14/8/2022
Tου Γιώργου Ηλιάδη
Όταν αισθάνεσαι έντονα την ανάγκη να αποτίσεις φόρο τιμής σε εμβληματικές προσωπικότητες, που σημάδεψαν τον τόπο σου, όπως του Τάσου Μάρκου, βρίσκεσαι μπροστά στο δίλημμα τι να πεις και τι να παραλείψεις από την πλούσια δράση ενός ανθρώπου που υπήρξε πρότυπο αγωνιστικότητας, αξιοπρέπειας και αυτοθυσίας.
Στον Τάσο Μάρκου συνυπήρχε ένας σπάνιος και ιδιότυπος συνδυασμός ιδιοτήτων, που φαίνονταν ασύμβατες μεταξύ τους: Ήταν μεγαλοπρεπής και απλός, απρόσιτος και οικείος, αυστηρός και επιεικής.
Συνδύαζε την ψυχρή στρατιωτική λογική με τη θέρμη μιας αντάρτικης ψυχής.
Ο Τάσος Μάρκου υπήρξε μια χαρισματική φύση, ξεχωριστή μορφή, ηγετική φυσιογνωμία.
Ψηλός, λυγερόκορμος, όμορφος σαν αρχαίος Έλληνας θεός, ήταν το πρότυπο της λεβεντιάς.
1958 Κατά την περίοδο του αγώνα της ΕΟΚΑ. Πρώτος δεξιά.
Γεννήθηκε στρατιώτης. Τον συγκινούσε η αγωνιστική δράση και τον ηλέκτριζε το πάθος της ελευθερίας της πατρίδας του. Γι’ αυτό, με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα του ‘55 – ’59 εντάσσεται στις τάξεις της ΕΟΚΑ, οργανώνει ενέδρες, καταζητείται από τις αγγλικές αρχές και η ΕΟΚΑ τον φυγαδεύει στην Ελλάδα. Γίνεται δεκτός στη Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων, απ’ όπου, όμως, μετά από λίγο καιρό ξαναφεύγει κρυφά για την Κύπρο και ενώνεται με τις αντάρτικες ομάδες της περιοχής Κυθρέας Πενταδακτύλου.
Το τέλος του Αγώνα τον βρίσκει Τομεάρχη της περιοχής, με το ψευδώνυμο Γκούρας.
Όταν ο Διγενής τού ζητά έκθεση της δράσης του, για να την περιλάβει στο Χρονικό που ετοιμάζει, απαντά: «Ό,τι έκανα, Αρχηγέ, ήταν μια υποχρέωση προς την πατρίδα. Επομένως δεν έχω τίποτε να πω για τον εαυτό μου».
Επιστρέφει στη Σχολή Ευελπίδων, συμπληρώνει τις σπουδές του, υπηρετεί στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα ως ανθυπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού.
1957 Στη Σχολή Ευελπίδων.
Τέλος του 1961, επανέρχεται στην Κύπρο, ύστερα από πρόσκληση του Εθνάρχη Μακαρίου, για να στελεχώσει μαζί με άλλους Κύπριους αξιωματικούς τον νεοσύστατο Κυπριακό Στρατό.
Κατά την τουρκική ανταρσία 1963 – ’64 ηγείται Τάγματος Εθνοφυλάκων, όπου πρωταγωνιστεί στην εξουδετέρωση τουρκικών θυλάκων κατά μήκος της γραμμής αντιπαράταξης στη Λευκωσία.
Ηγείται προσωπικά των μαχών, αυτός πάντα μπροστά και ακολουθούν οι στρατιώτες, στους Αλευρόμυλους του Σεβέρη, στις Χαμίτ Μάντρες, στο Κορνάρο, στο Καϊμακλί, στην Ομορφίτα.
Την Άνοιξη του 1964 προωθείται με τους άνδρες του στα Υψώματα του Προφήτη Ηλία στον Πενταδάκτυλο, όπου δημιουργεί μια ισχυρή άμυνα βορείως της Λευκωσίας. Αξιοσημείωτη ήταν η προσπάθειά του να προστατεύει και τους άμαχους Τουρκοκυπρίους.
Δέκα χρόνια αργότερα, κατά την εκδήλωση του προδοτικού πραξικοπήματος, ο Τάσος Μάρκου βρίσκεται στην Αρχιεπισκοπή, για να οργανώσει τη φρουρά που αντιστεκόταν και να φυγαδεύσει ανθρώπους που κινδύνευαν.
Όμως, το έγκλημα είχε πια συντελεστεί.
Με την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής, στις 20 Ιουλίου, οργανώνει με μικρό αριθμό εφέδρων την αμυντική γραμμή στις Χαμίτ Μάντρες, όπου είχε προηγηθεί ρίψη αλεξιπτωτιστών από τις τουρκικές δυνάμεις. Ταυτόχρονα αναλαμβάνει και την εξουδετέρωση του θύλακα Μπέκιογιου.
