21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017
Του Κώστα Βενιζέλου
Σαράντα τρία χρόνια μετά την τουρκική εισβολή και η συζήτηση για την ομοσπονδία, τη μορφή και το περιεχόμενο της συνεχίζεται. Είναι δε προφανές από τις συζητήσεις πως το τοπίο στο πεδίο αυτό δεν έχει ξεκαθαρίσει. Πολλοί δεν γνωρίζουν ποιος δεσμεύθηκε τι και το χειρότερο, κάποιοι κρύβονται πίσω από μια γενική θέση, για να κατοχυρώσουν χειρισμούς και υποχωρήσεις.
Όλες οι συζητήσεις, ακόμη και οι πρόσφατες περιστρέφονται γύρω από τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς το 1977. Τι συμφώνησε και τι όχι και κατά πόσο περιλαμβανόταν στη συμφωνία και ο διζωνικός χαρακτήρας της ομοσπονδίας.
Την ίδια ώρα, προκύπτει από τις δημόσιες συζητήσεις πως μια υποχώρηση, που θεωρήθηκε οδυνηρή, έχει μετατραπεί από κάποιους πολιτικούς και πολιτικές δυνάμεις σε σημαία και λάβαρο του αγώνα. Περαιτέρω, όσοι έχουν ενδιατρίψει στην πορεία του Κυπριακού εκτιμούν πως τα όσα συμφωνήθηκαν το 1977 πόρρω απέχουν από τα αυτά που συζητούνται σήμερα.
Έχει, πάντως, σημασία να εξετάσει κανείς και τι λένε τα Ηνωμένα Έθνη για το θέμα της διζωνικής. Η σημασία δε τούτου έγκειται και στο γεγονός ότι ενίοτε επικαλούνται οι πολιτικοί τα Ηνωμένα Έθνη και τα χρησιμοποιούν και ως φόβητρο έναντι όσων έχουν να προτάξουν μια εναλλακτική πορεία στο Κυπριακό.
Τι λένε, λοιπόν, τα Ηνωμένα Έθνη για το θέμα της διζωνικής; Απόρρητο έγγραφο του Διεθνούς Οργανισμού, με την υπογραφή του στενού συνεργάτη του Αλεξάντερ Ντάουνερ, Στήβεν Μπερκ, το οποίο επικεντρώθηκε στο θέμα της διζωνικής είναι αρκούντως αποκαλυπτικό. Το έγγραφο είχε συνταχθεί τότε με εντολή του ειδικού συμβούλου του Γενικού Γραμματέα στο Κυπριακό, Αλεξάντερ Ντάουνερ.
Το βασικό συμπέρασμα του εγγράφου ήταν πως «οι δύο πλευρές, ποτέ δεν έχουν συμφωνήσει επί του θέματος της διζωνικότητας, άσχετα με τους όρους των κ.κ. Κουεγιάρ και Γκάλι και την υιοθέτηση των όρων αυτών στα προσχέδια από τις Ιδέες Γκάλι μέχρι το σχέδιο Ανάν». Από το έγγραφο καθίσταται σαφές ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει αποδεκτή ένα όρο, «χωρίς περιεχόμενο».
Περαιτέρω προκύπτει ότι οι υποχωρήσεις βαθμηδόν οδήγησαν σε μια ομιχλώδη μεν αλλά με κάποιες προδιαγραφές μορφή διζωνικότητας ( πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησίας).
Σύμφωνα με το έγγραφο, ο όρος διζωνικότητα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά εγγράφως κατά την περίοδο όπου ο Περέζ ντε Κουεγιάρ, ήταν γενικός γραμματέας Ο.Η.Ε. Ο τότε Γ.Γ. έδωσε τον ορισμό στην εκφώνηση του κατά έναρξη των συνομιλιών της 26ης Φεβρουαρίου- 2 Μαρτίου 1990. «Καταρχήν καθώς η διζωνικότητα διαφαίνεται να είναι αδιαμφισβήτητη, δυο βασικά σχετικά ζητήματα που έχουν επιπτώσεις στην διζωνικότητα είναι υπό αμφισβήτηση. Συγκεκριμένα: εδαφικές αναπροσαρμογές και η επιστροφή των προσφύγων. Κατά δεύτερον, παρά την δέσμευση των παραμέτρων των Η.Ε., οι δυο πλευρές στις συνομιλίες σπάνια παρουσίαζαν συναντίληψη για τους πιο πάνω όρους», αναφέρει ο Μπερκ.
