20/10/2019
του Δρ. Γιάννου Χαραλαμπίδη*
Η Κυβέρνηση προχώρησε σε διαβήματα προς τις Βρυξέλλες για μετεγκατάσταση αφού η ροή παράτυπων μεταναστών, κυρίως μέσω Τουρκίας, αναμένεται να φτάσει φέτος τις 16 χιλιάδες
Πώς αντιδρά η ΕΕ στα αιτήματα της Λευκωσίας
Πόσα στοιχίζει το όλο ζήτημα στην Κυβέρνηση και τι πληρώνει η ΕΕ
Πόσο ξένοι κυκλοφορούν παράνομα και ποιο το τελικό ποσοστό επί του συνόλου των Κυπρίων
Σε αντίθεση με όσα είχε υποσχεθεί ο Ταγίπ Ερντογάν, η εισβολή του τουρκικού στρατού στη Συρία εξελίσσεται σε μια νέα ανθρωπιστική κρίση. Αντί της επιστροφής των 2,6 εκατομμυρίων προσφύγων έχουμε, κατ’ ελάχιστον, άλλες 160 χιλιάδες Κούρδων, οι οποίοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος απειλεί μονίμως την ΕΕ με νέα ανθρωπιστική κρίση, την οποία επιδιώκει να μετατρέψει σε πολιτική, στέλνοντας τους ταλαίπωρους πληθυσμούς στην Ελλάδα και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αληθές είναι ότι δεν τους στέλνει μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο, χωρίς, μάλιστα, να έχουν τη δυνατότητα μετεγκατάστασης. Και, ως εκ τούτου, είναι πρόδηλος ένας νέος οιονεί εποικισμός!
Αρνητικό ρεκόρ με στοιχεία-σοκ
Σύμφωνα με όσα εσωτερικές εκθέσεις της ΕΕ αναφέρουν και έχουν παρουσιαστεί στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Κύπρος είναι, κατ’ αναλογίαν πληθυσμού, το κράτος-μέλος που δέχεται τους περισσότερους παράτυπους μετανάστες στο έδαφός της τα τελευταία τρία χρόνια. Ο αριθμός αυτός φτάνει τις 5.700 ως αυτήν τη στιγμή. Η Ελλάδα έχει αύξηση της τάξης του 29% συγκριτικά με το 2018, ενώ στην κεντρική Μεσόγειο εμφανίζεται μείωση του παράνομου μεταναστευτικού ρεύματος κατά 69%. Αυξητική τάση εμφανίζει η Μάλτα, η οποία έχει προχωρήσει στη μετεγκατάσταση των 1000 από τους 1700 νέους παράνομους μετανάστες, που έχουν περάσει στο έδαφός της. Από το 2015 ώς σήμερα υπολογίζεται ότι έχουν περάσει παράνομα στην ΕΕ είτε ως πρόσφυγες είναι ως αιτητές ασύλου 2 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως μουσουλμάνοι.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο αριθμός ο οποίος αναφέρει στο έγγραφό της η ΕΕ είναι συντηρητικός. Όπως επισημαίνεται από τα επίσημα στοιχεία του κράτους: «Ο αριθμός αιτητών ασύλου ώς τον Ιούλιο του 2019 έφτανε τα 8.500 άτομα, εκ των οποίων οι 200 είναι Σύροι. Ώς το τέλος του χρόνου εκτιμάται ότι θα φτάσουν τις 16 χιλιάδες. Και αυτός είναι ο αριθμός, που θα έχουμε ετησίως, εάν δεν αλλάξει η κατάσταση. Ενδέχεται να αυξηθεί». Ώς τις 30 Σεπτεμβρίου εκκρεμούσαν ενώπιον των Αρχών 15.255 αιτήσεις ασύλου. Από αυτούς έχει ήδη δοθεί προστασία σε 8.500. Το 2018, σε κάθε 100 Κυπρίους αναλογούσε ένας αιτητής ασύλου. Για το 2019 υπολογίζεται ότι το ποσοστό θα φτάσει το 1,8%. Το 2016 υπήρξε μια αύξηση της τάξης του 55%, το 2017 η αύξηση ανήλθε στο 70% και το 2018 εκτοξεύεται στο 130%. Το 2019 τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Οι αιτητές ασύλου είναι πέραν των 1000 τον μήνα και τα δυο τρίτα (75%), προέρχονται από τα κατεχόμενα. Προσοχή τώρα. Επιπροσθέτως των ανωτέρω στοιχείων, θα πρέπει να επισημανθεί ότι αυτοί που κινούνται παράνομα υπολογίζεται σύμφωνα με τις Αρχές να κυμαίνονται μεταξύ 30 και 40 χιλιάδων. Υπό αυτές τις συνθήκες, το σύνολο των ξένων αιτητών ασύλου και παρανόμων που θα βρίσκονται στην Κύπρο ώς το τέλος του 2019 αναμένεται να ανέλθει στο 5,3% του πληθυσμού, με συντηρητικούς υπολογισμούς.
