27/2/2022
γράφει η Ξένια Τούρκη
Μέχρι το βράδυ της Τετάρτης πολλοί θεωρούσαν πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπλόφαρε και δεν επρόκειτο να επιτεθεί στην Ουκρανία. Όλες οι ψευδαισθήσεις διαλύθηκαν λίγες ώρες αργότερα με τη μαζική επίθεση που εξαπέλυσαν οι ρωσικές δυνάμεις, καταλύοντας κάθε αίσθηση του διεθνούς δικαίου. Ένας πόλεμος στην ευρωπαϊκή γειτονιά είναι πλέον γεγονός, κάτι που μέχρι πρότινος ήταν αδιανόητο. Η ρωσική στρατιωτική εισβολή αιφνιδίασε, όχι τόσο επειδή σε συνέντευξή της στον “Φιλελεύθερο” η Παναγιώτα Μανώλη Επίκουρη Καθηγήτρια Πολιτικής Οικονομίας των Διεθνών Σχέσεων στο ΠΕΔΙΣ, τονίζοντας πως οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα συνεχιστούν έως ότου η Μόσχα επιτύχει τον πολιτικό της στόχο, που δεν είναι άλλος από την ανατροπή της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της Ουκρανίας και την εγκαθίδρυση μιας κυβέρνησης μαριονέτας στο Κίεβο, υπό ρωσικό έλεγχο. Αυτό δεν είναι κάτι που προξενεί έκπληξη, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν εδώ και καιρό έδειξε τις προθέσεις του. Όπως κι αν έχει, η απόλυτη στρατιωτική υπεροχή της Ρωσίας είναι ωστόσο αδιαμφισβήτητη και το κόστος σε ανθρώπινες ζωές για τους Ουκρανούς θα είναι μεγάλο σε περίπτωση μεγάλης αντίστασης.
Η ρωσική εισβολή δημιουργεί, πάντως νέα δεδομένα τόσο για τις εμπλεκόμενες χώρες αλλά και για τις ΗΠΑ όπως και για το ευρωπαϊκό μπλοκ. H κατάσταση είναι δύσκολη, εκτιμά η Ελληνίδα ειδικός και μετά το τέλος των εχθροπραξιών, η Ουκρανία όπως την γνωρίζαμε έως σήμερα δεν θα υπάρχει, με πιο πιθανό το σενάριο κάποιας μορφής ομοσπονδοποίηση της χώρας και επιβολής μιας κυριαρχίας υπό όρους, ενώ και η δυτική της πορεία θα διακοπεί.
Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ρωσία θα μπουν σε νέα δίνη και οι πιθανότητες προσέγγισης μειώνονται σημαντικά. Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δει τις δικές της ευθύνες και να βρει τρόπους να καλύψει τις αδυναμίες της. Όπως εξηγεί, η Παναγιώτα Μανώλη, η εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί μια ηχηρή πολιτική ήττα και αναδεικνύει τους κινδύνους που εγκυμονεί η νέα εποχή για την ΕΕ. Αμφισβητούνται οι αρχές και οι θεσμοί πάνω στους οποίους έχει διαμορφωθεί η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και οι ευρωπαϊκές χώρες δεν φαίνεται να έχουν κάποιο σχέδιο για αποτελεσματική στρατηγική αυτονομία.