Κατά το έγγραφο, « υπερβαίνοντας τον εδαφικό ορισμό και αναφερόμενο ως εσωτερική δημογραφική και οικονομική αρχή», ο πρώτος ορισμός του όρου διζωνικότητα από τα Η.Ε. αναφέρεται σε δήλωση του Γενικού Γραμματέα στις 26 Φεβρουαρίου 1990 όπως σημειώνεται και στην έκθεση του της 8ης Μαρτίου. «Η διζωνικότητα της ομοσπονδίας είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να προέρχεται από το γεγονός ότι το κάθε ομοσπονδιακό κράτος θα διοικείται από μια κοινότητα στην οποία θα υπάρχει σταθερά εγγυημένη ξεκάθαρη πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησίας περιουσιών στην περιοχή της. Θα είναι επίσης ξεκάθαρο από το γεγονός ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θα επιτρέπεται να παρεμβαίνει στις εξουσίες και λειτουργίες των ομοσπονδιακών κρατών».
Και βαθμηδόν στα συνιστώντα κρατίδια
Στο σχέδιο Ανάν υπήρξε μια φραστική διαφοροποίηση, η οποία δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία.
Σχέδιο Ανάν (31 Μαρτίου 2004). Διατηρείται το λεκτικό «διζωνικός συνεταιρισμός». Στην βάση της «ελεύθερης, δημοκρατικής και ξεχωριστής έκφρασης της κοινής γνώμης» η σαφής αναφορά στο σχέδιο Ανάν είναι ως εξής:«Η Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία είναι ανεξάρτητο κράτος υπό την μορφή ακατάλυτου συνεταιρισμού, με ομοσπονδιακή κυβέρνηση και δύο ίσα συνιστώντα κράτη, το Ε/κ Κράτος και το Τ/κ Κράτος. Η Κύπρος είναι μέλος των ΗΕ και έχει μία διεθνή προσωπικότητα και κυριαρχία. Η Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία οργανώνεται υπό το Σύνταγμα σύμφωνα με τις βασικές αρχές δικαίου, δημοκρατίας, αντιπροσωπευτικής δημοκρατικής διακυβέρνησης, πολιτικής ισότητας, διζωνικότητας και ίσου στάτους μεταξύ των συνιστώντων κρατών. Επιπλέον, στο Σύνταγμα που παρουσιάστηκε στο σχέδιο Ανάν αναφέρεται το παρακάτω: «Η Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία οργανώνεται υπό το Σύνταγμα σύμφωνα με τις βασικές αρχές δικαίου, δημοκρατίας, αντιπροσωπευτικής δημοκρατικής διακυβέρνησης, πολιτικής ισότητας Ε/Κ και Τ/Κ, διζωνικότητας και ίσου στάτους μεταξύ των συνιστώντων κρατών». (Άρθρο 1, παρ. 4).
«Δεν αναφερόταν αλλά εννοείτο»
To Δεκέμβριο του 2009 κατατέθηκε στο Εθνικό Συμβούλιο, ενημερωτικό έγγραφο για την ομοσπονδία από την τότε Κυβέρνηση. Συντάκτης του οκτασέλιδου εγγράφου, ήταν ο σύμβουλος του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Τουμάζος Τσελεπής. Είχε αναφερθεί πως το έγγραφο ετοιμάσθηκε για να ενημερωθούν οι πολίτες για την ομοσπονδία.
Το οκτασέλιδο κείμενο είχε ετοιμασθεί από το προεδρικό για την ενημέρωση των πολιτών για την ομοσπονδία.
