του Δρ. Γιάννου Χαραλαμπίδη
15 Ιαν 2017
Η ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΛΥΣΗ, ΙΣΟΫΨΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΗΓΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΑΠΟΔΟΧΗ
Πρόθεση για καθορισμό δημοψηφισμάτων πριν από τις Προεδρικές Εκλογές, με τον Έιντε να θέλει εκ παραλλήλου συνομιλίες, θεωρώντας ότι υπάρχει σχηματισμένο πλαίσιο λύσης, παρότι οι Τούρκοι παραμένουν κολλημένοι στις πάγιες θέσεις τους
Η εκ περιτροπής Προεδρία και η Μόρφου
Συγκυριαρχία, συντάγματα και συνέχεια του κράτους
Οι προσδοκίες του Έιντε και τα επόμενα βήματα
Οι αξιώσεις του Ερντογάν και η λογική της εκλιπούσας
Η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας μέσα από τον νεοφιλελευθερισμό
Έδαφος έναντι διάλυσης και αναγνώρισης
Ελέχθη ότι η Γενεύη είναι σταθμός για το Κυπριακό, διότι δόθηκαν χάρτες και για πρώτη φορά κάθισαν οι εγγυήτριες δυνάμεις χωρίς τον Ερντογάν να συνομιλήσουν για τα θέματα της ασφάλειας. Ήταν, όμως, ιστορική και για έναν άλλο λόγο. Στη Διεθνή Διάσκεψη, την οποία συγκάλεσαν τα Ην. Έθνη, αλλά και με βάση τις αναφορές της Ε.Ε., υπήρχαν δυο ισότιμου καθεστώτος ηγέτες. Δυο εξοχότατοι, όπως αναφέρει το ανακοινωθέν των Ην. Εθνών με τη λήξη της Διεθνούς Διάσκεψης, χωρίς αναφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η λογική του Χόλμπρουκ
Η λογική αυτή, επί τη βάσει της υφιστάμενης διαδικασίας, είχε εισαχθεί στο Κυπριακό από τον μακαρίτη Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ το 1997. Πρόκειται για τη φόρμουλα τής εν δυνάμει λύσης, η οποία στηρίζεται στις πραγματικότητες και στην εξής φιλοσοφία: Εφόσον έχει αποφασιστεί ότι η μια περιοχή θα είναι υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση και η άλλη υπό ελληνοκυπριακή, θα πρέπει να γίνονται και από τις δυο πλευρές βήματα αμοιβαίας αποδοχής. Αυτό το οποίο ονομάζεται στο διεθνές δίκαιο «acknowledgement» συνιστά το προηγούμενο στάδιο της αναγνώρισης (recognition), η οποία θα προκύψει με την υπό συζήτηση λύση.
Διότι, κατόπιν εδαφικών αναπροσαρμογών, το ψευδοκράτος θα αναγνωριστεί ως ισότιμο συνιστών κράτος και οι ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας -στην ύπαρξη της οποίας ορθώς αναφέρθηκε ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες- θα υποβιβαστούν σε ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος. Στο προηγούμενο διάστημα είχαν γίνει βήματα αμοιβαίας αποδοχής σε επίπεδο χαμηλής πολιτικής.
Στη Διεθνή Διάσκεψη η νομική έννοια της αμοιβαίας αποδοχής τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και με την παρουσία της Ε.Ε. Και αποτυπώνεται στον τρόπο με τον οποίο συμμετέχει ένας έκαστος. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης γίνεται ισότιμος εξοχότατος με τον κατοχικό ηγέτη στη νομική αντίληψη της πολιτικής ισοτιμίας, που θα ακολουθήσει στη βάση μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Αυτή η πολιτική ισότητα εξελίσσεται σε νομική και θεσμική και αποτυπώνεται στην ίση αριθμητική εκπροσώπηση των δυο πλευρών και η τουρκική πλευρά θέλει να τη θεμελιώσει και ουσιαστικά και τυπικά μέσω της εκ περιτροπής Προεδρίας, που θα συμβολίζει στην ουσία τον διχοτομικό χαρακτήρα του νέου πολιτειακού συστήματος και τη συγκυριαρχία.