-Η Ρωσία ξεκίνησε ένα πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Πως μπορεί να εξελιχθεί η κατάσταση; Θα έχουμε επιχειρήσεις μερικών ημερών ή ωρών ή πλήρη κλιμάκωση της σύγκρουσης;
-Τελικά όπως αποδεικνύεται ο Βλαντιμίρ Πούτιν επέλεξε να εμπαίξει τη διεθνή κοινότητα. Ο Ρώσος πρόεδρος ενορχήστρωσε από την άνοιξη του 2021 την εισβολή στην Ουκρανία. Αν και είχε την επιλογή, όπως είχε αρχίσει να φαίνεται τις τελευταίες εβδομάδες, να πετύχει μια διπλωματική λύση του ουκρανικού ζητήματος τουλάχιστον όσον αφορά το καθεστώς της περιοχής του Ντονμπάς αλλά και της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ επέλεξε την στρατιωτική λύση. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα συνεχιστούν έως ότου η Μόσχα επιτύχει τον πολιτικό της στόχο: την ανατροπή της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της Ουκρανίας και την εγκαθίδρυση μιας κυβέρνησης μαριονέτας στο Κίεβο υπό ρωσικό έλεγχο. Η διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων θα εξαρτηθεί από την αντίσταση που θα μπορέσουν να προβάλουν οι Ουκρανοί. Η απόλυτη στρατιωτική υπεροχή της Ρωσίας είναι ωστόσο αδιαμφισβήτητη και το κόστος σε ανθρώπινες ζωές για τους Ουκρανούς θα είναι μεγάλο σε περίπτωση μεγάλης αντίστασης. Η στρατιωτική κατοχή της Ουκρανίας, εδώ που φθάσαμε σήμερα, είναι μια πιθανή εξέλιξη αλλά θα γίνει μπούμερανγκ για την Ρωσία αφού θα οδηγήσει σε μακροχρόνια αντίσταση και ιδίως εάν η Δύση είναι σοβαρή ως προς την αποφασιστικότητά της να στηρίξει την Ουκρανία. “
-Ποια νέα δεδομένα δημιουργεί η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας;
-Η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας είναι μια ενέργεια που αλλάζει τα δεδομένα προφανώς στο στρατιωτικό επίπεδο με την προέλαση του ρωσικού στρατού και αλλάζει επίσης τα δεδομένα όσον αφορά το πλαίσιο διαχείρισης του ουκρανικού ζητήματος και της όποιας μελλοντικής διαπραγμάτευσης (όποτε και αν γίνει αυτή- όχι πάντως άμεσα) για μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Η Ουκρανία όπως την γνωρίζαμε έως σήμερα δεν θα υπάρχει, με πιο πιθανό το σενάριο κάποιας μορφής ομοσπονδοποίηση της χώρας και επιβολής μιας κυριαρχίας υπό όρους. Η δυτική πορεία της χώρας ανακόπτεται. Ενώ θα λειτουργήσει και ο εκφοβισμός των άλλων κρατών της περιοχής με φιλοδυτικό προσανατολισμό (βλέπε Μολδαβία, Γεωργία). Η επιλογή του Βλαντιμίρ Πούτιν για ευρεία στρατιωτική εισβολή -τη στιγμή ακριβώς που μια διπλωματική λύση στα πλαίσια της διαδικασίας της Νορμανδίας φαινόταν να επιβάλλεται στον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ουδείς απειλούσε στρατιωτικά τη Ρωσία- είχε κυρίως ως στόχο να τιμωρήσει και να σωφρονίσει όχι μόνο τον ουκρανικό λαό αλλά και εκείνους στο «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας που ονειρεύονται μακριά από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της. Η στρατιωτική εισβολή θα ενισχύσει την αντιρωσική στάση των Ουκρανών −όπου η πλειοψηφία ακόμα και των νέων ρωσόφωνων Ουκρανών που δεν έζησαν ποτέ υπό Σοβιετικό καθεστώς, σήμερα εξαντλεί τις ρωσικές της προτιμήσεις στη ρωσική λογοτεχνία- όχι στον Πούτιν. H στρατιωτική επέμβαση βεβαίως δημιουργεί νέα δεδομένα και στις σχέσεις της Ρωσίας με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, οι οποίες αναμένουμε ότι μπαίνουν στον πάγο στο επόμενο διάστημα.