Το κείμενο αναφέρει πως η Ομοσπονδία είναι η βάση λύσης του Κυπριακού από το 1977. Εξηγεί τι σημαίνει ομοσπονδία και διαφέρει από το ενιαίο κράτος. «Σύνθετο κράτος αποτελούμενο από δυο τουλάχιστον περιοχές με χωριστά θεσμικά όργανα. Αναφέρεται σε διαφορές ομοσπονδίας και συνομοσπονδίας». Αναφέρει ότι σήμερα υπάρχουν καμία εικοσαριά ομοσπονδιακά κράτη( τα οποία, όμως, καταλαμβάνουν σχεδόν τη μισή έκταση του πλανήτη και στα οποία ζει περίπου το 40% του πληθυσμού της γης) και πράγματι δεν βρίσκεις ούτε δυο που να μοιάζουν μεταξύ τους.
Το έγγραφο αναφέρει πως η διζωνικότητα δεν περιλαμβάνεται στη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1977. Παραθέτει στη συνέχεια μέρος της συμφωνίας του 1977:
(1)Επιδιώκουμε μια ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική ομοσπονδιακή Δημοκρατία.
(2)Το έδαφος που θα τελεί υπό τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα πρέπει να συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και της ιδιοκτησίας γης.
(3)Ζητήματα αρχών, όπως της ελευθερίας διακίνησης, ελευθερίας εγκατάστασης, το δικαίωμα περιουσίας και άλλα ειδικά θέματα, είναι ανοιχτά προς συζήτηση, λαμβανομένης υπόψη της θεμελιώδους βάσης ενός δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμένων πρακτικών δυσκολιών που θα μπορούσαν να εγερθούν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα».
Ασφαλώς, αναφέρει, «στη συμφωνία γίνεται λόγος και για διασφάλιση της ενότητας της χώρας, όρος που απευθύνεται στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Το ερώτημα για τη δική μας πλευρά είναι κατά πόσον δεχόμαστε τις παραγράφους 2 και 3. Αν ναι, τότε δεχόμαστε το περιεχόμενο της διζωνικής, που δεν είναι άλλο από την ύπαρξη δύο ζωνών», είναι το συμπέρασμα του ενημερωτικού εγγράφου.
Στο έγγραφο υποστηρίζεται πως σε όλα τα σχέδια του ΟΗΕ που υποβλήθηκαν μετά τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου προνοούν ρητώς για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδίας όσον αφορά την εδαφική πτυχή. Σε διζωνική, ομοσπονδία αναφέρεται και στη συμφωνία της 8ης Ιουλίου.
Ισορροπίες και διασφαλίσεις
Προσχέδιο Πράξης Προσαρμογής των Όρων Ένταξης της Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ.
«Στο προσχέδιο, το οποίο υπήρχε στο σχέδιο Ανάν, η διζωνικότητα τοποθετήθηκε σε προσωρινή βάση και ήταν κατανοητό ως θεμελιώδης όσον αφορά την τελική συμφωνία και προσωρινή όσον αφορούσε την ένταξη στην ΕΕ του κράτους που θα ιδρύετο με την εφαρμογή της τελικής διευθέτησης, Το εν λόγω προσχέδιο αναφέρει τα εξής: «Αναγνωρίζοντας την ιδιαιτερότητα της εθνικής ταυτότητας της Κύπρου και της ανάγκης προστασίας της ισορροπίας μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ στην Κύπρο, ο διζωνικός χαρακτήρας της Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας και η ξεχωριστή ταυτότητα και ακεραιότητα των συνιστώντων κρατών, απαιτούνται διασφάλισης όπως και προσωρινοί περιορισμοί στο δικαίωμα εγκατάστασης Κυπρίων πολιτών καθώς και Ελλήνων και Τούρκων πολιτών».
ΠΗΓΗ:https://www.apopseis.com/mythologies-ke-anistorites-anafores-gia-mia-ypochorisi-pou-egine-pantiera/