Η εκλιπούσα και οι κλειδωμένοι χάρτες
Η ανωτέρω νομική και πολιτική διαδικασία, της αμοιβαίας αποδοχής στη λογική της εν δυνάμει λύσης, σφραγίζεται με τη Διεθνή Διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα των Ην. Εθνών, τα οποία δεν κάλεσαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ως τέτοιο. Ακόμη και η ορθότατη αναφορά του Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Κυπριακή Δημοκρατία δεν σταματά την Τουρκία να θεωρεί ότι αυτή η διαδικασία παραπέμπει στην πάγια θέση περί εκλιπούσας Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία θα αντικατασταθεί από δυο συνιστώντα κράτη ισότιμου καθεστώτος.
Εάν τα πράγματα δεν είναι έτσι, αλλά αλλιώς, δεν θα είχε την ανάγκη ο Πρόεδρος να καθορίσει τη διπλή του ιδιότητα, η οποία δεν γίνεται δεκτή από την Τουρκία. Απόδειξη τούτου ήταν η αντίδραση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου περί αυτο-αποκαλούμενης Κυπριακής Δημοκρατίας.
Διαπιστώνεται ότι τα Ην. Έθνη επιδίωξαν να κρατήσουν ισορροπίες στη Γενεύη. Επί τη βάσει αυτού του σκεπτικού και της εν δυνάμει λύσης, οι χάρτες έμειναν κλειδωμένοι για να μην προκληθούν, όπως ελέχθη, αντιδράσεις. Αρχικά έπρεπε να ικανοποιηθεί η τουρκική πλευρά, που δεν ήθελαν να δοθεί χάρτης, εκτός και αν θα γινόταν ταυτόχρονη και παράλληλη διαπραγμάτευση με τις εγγυήσεις και τον στρατό κατοχής. Ο βασικός λοιπόν όρος είναι ότι οι χάρτες θα δημοσιοποιηθούν όταν θα υπάρξει συμφωνία και επί των άλλων ζητημάτων και δη επί της ασφάλειας.
Δηλαδή επί των εγγυήσεων και του στρατού. Μια θέση που ικανοποιεί και την Άγκυρα και τον Ακιντζί. Βεβαίως, η φόρμουλα αυτή βοήθησε και τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ο οποίος είχε υποσχεθεί ότι θα συμμετάσχει σε μια Διεθνή Διάσκεψη, η οποία τελικώς ήταν Πενταμερής και όχι όπως πολύ ορθά είχε υποστηρίξει, προ της μετάβασής του στη Γενεύη, Τετραμερής (Κυπριακή Δημοκρατία και τρεις εγγυήτριες δυνάμεις).
Μια διάσκεψη, η οποία επί της ουσίας επιβεβαίωσε τις διαστάσεις απόψεων μεταξύ των μερών όπως ήταν μέχρι και πριν από τη Διάσκεψη. Μάλιστα, η Διάσκεψη εξελίσσεται σε μια προσπάθεια του κ. Έιντε να κρατήσει τη διαδικασία ζωντανή και να δεσμεύσει τις δυο πλευρές επί των όσων έχουν ήδη συμφωνηθεί. Και αυτό προκύπτει από τα εσωτερικά σημειώματα της Ε.Ε., που στηρίζονται σε όσα ο κ. Έιντε πληροφορεί.
Το πλάνο του Έιντε και το πακέτο
Με βάση το πλάνο Έιντε, τα βήματα μετά τη Γενεύη έχουν ως εξής:
1. Πλαίσιο συνολικής λύσης με γεφύρωση των διαφορών επί του εδαφικού και επί των συναφών ζητημάτων, που σημαίνει, ταυτοχρόνως, και συζήτηση επί των χαρτών και του θέματος της ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνονται και άλλα εκκρεμούντα ζητήματα, όπως τα κριτήρια επί του προσφυγικού (ψυχολογικός δεσμός), που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το εδαφικό, και η διακυβέρνηση. Επί τούτου, η τουρκική πλευρά θέτει ως προϋπόθεση για περαιτέρω συζήτηση την αποδοχή από μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας τής εκ περιτροπής Προεδρίας.
Υπάρχει, μάλιστα, η αντίληψη ότι θα πάει πακέτο η επιστροφή της Μόρφου με την εκ περιτροπής Προεδρία. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη τι δίνουμε, τι παίρνουμε, τι κερδίζουμε και τι χάνουμε. Σίγουρο είναι ότι με την εκ περιτροπής Προεδρία η τουρκική πλευρά διχοτομεί την εκτελεστική εξουσία και εδραιώνει ακόμη και συμβολικά τη συγκυριαρχία.