-Γιατί η Ουκρανία αποτελεί στόχο για τον Βλαντιμίρ Πούτιν;
-Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος στο παραληρηματικό μάθημα ιστορίας που μας έκανε δια διαγγέλματος: Θεωρεί ότι η Ουκρανία δεν δικαιούται ανεξαρτησία και κυριαρχία, και ότι δεν υπάρχει ουκρανικό έθνος. Υπάρχουν δύο κυρίως ερμηνείες ως προς το γιατί η Ουκρανία αποτελεί στόχο. Η πρώτη εστιάζει στη σημασία της για την ασφάλεια της ίδιας της Ρωσίας. Η πιθανή ενσωμάτωση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ (η οποία προβλέπεται στο Σύνταγμα της χώρας, ή η ανάπτυξη αμερικανικών δυνάμεων (ακόμα και εκτός πλαισίων ΝΑΤΟ) θεωρείται ότι απειλεί ευθέως τη Ρωσία. Και πρέπει να ανακοπεί με κάθε κόστος. Αυτό σημαίνει μια Ουκρανία η οποία στο σύνολό της (όχι ένα της τμήμα) θα βρίσκεται υπό ρωσική ομπρέλα είτε θα είναι τουλάχιστον αποστρατιωτικοποιημένη και «φιλανδοποιημένη». Με τις σημερινές εξελίξεις ενισχύεται το πρώτο σενάριο μιας ελεγχόμενης από τη Μόσχα Ουκρανίας, καθώς το σενάριο μιας ουδέτερης χώρας έχει ακυρωθεί στην πράξη.
Η δεύτερη ερμηνεία υποβαθμίζει την στρατιωτική διάσταση της πρόσδεσης της Ουκρανίας στη Δύση και εστιάζει στην ιδεολογικοπολιτική. Η δυτική στροφή του Κιέβου, η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου δημοκρατικού ουκρανικού κράτους είναι η πιο σοβαρή απειλή για την επιβίωση του απολυταρχικού μοντέλου της «κυρίαρχης δημοκρατίας» της Ρωσίας. Ακολουθώντας την οπτική του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι Ουκρανοί και Ρώσοι είναι ένας λαός τότε ακριβώς μια δημοκρατική, δυτική Ουκρανία αποτελεί «κακό» παράδειγμα για τους Ρώσους οι οποίοι θα μπορούσαν να διεκδικήσουν το ίδιο δημοκρατικό καθεστώς για τη χώρα τους. Εδώ πρέπει να τονίσουμε και τον καθοριστικό ρόλο των οικονομικών συμφερόντων ολιγαρχών στην Ουκρανία που δεν θέλουν το κράτος δικαίου. Η Ουκρανία είτε υπό το πρίσμα της πρώτης οπτικής, είτε υπό το πρίσμα της δεύτερης οπτικής αποτελεί μια χώρα την οποία η Μόσχα θέλει να διατηρήσει στη δική της σφαίρα επιρροής μακριά από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ και να ανατρέψει το ισχύον πολιτικό της σύστημα επιβάλλοντας και εκεί το ρωσικό μοντέλο «κυρίαρχης δημοκρατίας» και περιορισμένης κυριαρχίας.
-Τι μπορεί να κάνει το Κίεβο για να αποτρέψει τα εις βάρος του τετελεσμένα; Έχει περιθώρια αποτελεσματικής αντίδρασης;
-Το Κίεβο έχει λίγα, έως ανύπαρκτα, περιθώρια να ανατρέψει τα τετελεσμένα. Έχασε πολύτιμο χρόνο στα πλαίσια διαπραγμάτευσης του Μινσκ τα προηγούμενα χρόνια μην προχωρώντας σε βήματα υλοποίησης της Συμφωνίας, υποτίμησε τη σημασία της διγλωσσίας της Δύσης, ενώ θεώρησε ότι η Μόσχα δεν θα προχωρούσε ποτέ σε ευρεία εισβολή στην Ουκρανία. Αυτό που θα κληθεί να κάνει το Κίεβο είναι να δεχθεί μια συνθηκολόγηση με τη Ρωσία η οποία θα σημαίνει και τον ακρωτηριασμό της χώρα του ως κυρίαρχου κράτους. Σε αυτή θα βρεθεί να διαπραγματεύεται μόνο του το Κίεβο. Φοβάμαι, ότι παρά τις βαρύγδουπες υποσχέσεις της Δύσης, το Κίεβο θα παραμείνει μόνο του απέναντι στο ρωσικό αναθεωρητισμό και μετά τη λήξη της εισβολής.
