 

ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/1012063/analysi-dyskolos-o-dromos-ga-to-kypriako