Αμέσως μετά τίθεται επικεφαλής 100 ανδρών στην περιοχή Δικώμου, για να βοηθήσει τις δυνάμεις μας στην αναχαίτιση των προελαυνόντων Τούρκων εισβολέων.
Σ’ όλες τις μάχες, για μια ακόμη φορά, επέδειξε την πλήρη περιφρόνησή του προς τον θάνατο, πολεμώντας σαν λιοντάρι, κι όπως πάντα, μπροστά αυτός και πίσω οι στρατιώτες του.
Στις 23 Ιουλίου αναλαμβάνει τη διοίκηση του 305 Τάγματος Επιστράτευσης, αποτελούμενο από 200 άντρες, με αποστολή την οργάνωση της αμυντικής γραμμής μεταξύ Μιας Μηλιάς, Κουτσοβέντη και Κυθρέας.
Απ’ όσα έζησε κατά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή είναι πια περισσότερο από βέβαιος ότι επρόκειτο για έναν προδομένο πόλεμο, ένα προμελετημένο έγκλημα με πρωταγωνιστές τους χουντικούς αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς και τα στελέχη της Εοκαβήτα.
Ο Τάσος Μάρκου (δεύτερος από αριστερά) με συναγωνιστές του. Διακρίνονται, μεταξύ άλλων,
οι: Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, Γιαννάκης Μάτσης, Τάσσος Παπαδόπουλος.
Σχέδιο εξουδετέρωσης των πραξικοπηματιών
Παρόλο που έχει αναλάβει ως προεδρεύων της Δημοκρατίας ο Γλαύκος Κληρίδης, εντούτοις στις καίριες θέσεις κυριαρχούν υπουργοί του Σαμψών, χουντικοί αξιωματικοί και Εοκαβητατζήδες.
Συλλήψεις νομιμοφρόνων πολιτών συνεχίζονται και τρομοκρατία επικρατεί παντού.
Ο Τάσος Μάρκου αποφασίζει τότε να δράσει. Εκπονεί σχέδιο εξουδετέρωσης και σύλληψης όλων των επίορκων χουντικών αξιωματικών, που ηγήθηκαν του πραξικοπήματος και όλων των ηγετών της Εοκαβήτα.
Ζητά συνάντηση με το φίλο του και παλιό του συναγωνιστή στην ΕΟΚΑ, Τάσσο Παπαδόπουλο. Τον συναντά ένα Αυγουστιάτικο απόγευμα στο διαμέρισμά του, στην παρουσία κοινού τους φίλου. Του εκθέτει το σχέδιο του, ένα άρτια οργανωμένο σχέδιο με τον κατάλληλο οπλισμό, με ομάδα αποφασισμένων ανδρών, μελετημένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος δεν κρύβει τον θαυμασμό του για το πόσο τέλεια οργανωμένο είναι το σχέδιο αντιπραξικοπήματος του Τάσου Μάρκου.
Βέβαια, αυτό που ήθελε από τον Τάσσο Παπαδόπουλο, ήταν πολιτική κάλυψη.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος του εκφράζει τους φόβους του για το ενδεχόμενο νέας αιματοχυσίας, που θα προκαλούσε και πάλι τους Τούρκους και ζητά κάποιο χρόνο μέχρι να μπορέσει να μιλήσει με τον Εθνάρχη Μακάριο για να πάρει τη γνώμη του και με τον οποίο είχε μυστική επικοινωνία, μέσω μιας τηλεφωνήτριας της ΣΥΤΑ, που με πραγματικό κίνδυνο της ζωής της τους συνέδεε.
Εν τω μεταξύ ο μικρός γιος του Τάσσου Παπαδόπουλου Νικόλας, δεκαπέντε μηνών τότε, καθόταν στο πάτωμα κοντά στον Τάσο Μάρκου και έπαιζε με τα παιγνίδια του. Σε κάποια στιγμή άπλωσε το χέρι του να πάρει το αυτόματο που είχε ανάμεσα στα πόδια του ο Τάσος Μάρκου. Μόλις είδε την κίνηση του μικρού ασφάλισε το όπλο και του το έδωσε χαϊδεύοντας του το κεφάλι.
«Πάρ’ το γιε μου να το μάθεις, γιατί θα το χρειαστείς!».
Ο Τάσος Μάρκου έφυγε από τη συνάντηση φανερά απογοητευμένος. Δεν πρόλαβαν να ξανασυναντηθούν γιατί εν τω μεταξύ μεσολάβησε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής.
