15/11/2023
Μετάφραση του άρθρου The War in Gaza and the Implications for Energy in the Eastern Mediterranean
γράφει ο πρέσβης Michael Harari*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ο πόλεμος με τη Χαμάς στη Γάζα και οι συγκρούσεις στο βορρά εναντίον της Χεζμπολάχ επηρεάζουν αναπόφευκτα τόσο την περιφερειακή όσο και την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Η αβεβαιότητα δεν είναι καλή για τις οικονομικές αγορές, ειδικά για τον ενεργειακό τομέα. Δεν έχουν σημειωθεί ακόμη σημαντικές αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου και οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί μόνο οριακά – αλλά δεν γίνονται σημαντικές νέες συμφωνίες επειδή η παγκόσμια αγορά ενέργειας περιμένει και παρακολουθεί ή δείχνει «επιφυλακτική νευρικότητα». Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι εξακολουθούν να υπάρχουν υψηλές ποσότητες αερίου διαθέσιμες στην αγορά. Η Ευρώπη κατάφερε να ξεπεράσει την έλλειψη φυσικού αερίου από τη Ρωσία με προμήθεια από άλλες πηγές (κυρίως υγροποιημένο αέριο από τις ΗΠΑ και αλλού) και τα ευρωπαϊκά καταστήματα έκτακτης ανάγκης είναι σχεδόν πλήρως γεμάτα.
Λίγοι έχουν συγκρίνει ακόμη την τρέχουσα ενεργειακή κατάσταση στη Μέση Ανατολή με το πετρελαϊκό εμπάργκο γύρω από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973. Πριν από μερικές εβδομάδες, ο Ιρανός υπουργός Ενέργειας κάλεσε για παρόμοιο μποϊκοτάζ στη συγκέντρωση της Ισλαμικής Διάσκεψης στη Σαουδική Αραβία , αλλά όπως ήταν αναμενόμενο, η κλήση του έμεινε αναπάντητη.
Με αυτό, η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο είναι πολύπλοκη. Η εντολή του ισραηλινού υπουργείου Ενέργειας στις 9 Οκτωβρίου προς τη Chevron να σταματήσει προσωρινά την παραγωγή φυσικού αερίου στο κοίτασμα Tamar δεν επηρέασε ουσιαστικά την τοπική αγορά ενέργειας. Η Chevron ανακοίνωσε ότι μπόρεσε να αντισταθμίσει την έλλειψη φυσικού αερίου από τo Tamar με άλλα κοιτάσματα, τόσο για την ισραηλινή αγορά όσο και για τις εξαγωγικές αγορές της Αιγύπτου και της Ιορδανίας. Ωστόσο, η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει πιο δύσκολη καθώς οι μάχες συνεχίζονται, ειδικά εάν κλιμακωθούν και συμπεριλάβουν επιπλέον αρένες.
Είναι σημαντικό να παρακολουθούμε αυτό, ειδικά όσον αφορά τις πιθανές συνέπειες για την Αίγυπτο. Η Αίγυπτος αντιμετωπίζει έλλειψη φυσικού αερίου για την τοπική αγορά που έχει οδηγήσει κατά καιρούς σε διακοπές ρεύματος. Επιπλέον, η δεινή οικονομική κατάστασή του απαιτεί τη ροή φυσικού αερίου από το Ισραήλ – τόσο για την εγχώρια αγορά όσο και όχι λιγότερο σημαντικό για εξαγωγές, προκειμένου να εισέλθει ξένο νόμισμα στο εξαντλημένο αιγυπτιακό ταμείο. Οι τρέχουσες εκτιμήσεις δείχνουν μια απότομη μείωση των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο κατά περίπου 70%(!).
Αυτό θα μπορούσε να έχει σοβαρές εσωτερικές και περιφερειακές πολιτικές συνέπειες. Η οργισμένη αντίδραση του Προέδρου Σίσι σε αυτό που ερμηνεύτηκε ως ισραηλινή απόπειρα να εκκενώσει Παλαιστίνιους από τη Λωρίδα της Γάζας στο Σινά αντανακλούσε την ανησυχία του τόσο για την κακή οικονομική θέση της Αιγύπτου όσο και για τις στρατηγικές επιπτώσεις του προβλήματος της Γάζας που ωθήθηκε στην πρώτη αυλή της Αιγύπτου.
Πριν από λίγες ημέρες, οι τιμές των καυσίμων στην Αίγυπτο αυξήθηκαν κατά περίπου 15%, αλλά η κυβέρνηση είπε ότι δεν θα αυξήσει τις τιμές των βασικών προϊόντων. Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Αιγύπτου θα πρέπει να προβληματίσει σημαντικά την περιοχή και όχι μόνο.
Μια εξίσου ενδιαφέρουσα αρένα είναι ο Λίβανος. Η γεώτρηση της εταιρείας Total στο τεμάχιο 9 δεν απέδωσε θετικά αποτελέσματα. Αν και δεν έγινε καμία επίσημη ανακοίνωση από το υπουργείο Ενέργειας του Λιβάνου, πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν βρέθηκε αέριο. Αυτό είναι ένα αρκετά συνηθισμένο αποτέλεσμα στον ενεργειακό τομέα, καθώς το αέριο συχνά αποτυγχάνει να βρεθεί με την πρώτη γεώτρηση. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες του Λιβάνου, αυτό δεν είναι καλά νέα. Οι αναφορές αναφέρουν ότι η κυβέρνηση του Λιβάνου προσπαθεί να πείσει τις σχετικές εταιρείες να πραγματοποιήσουν γεωτρήσεις στο τεμάχιο 8 για να διατηρήσουν την «ενεργειακή ορμή». Υπό τις παρούσες συνθήκες, με τις συγκρούσεις μεταξύ της Χεζμπολάχ και του Ισραήλ να λαμβάνουν χώρα, η ενεργειακή γωνία φυσικά παραμερίζεται, αλλά θα είναι πολύ σημαντική αργότερα.