Μέσω Τουρκίας και κατεχομένων
Στην περίπτωση της Κύπρου έχουμε έναν οιονεί νέο εποικισμό, αφού τα κύρια ρεύματα περνούν στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα, χωρίς να υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται περί συγκεκριμένης πολιτικής. Είναι δυο οι βασικοί τρόποι διοχέτευσης του προβλήματος στις ελεύθερες περιοχές:
Πρώτο, μια από τις κύριες μάζες έχουν έρθει από την Κωνσταντινούπολη μέσω Τύμπου. Ο αρχικός τόπος αναχώρησής τους ήταν ο Λίβανος, όπου έχουν συγκεντρωθεί περί το 1,6 εκ. πρόσφυγες από τη Συρία. Συνεπώς, πρόκειται για Σύρους πρόσφυγες, οι οποίο πλήρωναν εισιτήριο πήγαινε – έλα από τη Βηρυτό στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί αντί να επιστρέφουν πίσω, τους περίμεναν άνθρωποι του καθεστώτος Ερντογάν, που πρόσφεραν, όπως είχε συμφωνηθεί, φτηνά ή ακόμη και δωρεάν εισιτήρια για πτήσεις προς το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου. Εκεί τους περίμεναν λεωφορεία με τη συνδρομή του ΟΗΕ και τους μετέφεραν στα σημεία ελέγχου για να περάσουν μέσω αυτών στις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθότι κράτος-μέλος της ΕΕ.
Δεύτερο, με τη μετάβαση Αφρικανών από το Καμερούν, τη Σομαλία, τη Νιγηρία και το Κόνγκο στην Τουρκία και από εκεί μεταφορά με ολιγοήμερη βίζα στα κατεχόμενα και εν συνεχεία στις ελεύθερες περιοχές, όπου συνήθως ζητούν άσυλο.
Η πρακτική αυτή αγγίζει τα όρια του εποικισμού υπό την έννοια ότι είναι ενταγμένη από πλευράς Τουρκίας για να σταλούν πληθυσμοί προς τις ελεύθερες περιοχές, ώστε να προκληθούν πρόσθετα των υφισταμένων προβλήματα.
Τα προβλήματα που προκαλεί αυτό το νέο μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα είναι κοινωνικά – θρησκευτικά και, κατ’ επέκτασιν, πολιτικά και οικονομικά, διότι οι οικογένειες που φιλοξενούνται τυγχάνουν της χρηματικής στήριξης που, σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, είναι δύσκολο να υπολογιστεί επακριβώς, αλλά προσεγγίζει -αν δεν ξεπερνά- τα 100 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Είναι, μάλιστα, πρόδηλο ότι η όξυνση του προβλήματος αυξάνει – κακώς μεν, εμφανές ότι συμβαίνει δε- τις τάσεις της ξενοφοβίας, όπως συμβαίνει σε ολόκληρη την ΕΕ.