2. Στο πλαίσιο της συνολικής λύσης, τα καυτά ζητήματα θα τεθούν ενώπιον τεχνοκρατικών επιτροπών και δη τα ζητήματα της ασφάλειας και ο καταρτισμός των συνταγμάτων. Τρία στο σύνολό τους. Όπως τονίζεται στην 11η Φεβρουαρίου, θα είναι μεν το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα ο Ανώτατος Νόμος, όμως και τα τρία Συντάγματα θα έχουν την ίδια τυπική ισχύ. Θα είναι ισοϋψή μεταξύ τους.
Στο θέμα της κατάρτισης των Συνταγμάτων υπάρχει ένα θεμελιώδες ζήτημα συναφές με τη συνέχεια ή όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για να είναι συνέχεια το νέο πολιτειακό σύστημα θα πρέπει τα Συντάγματα να καταρτιστούν επί τη βάσει Συντακτικής Συνέλευσης κατά τρόπον νόμιμο. Και ο μόνος νόμιμος τρόπος είναι μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το τονίζουμε αυτό για τους ακόλουθους λόγους: Η 11η Φεβρουαρίου δεν κάνει ρητή αναφορά στη νομική έννοια του ενός και μόνο λαού.
Αντιθέτως, αφήνει ανοικτό το θέμα ερμηνείας περί δύο λαών, επισημαίνοντας ότι η μία και ενιαία κυριαρχία θα πηγάζει εξίσου από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Εάν δεν υπάρχει κάτι ύποπτο, γιατί δεν γίνεται ρητή αναφορά σε έναν και μόνο λαό; Συναφώς, εάν το τουρκοκυπριακό Σύνταγμα καταρτιστεί από εκλεγμένους εκπροσώπους που θα προέλθουν μέσω των κατοχικών θεσμών ή και αν εγκριθεί από θεσμούς του ψευδοκράτους είναι πρόδηλο το εξής: Το νέο πολιτειακό σύστημα, το οποίο θα προκύψει, δεν θα αποτελεί συνέχεια μόνο της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και του ψευδοκράτους, το οποίο θα αναγνωριστεί σε ισότιμο συνιστών κράτος.
Εάν οι συνταγματικές διαδικασίες δεν πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του νόμιμου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε θα έχουμε παραπομπή στον περί του εκπλιπούσας μορφής χαρακτήρα της, όπως η τουρκική πλευρά ισχυρίζεται και μια μορφή παρθενογένεσης και πρωτογενούς δικαίου που θα αφήνει πίσω της διά παντός την Κυπριακή Δημοκρατία ως τέτοια και δη ως ενιαίο κράτος, αφού στην πράξη θα διχοτομηθεί σε δυο ισότιμου καθεστώτος συνιστώντα κρατίδια. Και το γλυκό θα δέσει με την οποιαδήποτε μορφή εκ περιτροπής Προεδρίας ή μια φόρμουλα συγκυβέρνησης, που θα κρατά τα χέρια του όποιου Προέδρου δεμένα με τουρκικά σχοινιά, ασχέτως εάν θα είναι Ελληνοκύπριος.
Νέο ραντεβού
Σε σημείωμα τεχνοκρατών της Ε.Ε. αναφέρεται ότι η τουρκική πλευρά θέλει εντός των επόμενων μηνών μια Γενεύη 2. Γίνεται, μάλιστα, αναφορά περί τον Απρίλιο. Αυτή είναι η τουρκική πρόθεση, με απώτερο σκοπό, εάν οι συνθήκες το επιτρέπουν, να καθοριστεί η διενέργεια χωριστών δημοψηφισμάτων πριν από τις Προεδρικές Εκλογές του Φεβρουαρίου του 2018. Αυτό θα κριθεί από τα αποτελέσματα της σύσκεψης των τεχνικών επιτροπών, που θα συνέλθουν στις 18 του μήνα. Πόσες, όμως, πιθανότητες υπάρχουν να καταλήξουν τα μέρη σε συμφωνία, όταν ο Ερντογάν τονίζει ότι δεν πρόκειται να εξευρεθεί λύση χωρίς εγγυήσεις και παραμονή στρατευμάτων;
Εισβολή με άλλα μέσα
Είναι πρόδηλο ότι οι Τούρκοι, ακόμη και αν δώσουν έδαφος, αυτό θα συμβεί μόνο εάν επέλθει η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η αναγνώριση του ψευδοκράτους, καθώς και αν καταστούν συγκυρίαρχοι του νέου πολιτειακού συστήματος. Όχι οι Τουρκοκύπριοι μόνο, αλλά και η Τουρκία, η οποία θα συνεχίσει να έχει τη στρατιωτική ισχύ και θα εξακολουθήσει την αναθεωρητική της πολιτική.