Με τη στολή του Ελληνα αξιωματικού, την οποία τίμησε μέχρι το τέλος
Στο εθνικό εικονοστάσι δίπλα στον Αυξεντίου
Αρχίζει φοβερός αεροπορικός βομβαρδισμός κατά του 305 Τάγματος του Τάσου Μάρκου, στην περιοχή Κυθρέας, με ταυτόχρονο ανελέητο βομβαρδισμό από Πυροβολικό. Οι άνδρες του Τάγματος μάχονται ηρωικά με επικεφαλής τον διοικητή τους, αλλά η μάχη είναι άνιση. Ο Τάσος Μάρκου τραυματίζεται στο χέρι. Διατάζει τους στρατιώτες του να υποχωρήσουν για να σωθούν -και ενώ ο ίδιος παίρνει διαταγή μέσω ασυρμάτου από τον ανώτερο του αντισυνταγματάρχη να φύγει, για να σωθεί, του απαντά: «Ο Τάσος Μάρκου, κύριε αντισυνταγματάρχα, δεν πρόκειται να οπισθοχωρήσει. Μόνο πάνω από τα πτώματά μας θα περάσει ο εχθρός».
Και συνεχίζει να πολεμά και να αντιστέκεται με 10 άντρες από το επιτελείο του. Στο τέλος διατάζει και το επιτελείο του να φύγει και στη συνέχεια επιλέγει, με απόλυτη συνείδηση, την παράτολμη για όλους σύγκρουση, μόνος αυτός, πρόσωπο με πρόσωπο, με τις σιδηρόφρακτες ορδές του Αττίλα- και ορμά προς τον Πενταδάκτυλο. Για να πολεμήσει! Για να πεθάνει! Για να τιμήσει τη στολή του Έλληνα Αξιωματικού, που τόσο ατιμάστηκε από επίορκους συναδέλφους του.
Συγκλονίζει το αναμφισβήτητο τραγικό στοιχείο στην αυγουστιάτικη εκείνη πορεία και μοίρα του Τάσου Μάρκου, η περίπτωση του οποίου καθρεφτίζει και την πορεία και μοίρα όλων αυτών που αντιστάθηκαν στο αντεθνικό πραξικόπημα και στη βάρβαρη τουρκική εισβολή.
Λέγεται ότι πραγματικός ηρωισμός υπάρχει μόνο εκεί που δεν υπάρχει ελπίδα. Και ο Τάσος Μάρκου δεν έτρεφε καμιά ψευδαίσθηση ελπίδας για την έκβαση του προδομένου εκείνου πολέμου. Τίποτα δεν θα τον έσωζε παρά μόνο η φυγή. Το γιατί ο Τάσος Μάρκου όχι μόνο δεν έφυγε για να σωθεί, αλλά όρμησε κατά του πολυάριθμου εχθρού, γνωρίζοντας το τέλος, αποκαλύπτει το τραγικό ήθος του ηρωικού Ταγματάρχη.
Ο Τάσος Μάρκου έγινε παραμύθι, έγινε μοιρολόι και θρήνος, άγγελος τροπαιοφόρος που ενοικεί ήδη στο Πάνθεον των Αθανάτων. Η εικόνα της ηρωικής μορφής του είναι πια αναρτημένη στο Εθνικό Εικονοστάσι, δίπλα στον Γρηγόρη Αυξεντίου και άλλους μεγάλους μας ήρωες, στις επικές σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας.
Στη Νεότερη Ιστορία της Κύπρου υπάρχουν πρόσωπα, που τα ονόματά τους, κολυμπώντας στο αίμα της θυσίας τους, περνούν στην επικράτεια του θρύλου, αφού έχουν ανατρέψει τη ρήση του αρχαίου σοφού από «Αρχή άνδρα δείκνυσι» σε «θάνατος άνδρα δείκνυσι».
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Αφιέρωμα στη μνήμη της συζύγου του Μαίρης
Ο Τάσος, αν ήθελε, μπορούσε να ήταν σήμερα μαζί με την οικογένεια του, τα παιδιά και τ’ αδέλφια του. Όμως, μια δύναμη μέσα του, που δεν μπορούσε να δαμάσει, γιατί την ένιωθε συναρθρωμένη με την τιμή και την αξιοπρέπεια του αυθεντικού Έλληνα αξιωματικού, δεν τον άφησε να επιστρέψει κοντά τους.
Δεν ξέρω αν ζει ο Τάσος Μάρκου. Αν ζει ας του δίνει δύναμη ο Θεός να συνεχίζει να στέκεται ορθός ως άξιος Έλληνας αξιωματικός. Αν όχι, ας είναι αιωνία η τίμια μνήμη του και δαφνηφόρα.
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/koinonia/eidiseis/article/1531138/tasos-markoy-thanatos-andra-deiknysi