Τρύπια γραμμή αντιπαράταξης και οδοφράγματα
Η Κύπρος είναι πολύ μικρή για να αντέξει τα ρεύματα των προσφύγων, όσο φιλόξενη και αν θέλει να είναι. Πώς ν’ αντέξει την πίεση όταν μεγαλύτερες από αυτήν χώρες δεν την αντέχουν και μάλιστα κάτω από ηπιότερες καταστάσεις; Και όταν, ταυτοχρόνως, η ίδια η ΕΕ θεωρεί ως μιαν από τις μεγάλες απειλές που εξαπολύει ο Ταγίπ Ερντογάν, όταν δεν του κάνουν τα χατίρια του οι εταίροι, τη μεταφορά των προσφυγικών ρευμάτων προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Η Κύπρος έχει ως βασικό πρόσθετο πρόβλημα ότι είναι νησί και, ως εκ τούτου, και να ήθελαν οι πρόσφυγες ή οι παράτυποι μετανάστες να μετακινηθούν αλλού, δεν μπορούν. Όπως τονίζουν κυβερνητικές πηγές, «δεν αντέχουμε άλλο». Με άλλα λόγια έχουμε πιάσει ταβάνι και εκφράζονται οι εξής ανησυχίες:
Α) Αύξηση κοινωνικών προβλημάτων, λόγω γκετοποίησης, που είναι εμφανές φαινόμενο στο κέντρο της Λευκωσίας, Β) Ρατσιστικών τάσεων και Γ) Εγκληματικότητας.
Η κατάσταση χειροτερεύει λόγω και των διαφόρων προβλημάτων που υπάρχουν στη γραμμή αντιπαράταξης, η οποία είναι τρύπια και επιτρέπει τη μετακίνηση από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές. Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο επειδή δεν αποφασίζουν τελικά σε ποιον ανήκει η ευθύνη για τη φύλαξή της επί του συγκεκριμένου θέματος. Εάν δηλαδή είναι ζήτημα του στρατού ή της Αστυνομίας ή συνεργασίας μεταξύ των δύο. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, υπάρχουν οι συνοριοφύλακες, που είναι επιφορτισμένοι με αυτήν την αποστολή, χωρίς αυτό να απαλλάσσει τις ευθύνες των ενόπλων δυνάμεων και της Αστυνομίας. Συναφώς ακούγονται και φωνές για κλείσιμο των οδοφραγμάτων. Δεν είναι απλά τα πράγματα, διότι εάν δεν υπάρχουν ισχυρά και τεκμηριωμένα στοιχεία για θέματα ασφάλειας, τα οποία να γίνουν κατανοητά από την ΕΕ και τη Διεθνή Κοινότητα, ενδέχεται να γίνει σημαντικό βήμα προς τη διχοτόμηση και να ανοίξει εκ νέου το θέμα του απευθείας εμπορίου, του ανοίγματος του αεροδρομίου της Τύμπου και των κατεχόμενων λιμανιών, για να μπορούν οι Τουρκοκύπριοι να αναπνέουν, αφού θα πληγεί και ο κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή. Δεν είναι ούτε εύκολη ούτε απλή απόφαση…
Δράσεις της Κυβέρνησης και η ΕΕ
Η κυπριακή Κυβέρνηση, από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών, που είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο επί του θέματος, έχει προχωρήσει σε μια σειρά πολιτικών δράσεων προς την ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Οι εν λόγω πολιτικές δράσεις καταγράφονται ως εξής:
1.Το θέμα έχει τεθεί ενώπιον των θεσμών της ΕΕ. Και, μάλιστα, ο ίδιος ο Υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης ζήτησε όπως εφαρμοστεί η αρχή της αναλογικότητας και της μετεγκατάστασης μέρους των προσφύγων και των μεταναστών σε κράτη-μέλη της ΕΕ. Αυτό συνέβη τον περασμένο Αύγουστο, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα.