Την ώρα που διεξάγονταν οι συνομιλίες στη Γενεύη αμφισβητούσε την κυριαρχία της Ελλάδας στο Αιγαίο, κυρίως επί 28 μικρών νησιών! Στο σημείο αυτό ας μας επιτραπεί η εξής παρατήρηση: Η Τουρκία δεν έχει ανάγκη τις εγγυήσεις και την παρουσία στρατού. Εάν την καλέσει εκ νέου ο Τουρκοκύπριος ηγέτης του διπλανού συνιστώντος κράτους, μπορεί να βρεθεί στο νησί σε χρόνο ρεκόρ. Δύναται να μας στραγγαλίσει με ναυτικό αποκλεισμό και από αέρος εφόσον η Κύπρος θα είναι αποστρατιωτικοποιημένη.
Η Άγκυρα έχει άλλα εργαλεία για τον πλήρη έλεγχο της Κύπρου. Το κλασικό εργαλείο είναι οι Τουρκοκύπριοι και οι έποικοι. Υπάρχουν όμως και άλλα, από το νερό ώς τις τηλεπικοινωνίες. Κατά γενικήν ομολογίαν, οι έποικοι και οι Τουρκοκύπριοι, τους οποίους ελέγχει σήμερα η Τουρκία, γιατί να μην τους ελέγχει και την επομένη μέρα της λύσης, οπότε θα συνεχίσει να απειλεί με προσάρτηση εάν δεν υιοθετούνται οι θέσεις της και οι πολιτικές της. Και μάλιστα αυτά τα οποία είναι σήμερα στον βορρά παράνομα, με την ομοσπονδία θα είναι νόμιμα. Από τον πληθυσμό ώς το έδαφος και τη διοίκηση.
Ήδη, η Άγκυρα ελέγχει το νερό, το ηλεκτρικό ρεύμα, τις τηλεπικοινωνίες και τις τράπεζες. Μετά την ομοσπονδιακή λύση των δυο ισότιμου καθεστώτος συνιστώντων κρατών, λόγω των δομών του πολιτειακού συστήματος, η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο θα είναι πληθυσμιακή και οικονομική μέσα από τη μεταφορά πληθυσμών και δη εργατών, νόμιμων και παράνομων, καθώς και εταιρειών, από εργοληπτικές εταιρείες και άλλες.
Το εμπόριο και οι εξαρτήσεις θα είναι τεράστιες και δη μέσω του ελεγχόμενου από την Άγκυρα στον βορρά τραπεζικού συστήματος. Διά του οποίου θα μας εκβιάζει, αφού η κατάρρευσή του θα φέρει και τεράστια προβλήματα στον νότο. Η αντίληψη ότι ζούμε σε νεοφιλελεύθερες οικονομικά κοινωνίες και, ως εκ τούτου, τα προβλήματα θα ξεπεραστούν, είναι ευάλωτη και ουτοπική.
Ο οικονομικός φιλελευθερισμός ή νεοφιλελευθερισμός και οι μεγάλες τουρκικές εταιρείες -και μάλιστα όταν μια κοινωνία τον υποτιμά- μπορούν να εξελιχθούν σε χειρότερη απειλή υποταγής μέσω οικονομικών συμφερόντων και ελέγχων λήψης πολιτικών αποφάσεων απ’ ό,τι μια στρατιωτική αιματηρή επέμβαση. Πόσω μάλλον στην περίπτωση της Τουρκίας, που διαθέτει και τα δυο. Και στρατό και τα οικονομικά μέσα, καθιστώντας και τις νεοφιλελεύθερες πρακτικές της οικονομίας ως εργαλείο για την υλοποίηση της επεκτατικής τους πολιτικής.