-Πόσο αποτελεσματικές θα είναι οι δυτικές κυρώσεις για τη Ρωσία, λαμβάνοντας υπόψη πως στο παρελθόν, δεν έπαιξαν σημαντικό ρόλο;
-Οι δυτικές κυρώσεις δεν είναι πανάκεια, ούτε έχουν ως στόχο να σταματήσουν την Ρωσία. Αυτό το γνωρίζουν οι Δυτικοί. Έχουν ως στόχο να μεγεθύνουν το κόστος που θα πληρώσει το καθεστώς Πούτιν για τις επιλογές του αλλά έχουν και μια χροιά εσωτερικής πολιτικής κατανάλωσης. Τα αποτελέσματα θα τα δούμε μακροπρόθεσμα και θα εξαρτηθούν από την αποφασιστικότητα της Δύσης να υλοποιήσει σοβαρές και αξιόπιστες κυρώσεις και να αντιμετωπίσει και εκείνη το όποιο κόστος. Στόχος των κυρώσεων είναι να γίνει πολύ ακριβή για τη Ρωσία η επιλογή της παραβίασης του διεθνούς δικαίου και ίσως η οικονομική αποδυνάμωση του καθεστώτος του Πούτιν και των ολιγαρχών του. Δύσκολο βάσει όσων έχουμε δει έως τώρα.
Καταδικασμένες να συνεννοηθούν Μόσχα -Ουάσιγκτον
-Ποιες θα είναι οι συνέπειες από την κρίση στην Ουκρανία για τις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας;
-Η σταδιακή επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας είναι μια πραγματικότητα που ζούμε ιδιαίτερα μετά το 2008. Οι πρώτες εξάλλου κυρώσεις των ΗΠΑ στη Ρωσία επιβλήθηκαν πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας με τον «νόμο Μαγκνίτσκι» το 2012. Καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδιώκει μια στροφή προς την περιοχή του Ινδό-Ειρηνικού, η συνεννόηση με τη Μόσχα είναι κάτι που εξυπηρετεί την Ουάσιγκτον. Έτσι, λίγες εβδομάδες πριν τη στρατιωτική εισβολή, οι ΗΠΑ είχαν εγγράφως ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα της Μόσχας για διπλωματικές διαπραγματεύσεις όπως σε σχέση με την ανάπτυξη πυρηνικών δυνάμεων. Σήμερα αυτή η προοπτική έχει βγει από τον ορίζοντα. Οι σχέσεις των δύο πλευρών βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά χωρίς προοπτική άμεσης επανεκκίνησης των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων. Η αξιοπιστία εξάλλου του Βλαντιμίρ Πούτιν ως συνομιλητή για τις ΗΠΑ έχει φθάσει επίσης σε ιστορικά χαμηλά. Οι δίαυλοι επικοινωνίας ΗΠΑ-Ρωσίας θα ξανανοίξουν όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν καθώς οι αλληλεξαρτήσεις των οικονομιών σήμερα επιβάλουν ένα ελάχιστο επίπεδο συνεννόησης.