2.Το θέμα των συμφωνιών για την επανεισδοχή. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει ανάλογες συμφωνίες με τις αφρικανικές χώρες και, ως εκ τούτου, θα ήταν λογικότερο να ρυθμιστεί μέσα από συμφωνία της ίδιας της ΕΕ με τα κράτη αυτά. Επί τούτου υπήρξε στήριξη και από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, διότι αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα μέσω των συνόρων που έχουν με την Τουρκία. Η διαφορά με την Κύπρο είναι η εξής: Στις περιπτώσεις της Ελλάδας και της Βουλγαρίας είναι δυνατή σε κάποιες περιπτώσεις η εφαρμογή της επανεισδοχής, ειδικώς στην περίπτωση της Τουρκίας, διότι υπάρχει σχετική συμφωνία μεταξύ της Άγκυρας και της ΕΕ. Για την Κύπρο τα πράγματα είναι διαφορετικά, διότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και άρα δεν αποδέχεται την αρχή της επανεισδοχής στις περιπτώσεις όπου η Τουρκία είναι η πρώτη χώρα εισόδου, πράγμα που αφορά και στην περίπτωση της ροής από τον Λίβανο και εκείνες από τις αφρικανικές χώρες.
6 χιλιάδες κατά κεφαλή και βοήθεια στην Τουρκία
Αληθές είναι ότι η ΕΕ δεν έχει προχωρήσει σε βήματα σοβαρής στήριξης της κυπριακής Κυβέρνησης. Απλώς, στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Επιτροπή ενημέρωσε ότι έχουν κληθεί τα κράτη-μέλη να ανταποκριθούν στο αίτημα της Ελλάδας και της Κύπρου για επανεγκατάσταση. Ως κίνητρο προς αυτήν την κατεύθυνση η ΕΕ θα δίνει στο κράτος-μέλος που αποδέχεται τη μετεγκατάσταση το ποσό των 6 χιλιάδων ευρώ κατά κεφαλή. Η Επιτροπή τονίζει ότι από το 2015 ώς σήμερα η ΕΕ στηρίζει την Ελλάδα με το ποσό των 2,2 δις ευρώ, την Κύπρο με 95 εκ. ευρώ και τη Βουλγαρία με 313,3 εκατομμύρια ευρώ. Κυβερνητικές πηγές τονίζουν ότι τα χρήματα από μόνα τους δεν επιλύουν το πρόβλημα. Η Κύπρος, τονίζεται, έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη μετεγκατάσταση, που πρέπει να εφαρμοστούν στην πράξη.
Γενικότερα, η ΕΕ δεν έχει κατορθώσει να προχωρήσει σε μια ευρύτερη κοινή πολιτική αντιμετώπισης της κατάστασης με αποτελεσματικό τρόπο. Γι’ αυτό, άλλωστε, και είναι ευάλωτη στις απειλές του Ταγίπ Ερντογάν, του οποίου η χώρα δεν υποδέχεται ροές μεταναστών και προσφύγων μόνο από τη Συρία, αλλά σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ από αριθμό χωρών και κυρίως από το Αφγανιστάν.
Εξ αφορμής του πολέμου στη Συρία και της ενδεχόμενης χειροτέρευσης της κατάστασης, η ΕΕ αποφάσισε μεν να προχωρήσει σε επιβολή εμπάργκο πώλησης όπλων σε βάρος της Τουρκίας επί τη βάσει ρύθμισης που θα αποφασίσουν τα κράτη-μέλη το καθένα χωριστά, αλλά, ταυτοχρόνως, υποστηρίζει ότι δεν θα πρέπει να περικοπούν τα κονδύλια, δηλαδή η βοήθεια που θα δοθεί προς την Τουρκία, διότι εάν συμβεί κάτι τέτοιο οι ροές θα αυξηθούν προς την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και από εκεί προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Εννοείται ότι θα επηρεαστεί και η Κύπρος είτε οι Σύροι πρόσφυγες φτάνουν μέσω κατεχομένων είτε με βάρκες. Το συνολικό ποσό στήριξης των προσφυγικών προγραμμάτων προς την Τουρκία από την ΕΕ φτάνει τα 6 δις ευρώ και μέχρι τώρα έχουν διατεθεί τα 2,6 δις ευρώ.
