20 Φεβρουαρίου 2018, 2:48 μμ
του Ανδρέα Πιμπίσιη
Η Ανατολική Μεσόγειος και ευρύτερα η Μέση Ανατολή αποτελούσαν πάντα έναν χώρο αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων. Αιτίες και αφορμές πάντοτε υπήρχαν και υπάρχουν. Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσε να ήταν μια πηγή συνεργασίας ανάμεσα στις χώρες της περιοχής. Αυτό είναι το ιδεατό σενάριο. Στην πραγματικότητα όμως είναι το αντίθετο που συμβαίνει. Η ενέργεια έφερε κοντά χώρες που δεν είχαν πρόβλημα να συνεργαστούν. Απ’ εκεί και πέρα στα υφιστάμενα μέτωπα το φυσικό αέριο πυροδότησε νέα μέτωπα.
Τα γεγονότα εντός της κυπριακή Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης είναι πολύ καλά γνωστά. Κοιτάζοντας ανατολικότερα στη γειτονιά μας και λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα από σημείο όπου τα τουρκικά πολεμικά πλοία είχαν εγκλωβίσει το γεωτρύπανο της ΕΝΙ τα πράγματα είναι εξίσου δύσκολα και ενδεχομένως να εξελιχθούν σε χειρότερες καταστάσεις.
Στα σύνορα της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με το Ισραήλ και τον Λίβανο υπάρχει μια διαφιλονικούμενη περιοχή έκτασης 850 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μια λωρίδα που ενδεχομένως να πυροδοτήσει έναν τρίτο πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο.
Μιλώντας για τα συνοριακά ζητήματα που προκύπτουν ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο, στο ετήσιο συνέδριο του Ινστιτούτου Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (Institute for National Security Studies) ο υπουργός Άμυνας Άβιγκτορ Λίμπερμαν είχε χαρακτηρίσει ως πρόσκληση και σοβαρό λάθος την ενέργεια του Λιβάνου να προχωρήσει σε διαγωνισμό αδειοδότησης για διεξαγωγή έρευνας εντός του «οικοπέδου 9» στη λιβανική ΑΟΖ. Η τοποθέτηση Λίμπερμαν προκάλεσε την οργίλη αντίδραση του ηγέτη της Χεμπολάχ, Χασάν Νασράλα, ο οποίος απείλησε με επιθέσεις κατά των ισραηλινών γεωτρήσεων στη Μεσόγειο.
Οι αντιπαραθέσεις επί των θαλάσσιων συνόρων δεν είναι κάτι το σπάνιο ανάμεσα σε Λίβανο και Ισραήλ, οι οποίες προκύπτουν από έναν ανταγωνισμό επί των οικονομικών πόρων –είτε ζωνών ψαρέματος ή κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το 2010 λίγο μετά την υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα σε Κύπρο και Ισραήλ για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων ανάμεσα στις αποκλειστικές οικονομικές τους ζώνες, ο Λίβανος προχώρησε στην κατάθεση εγγράφων στα Ηνωμένα Έθνη με τα οποία καθόριζε τα σύνορά του με την ισραηλινή ΑΟΖ.
Το 2011 ο Λίβανος στράφηκε και πάλι προς τον ΟΗΕ προκειμένου να εκφράσει τη διαφωνία για τη συμφωνία ανάμεσα σε Ισραήλ και Κύπρο καθώς «παραβιάζει (σύμφωνα με τη θέση της Βηρυτού) τα κυριαρχικά και οικονομικά δικαιώματα του Λιβάνου θέτοντας σε κίνδυνο την ειρήνη και ασφάλεια, ειδικότερα εάν ένα από αυτά τα κράτη (πιθανότατα αναφέρεται σε Ισραήλ και Κύπρο) αποφασίσει μονομερώς να ασκήσει κυριαρχία επί περιοχής την οποία ο Λίβανος θεωρεί αναφαίρετο τμήμα της αποκλειστικής οικονομικής του ζώνης». Το Ισραήλ απάντησε στις 12 Ιουλίου 2011 καταθέτοντας τις συντεταγμένες που καθορίζουν τα σύνορά του με τον Λίβανο. Το χάσμα ανάμεσα στις αξιώσεις Λιβανίων και Ισραηλινών δημιουργούν μια διαφιλονικούμενη περιοχή 850 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Σε μια προσπάθεια να δείξει ετοιμότητα για έναν συμβιβασμό το Ισραήλ αναζήτησε διπλωματικές οδούς προκειμένου να επιλυθεί η διαφορά. Στη διάρκεια ενδο-υπουργικών διαβουλεύσεων αποφασίστηκε όπως αποφευχθεί η αδειοδότηση εντός της περιοχής όπου υπάρχει διαφορά με τον Λίβανο ώστε να μπορεί να βρεθεί μια διευθέτηση. Αποφασίστηκε να μην χρησιμοποιηθεί η UNIFIL (Ειρηνευτική Δύναμη στον Λίβανο) ως ένα κανάλι συζήτησης ανάμεσα σε Ισραήλ και Λίβανο, καθώς οι όροι εντολής της Δύναμης δεν αναφέρονται στα θαλάσσια σύνορα. Παράλληλα το Ισραήλ προτιμά να αποφεύγει τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών. Έγιναν επαφές με διάφορα τρίτα μέρη με την αμερικανική μεσολάβηση να αποτελεί την προτιμώμενη επιλογή.