Ηχηρά μηνύματα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια
-Ποια μηνύματα στέλνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σχετικά με την πολιτική της η ασφάλεια, η εισβολή στην Ουκρανία;
-Η εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί μια ηχηρή πολιτική ήττα και αναδεικνύει τους κινδύνους που εγκυμονεί η νέα εποχή για την ΕΕ. Αμφισβητούνται οι αρχές και οι θεσμοί πάνω στους οποίους έχει διαμορφωθεί η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και οι ευρωπαϊκές χώρες δεν φαίνεται να έχουν κάποιο σχέδιο για αποτελεσματική «στρατηγική αυτονομία». Οι ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν να θέλουν να «βάζουν κάτω από το χαλί» τα σοβαρά προβλήματα ασφάλειας (αμφισβήτηση εδαφικής κυριαρχίας κρατών-μελών της ΕΕ, πόλεμος στην Ουκρανία, εργαλειοποίηση προσφύγων, ενεργειακή ασφάλεια, κλπ.) με τα οποία έρχονται αντιμέτωπες.
-Οι εξελίξεις στην ουκρανική κρίση και η επιθετικότητα της Ρωσίας αποτελούν ένα σοβαρό πλήγμα για το διεθνές δίκαιο και τον σεβασμό της εδαφικής και κυριαρχικής ακεραιότητας των υπαρχόντων κρατών. Ποια μπορεί να είναι η αντίδραση μικρών και αδύνατων κρατών όταν δέχονται τέτοιου είδους επιθέσεις;
-Ναι, αποτελεί σημείο καμπής στις διεθνείς σχέσεις και ιδιαίτερα στην ευρωπαϊκή κοινότητα ασφάλειας. Όχι μόνο ένα κράτος εκ των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου και του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, τις οποίες θεωρητικά επιτηρεί και προχωρεί σε ιστορικό αναθεωρητισμό αλλά απειλεί με στρατιωτική-πυρηνική απάντηση άλλες μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις, εν προκειμένω ευρωπαϊκές δυνάμεις και τις ΗΠΑ, σε περίπτωση που αντιδράσουν. Αυτή η μονομερής απειλή πυρηνικού πολέμου συμβαίνει για πρώτη φορά μεταπολεμικά. Το διεθνές σύστημα μοιάζει να περνάει σε μια νέα, μεταβατική, πιο άναρχη φάση όπου ο εξαναγκασμός και η στρατιωτική επίλυση των διαφορών επανέρχεται και αφορά πλέον και την Ευρώπη. Οι μικρές χώρες και ιδιαίτερα οι χώρες που βρίσκονται εκτός οργανισμών συλλογικής ασφάλειας, και πρωτίστως χωρίς δικές τους αξιόπιστες αμυντικές δυνάμεις και συμμαχίες θα είναι ευάλωτες σε τέτοιου είδους επιθέσεις αλλά και κυρίως σε τακτικές παρέμβασης στο εσωτερικό τους στα πλαίσια των υβριδικών στρατηγικών του 21ου αιώνα. Βαδίζουμε σε ένα σύστημα στρατηγικού ανταγωνισμού μεγάλων/περιφερειακών δυνάμεων που θα ανταγωνίζονται η μια την άλλη σε διαφορετικά επίπεδα (στρατιωτικό, ενεργειακό, οικονομικό, ιδεολογικό-πολιτικό).
Η Μόσχα έχει στρατιωτική υπεροχή
-Ποιος μπορεί να σταματήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν και με ποιο τρόπο;
-Στρατιωτικά, κανείς. Πολιτικά μόνο μια ισχυρή, ενωμένη και αποφασισμένη δυτική κοινότητα με τους συμμάχους της. Αυτό όμως δεν το βλέπουμε να συμβαίνει. Βλέπουμε τις δυτικές φιλελεύθερες κοινωνίες να πολεμούν τον εαυτό τους, οι ΗΠΑ επιθυμούν να κρατήσουν την οικονομική τους «ηγεμονία» αλλά θέλουν να αποσυρθούν ή δεν θέλουν να εμπλακούν σε σημαντικές περιοχές για την Ευρωπαϊκή ασφάλεια ενώ η Ευρώπη είναι αμήχανη και χωρίς σοβαρή ηγεσία. Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν μια στρατηγική για το πώς να αποτρέψουν τον αναθεωρητισμό της Ρωσίας και την ανάδυση ενός νέου συνασπισμού δυνάμεων απολυταρχικής διακυβέρνησης που έχει ως στόχο την ανατροπή της Δυτικής πρωτοκαθεδρίας και της οικουμενικότητας των δυτικών αξιών.