Η εκεχειρία στη Συρία
Η κατάπαυση του πυρός που αποφασίστηκε την περασμένη Πέμπτη το βράδυ στη βάση συμφωνίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας για να απομακρυνθούν με ασφάλεια οι Κούρδοι μαχητές υπό την επίβλεψη των Αμερικανών, και να εδραιωθεί η Τουρκία στη ζώνη ασφαλείας της, με πλάτος 30 χιλιόμετρα, δεν περιορίζει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η Κύπρος σε ό,τι αφορά τις αφίξεις παράνομων μεταναστών και προσφύγων. Όπως αναλύσαμε και την περασμένη Κυριακή, ο Πρόεδρος Τραμπ βγήκε από το κουτί, δημιούργησε μια έκρυθμη κατάσταση και τώρα εμφανίζεται να έχει ρόλο διαιτητή υπό το βάρος βεβαίως των αντιδράσεων διεθνώς και στις ίδιες τις ΗΠΑ για τις λανθασμένες, όπως τον κατηγορούν, επιλογές του και για το γεγονός ότι έχει βάψει και αυτός τα χέρια του με αίμα αθώων. Τώρα, μάλιστα, ισχυρίζεται ότι με τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός έχει βοηθήσει στον τερματισμό ή στον περιορισμό της ανθρωπιστικής κρίσης. Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός επιβεβαιώνει τη συμμαχική σχέση των ΗΠΑ και της Τουρκίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και ότι: 1. Οι επιχειρήσεις θα τερματιστούν για πέντε μέρες για να δοθεί η δυνατότητα στους Κούρδους μαχητές να αποχωρήσουν. 2. Οι Κούρδοι θα παραδώσουν τον βαρύ οπλισμό τους και θα καταστραφούν τα οχυρωματικά τους έργα. 3. Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τις ανησυχίες που προβάλλει η Τουρκία για τα ζητήματα ασφάλειας και την ανάγκη δημιουργίας ζώνης ασφαλείας με μήκος 100 χιλιόμετρα και πλάτος 30 χιλιόμετρα. 4. Οι ΗΠΑ δεν θα επιβάλουν πρόσθετες κυρώσεις στην Τουρκία και θα προωθηθεί τερματισμός των υφιστάμενων, εάν τηρηθούν τα συμφωνηθέντα.
Η ζώνη ασφαλείας
Οι Κούρδοι δήλωσαν ότι αποδέχονται τη συμφωνία. Το ίδιο ισχύει και για τη Ρωσία, η οποία προσθέτει ότι, με τη λύση του Συριακού, η κυριαρχία θα ασκείται σε όλη την εδαφική έκταση της Συρίας από το επίσημο κράτος, γεγονός που αφήνει ανοικτή την αποδοχή της ζώνης ασφαλείας για… κάποιο χρονικό διάστημα και αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να αποτελέσει τμήμα της τελικής διευθέτησης. Εκτός και αν οι Τούρκοι αποχωρήσουν ενωρίτερα… Στην Κύπρο αναμένουμε να συμβεί η αποχώρηση εδώ και 45 χρόνια. Και αντί αυτού, μετά τον εποικισμό του βορρά, απειλούμαστε με οιονεί εποικισμό και στον νότο…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
ΠΗΓΗ:https://simerini.sigmalive.com/article/2019/10/20/kokkinos-sunagermos-neos-epoikismos-plettei-tis-eleutheres-periokhes3c76a891-1333-4e6e-983d-af5220fa7cd2/