Και εδώ είναι το κεντρικό στρατηγικό λάθος όχι μόνο της υφιστάμενης Κυβέρνησης, αλλά και του κομματικού κατεστημένου, που αρνείται να δει ότι η βιωσιμότητα της λύσης πέρνα μέσα από την αλλαγή της τουρκικής πολιτικής, η οποία εφόσον δεν προκύπτει οικειοθελώς, μπορεί να συμβεί μέσα από συμμαχικές διαδικασίες και αποτρεπτικές κινήσεις, οι οποίες θα συνδυάζουν και στρατιωτικά και οικονομικά μέσα και πρόκληση κόστους αντί εξευμενισμού.
Η εισβολή της Άγκυρας με πληθυσμιακά και οικονομικά μέσα αποτυπώνεται σε αναφορές σημειωμάτων, που έχουν συνταχθεί από τεχνοκράτες της Ε.Ε., και τονίζουν ότι η τουρκική αξίωση προς την Ε.Ε. είναι η εξής: Να έχουν οι Τούρκοι πολίτες και οι τουρκικές εταιρείες το καθεστώς των κρατών μελών, που σημαίνει ταυτοχρόνως και ελευθερία διακίνησης κεφαλαίων.
Η λογική του Τίλερσον
Το θέμα λοιπόν της ασφάλειας είναι σημαντικό, αλλά όχι το μόνο. Διότι υπάρχουν και άλλα ζητήματα, από τα οποία κινδυνεύει ένα πολιτειακό σύστημα. Από την οικονομία ώς τα θέματα της ενέργειας, που είναι ανοικτά. Και η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ. Κλειδί όμως είναι η τουρκική πολιτική. Κανένα σημάδι αλλαγής δεν διεπιστώθη στη Γενεύη. Αντίθετα, ο κ. Τσαβούσογλου ήταν σαφής: Δεν υπάρχει λύση χωρίς εγγυήσεις. Το ίδιο επανέλαβε και ο κ. Ερντογάν. Δεν μας αναγνωρίζει. Αυτές οι κλισέ φράσεις έχουν τη σημασία τους.
Ο νέος Υπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρεξ Τίλερσον, κατά τη διάρκεια της ακρόασής του ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας την περασμένη Τετάρτη, είπε μεταξύ άλλων ότι «κανείς δεν μπορεί να συνομιλεί με κάποιον ο οποίος δεν τον αναγνωρίζει και δεν θέλει να τον αναγνωρίσει».
Και εξήγησε: «Πώς μπορεί να υπάρχει συμφωνία και εμπιστοσύνη υπό αυτές τις συνθήκες;». Γιατί, λοιπόν, δεν πάτησε το πόδι του ο Ερντογάν στη Γενεύη; Διότι, όπως ενημέρωσε την Ε.Ε. και τα Ην. ΄Εθνη:
1. Δεν κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας όταν αποκαλεί τον εαυτό του ως τέτοιο.
2. Δεν θα συμμετάσχει στη διαδικασία, εκτός και αν κλείσει το θέματα της εκ περιτροπής Προεδρίας και άλλα ζητήματα συναφή με τη διακυβέρνηση.
3. Δεν θα καθίσει στο τραπέζι εάν δεν ξεκαθαρίσει η παραμονή τουρκικών στρατευμάτων και η διατήρηση μιας νέας φόρμουλας καθεστώτος εγγυήσεων.
Πάντως, τόσο ο Πρόεδρος Αναστασιάδης όσο και ο Υπουργός Εξωτερικών Ι. Κασουλίδης ισχυρίζονταν ότι η Γενεύη θα ήταν η ευκαιρία να αναλάβει η Τουρκία τις ευθύνες της. Ούτε αυτό συνέβη. Αντίθετα, εκτός της αναβάθμισης του κατοχικού ηγέτη, η Άγκυρα εισέπραξε άλλοθι και καθαρό ποινικό μητρώο, αφήνοντας το Κυπριακό να καρκινοβατεί μεταξύ της de facto διχοτόμησης από τη μια, και της νομιμοποίησης των τετελεσμένων της εισβολής μέσω μιας τουρκικής ομοσπονδιακής λύσης από την άλλη, όπως σχεδιάστηκε από το 1956, και επικυρώθηκε στη Διακυβερνητική του 2017. Και την οποία τουρκική ομοσπονδία εμφανίζει η ελληνοκυπριακή πλευρά ως συμβιβασμό.
ΠΗΓΗ:http://www.sigmalive.com/blog/charalambidesg/2017/01/1976/genevi-2-theloun-einte-kai-tourkoi#.dpuf