Ίσως η στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία να αποτελέσει ένα ξύπνημα για τη Δύση. Να δούμε από τις ευρωπαϊκές ηγεσίες να υλοποιούν μια αποτελεσματική στρατηγική για τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο και την αντιμετώπιση των απειλών που δέχονται οι ευρωπαϊκές κοινωνίες ώστε και να σταματήσουν τις πρακτικές Πούτιν ή να τις κάνουν εξαιρετικά ασύμφορες για τους λάτρεις τους. Ο Ρώσος πρόεδρος θα σταματήσει όταν επιτύχει τον πολιτικό του στόχο. Η μόνη στρατιωτική απάντηση σήμερα δίνεται από τους Ουκρανούς που πολεμούν μόνοι τους μια πυρηνική υπερδύναμη. Παρά επίσης τις φωνές διαμαρτυρίας που ακούγονται και στο εσωτερικό της Ρωσίας από τους Ρώσους πολίτες δεν υπάρχει κανένας δημοκρατικός έλεγχος, ούτε ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι υπόλογος στη ρωσική κοινωνία.
-Είναι η Ρωσία τόσο δυνατή όσο την παρουσιάζει ο Βλαντιμίρ Πούτιν ή μήπως εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες και την απάθεια της Δύσης για να επιβάλλει την θέλησή της;
–Προφανώς και εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες και την απάθεια της Δύσης. Εκμεταλλεύεται την απουσία στρατηγικού σχεδιασμού της ευρωπαϊκής ηγεσίας και της Βορειοατλαντικής κοινότητας ως προς την αντιμετώπιση της Ρωσίας – ενώ αναγνωρίζεται ως πρωταρχική απειλή στη στρατηγική ΝΑΤΟ 2030. Εκμεταλλεύεται το κενό που αφήνει η αποχώρηση των ΗΠΑ από περιοχές με σημασία για την ευρωπαϊκή ασφάλεια (βλ. αποχώρηση από Αφγανιστάν) ενώ διαβάζει σωστά το μήνυμα που στέλνει η κυνική πολιτική της Δύσης (βλ. «προδοσία» των Κούρδων της Συρίας από τις Αμερικανικές δυνάμεις) ή την απουσία οποιασδήποτε διπλωματικής παρουσίας της Δύσης στον τελευταίο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι ευρωπαϊκές χώρες είναι αδύναμες να συγκροτήσουν μια συνεκτική έναντι της Ρωσίας ακόμα και εκεί που τα συμφέροντά τους συγκλίνουν με της Ρωσίας. Πράγματι η Ρωσία αποτελεί μια μεγάλη δύναμη υπό στρατιωτική έννοια και μια πυρηνική υπερδύναμη. Οικονομικά, διπλωματικά και πολιτικά δεν είναι παρά μια μεσαίου μεγέθους δύναμη, η σημασία της οποίας στην παγκόσμια οικονομία φθίνει ιδιαίτερα αν συγκριθεί με άλλες οικονομίες, όπως για παράδειγμα την Ινδία ή την Κίνα. Έχει περιορισμένη δυνατότητα «πειθούς» ακόμα και έναντι μικρών χωρών, έχει όμως μεγάλη ικανότητα και βούληση άσκησης πολιτικών «εξαναγκασμού» με στρατιωτικούς όρους.
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/eidiseis/kosmos/article/1409706/epideixi-ischyos-apo-ton-poytin