Στην κυπριακή αρένα, η Chevron υπέβαλε στην κυβέρνηση ένα ενημερωμένο σχέδιο δράσης σχετικά με το κοίτασμα φυσικού αερίου Αφροδίτη, συμπεριλαμβανομένης της πρόθεσής της να εξάγει το φυσικό αέριο στην Αίγυπτο. Η κυβέρνηση απάντησε με επιφυλάξεις. Η διαφωνία δεν έχει ακόμη διευθετηθεί, αν και πιθανότατα θα είναι μέσα στους επόμενους δύο μήνες. Η ισραηλινή γωνία σχετικά με αυτό το πεδίο δεν είναι ξεκάθαρη (υπάρχει διαφωνία σχετικά με το ισραηλινό τμήμα αυτού του πεδίου), αλλά όταν η Chevron αποφασίσει να προχωρήσει με την Αφροδίτη, πιθανότατα θα βρεθεί ένα μέσο για να διευθετηθεί και αυτή η γωνία.
Επιπλέον, η ιταλική εταιρεία ENI αναμένεται να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις σε άλλο ένα πεδίο με θετικές δυνατότητες στα κυπριακά ύδατα στις αρχές του επόμενου έτους.
Υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τη θέση της Τουρκίας για το κυπριακό ενεργειακό δυναμικό. Θα πρέπει να αναμένεται ότι εάν η Chevron κάνει πρακτικά βήματα στο πεδίο της Αφροδίτης, η Άγκυρα θα απαντήσει. Αν και η ατμόσφαιρα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας βελτιώνεται, αυτό συμβαίνει κυρίως σε διμερές επίπεδο μεταξύ αυτών των δύο χωρών. Η Κύπρος είναι άλλο θέμα.
Περιέργως, ωστόσο, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών έκανε μια δήλωση με την οποία πρότεινε να βρεθεί τρόπος να μοιραστούν το φυσικό αέριο μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ακόμη και αν δεν υπάρξει συνολική λύση στο Κυπριακό. Είναι αυτή μια σοβαρή ιδέα; Θα είναι δυνατόν να παρακινηθούν όλα τα μέρη να κάνουν ένα τόσο δημιουργικό και ρεαλιστικό βήμα; Ο χρόνος θα δείξει, αλλά είναι σαφές ότι η θαλάσσια συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου έχει υποκινήσει κάποια δημιουργικότητα σχετικά με άλλες συγκρούσεις στην περιοχή.
Προς το παρόν, ο πόλεμος στη Γάζα δεν έχει δημιουργήσει πάρα πολλά κύματα ούτε στον περιφερειακό ενεργειακό τομέα ούτε στον παγκόσμιο. Ωστόσο, η αβεβαιότητα θα αυξηθεί όσο συνεχίζεται η κρίση, ειδικά στο πλαίσιο της χερσαίας επιχείρησης στη Λωρίδα της Γάζας.
Η κλιμάκωση στην αρένα του Λιβάνου θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, παρόλο που δεν υπάρχει εμφανής έλλειψη φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά, και παρόλο που αναμένεται ότι η Σαουδική Αραβία και οι εταίροι της στον Κόλπο θα υιοθετήσουν μια υπεύθυνη πολιτική σχετικά με το πετρέλαιο, η συνεχιζόμενη αστάθεια θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ενεργειακό τομέα. Προφανώς, η Ουάσιγκτον το γνωρίζει αυτό και δίνει μεγάλη προσοχή. Το Ισραήλ πρέπει να κάνει το ίδιο λόγω των στρατηγικών επιπτώσεων για την περιοχή.
Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας δήλωσε στις 8 Νοεμβρίου ότι ο πόλεμος μπορεί να δώσει ώθηση στα σχέδια για έναν αγωγό που θα μεταφέρει υπεράκτιο φυσικό αέριο στην Κύπρο για επεξεργασία και αποστολή σε ξένες αγορές. Πρόσθεσε ότι η ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας μπορεί να έχει πέσει στο περιθώριο λόγω της ολοένα και πιο σκληρής κριτικής της Τουρκίας για τις ισραηλινές ενέργειες στη Γάζα. Αν και είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις του πολέμου στα σχέδια του Ισραήλ για μια άλλη επιλογή εξαγωγής του φυσικού του αερίου, θα πρέπει να ληφθούν μαθήματα την επόμενη μέρα.
Ο Πρέσβης (επ.) Michael Harari εντάχθηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ και υπηρέτησε για περισσότερα από 30 χρόνια σε μια σειρά διπλωματικών ρόλων στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων (μεταξύ άλλων) στο Κάιρο, το Λονδίνο και τη Λευκωσία. Η τελική του θέση στο εξωτερικό ήταν Πρέσβης του Ισραήλ στην Κύπρο (2010-2015). Σήμερα υπηρετεί ως σύμβουλος στους τομείς της στρατηγικής, της πολιτικής και της ενέργειας και δίνει διαλέξεις στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Κολέγιο Jezreel Valley.
ΠΗΓΗ:https://besacenter.org/the-war-in-gaza-and-the-implications-for-energy-in-the-eastern-mediterranean/