Τον Απρίλη του 2012 πραγματοποιούνται χωριστές συναντήσεις στο Λονδίνο –λόγω της άρνησης του Λιβάνου να παρακαθίσει στο ίδιο τραπέζι με το Ισραήλ– υπό τον ειδικό απεσταλμένο του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, Φρέντερικ Χοφ. Κατά τις επαφές του ο Χοφ παρουσίασε μια συμβιβαστική πρόταση με την οποία μοίραζε τη διαφιλονικούμενη περιοχή. Στις 2 Μαΐου 2012 ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Άβιγκτορ Λίμπερμαν ενέκρινε την αμερικανική πρόταση, παρά το γεγονός ότι έδινε στον Λίβανο μεγαλύτερο μερίδιο της περιοχής. Μέχρι σήμερα όμως δεν υπήρξε οποιαδήποτε επίσημη ανταπόκριση από τον Λίβανο. Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν πληροφορίες από διπλωμάτες των ΗΠΑ που βρίσκονταν σε επαφή με τη Λιβανική κυβέρνηση, συζήτησαν την κατάθεση της πρότασης μέσω του ΟΗΕ. Κάτι που δείχνει αποδοχή και από πλευράς της κυβέρνησης του Λιβάνου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Οζερσάι: Οι εταιρείες γεωτρήσεων να μιλήσουν με τους Τ/κ
Ωστόσο έναν χρόνο μετά οι Αμερικανοί επανήλθαν με πρόσθετε ιδέες. Δεν ξεκαθάρισε εάν ήταν δικές τους ιδέες ή προέρχονται από τον Λίβανο. Η γενική γραμμή αυτών των ιδεών ήταν η δημιουργία μια ουδέτερης ζώνης από τις δύο χώρες στην οποία να μην πραγματοποιούνται έρευνες.
Τον Μάρτη του 2013 το υπουργείο Ενέργειας του Λιβάνου προχώρησε στη δημοσιοποίηση χάρτη με τον διαχωρισμό της ΑΟΖ του σε θαλασσοτεμάχια. Σύμφωνα με τον χάρτη τα οικόπεδα 8, 9 και 10, αλλά ειδικότερα το οικόπεδο 9 συμπεριλάμβανε μεγάλο τμήμα της επίμαχης περιοχής με το Ισραήλ.
Λόγω των εσωτερικών εξελίξεων στον Λίβανο το όλο θέμα είχε μείνει μεγάλο διάστημα στο ψυγείο. Με την επαναδραστηριοποίηση των προσπαθειών του Λιβάνου για αδειοδότηση τεμαχίων το Ισραήλ απευθύνθηκε στα Ηνωμένα Έθνη προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την πρόθεση της Βηρυτού να προχωρήσει σε παροχή αδειών εντός της επίμαχης περιοχής διαφορετικά είναι αναγκασμένο να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του.
Έμμεσο γκριζάρισμα από την ΤΟΤΑΛ
Στις 21 περασμένου Δεκεμβρίου το Ισραήλ διαμαρτυρήθηκε εκ νέου προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για απόφαση του Λιβάνου να παραχωρήσει άδεια για έρευνες στο οικόπεδο 9. Η άδεια δόθηκε στην κοινοπραξία την οποία αποτελούσαν η γαλλική εταιρεία ΤΟΤΑΛ, η ιταλική ΕΝΙ και η ρωσική ΝΟΒΑΤΕΚ. Το Ισραήλ διαμήνυσε ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει την όποια δραστηριότητα στην επίμαχη περιοχή κατηγορώντας τον Λίβανο για την άρνησή του να προσέλθει σε διάλογο και να καταλήξουν σε μια συμφωνία.
Στις 9 Φεβρουαρίου 2018 η γαλλική ΤΟΤΑΛ ανακοίνωσε ότι η ίδια και οι εταίροι έχουν υπόψη τους την αντιπαράθεση και ως εκ τούτου δεν προτίθενται να ενεργήσουν εντός 25 χιλιομέτρων από τη διαφιλονικούμενη περιοχή.
Μια ενέργεια η οποία ουσιαστικά γκριζάρει μια περιοχή δημιουργώντας ενδεχομένως ένα προηγούμενο για άλλες περιοχές όπου δημιουργούνται αμφισβητήσεις ή υπάρχει αντιπαράθεση ανάμεσα σε γειτονικά κράτη.
Η κατάσταση στην περιοχή δεν φαίνεται να μπορεί να εκτονωθεί εύκολα. Η ανησυχία ότι η Χεζμπολάχ θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο στην πολιτική σκηνή του Λιβάνου κατά τις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν τον ερχόμενο Μάη, σε συνάρτηση με την αυξανόμενη παρουσία του Ιράν στην περιοχή, δημιουργεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ. Μια νέα σύρραξη ανάμεσα σε Λίβανο και Ισραήλ δεν είναι κάτι που μπορεί να αποκλειστεί.
Λαμβανομένου υπόψη του παρελθόντος στρατιωτικοί του Ισραήλ υποστήριξαν κατά το πρόσφατο συνέδριο του INSS πως μια νέα σύγκρουση με τον Λίβανο δεν θα επαναληφθεί ο πόλεμος του καλοκαιριού του 2006 με τις εχθροπραξίες να διαρκούν αρκετές εβδομάδες. Υποστήριξαν πως θα είναι ένας νέος πόλεμος ανάμεσα στις δύο χώρες θα είναι σύντομος με ιδιαίτερα βαριά πλήγματα. Η μόνη περίπτωση να αποφευχθούν συγκρούσεις είναι οι Αμερικανοί να παρέμβουν και πάλι προς την κατεύθυνση του Λιβάνου για να πειστεί να προχωρήσει σε έναν συμβιβασμό με το Ισραήλ.
