7/2/2021
γράφει ο Δρα Μιχάλης Σταυρινού*
Ο ΓΓ του ΟΗΕ συγκάλεσε την πολυαναμενόμενη Άτυπη Πενταμερή Σύνοδο για την επίλυση του Κυπριακού. Βεβαίως, εκεί που έφτασαν τα πράγματα στο Κυπριακό, με κακούς χειρισμούς και λάθος τακτικές διαχρονικά, (κρίνοντας εκ του αποτελέσματος), η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν είχε άλλη επιλογή από του να αποδεχθεί την πρόσκληση.
Όμως, η πρόσκληση δεν προδιαγράφει επακριβώς, ως όφειλε, το πλαίσιο εντός του οποίου θα επιδιωχθεί η σύγκληση απόψεων των εμπλεκομένων μερών. Μιλά για προσπάθεια διαπίστωσης ύπαρξης κοινού τόπου, ως προς την μορφή της επιδιωκόμενης λύσης, αποφεύγοντας επιμελώς να προκαθορίσει το επιβεβλημένο περίγραμμα για μια τέτοια προσπάθεια, που δεν είναι άλλο, από αυτό που τα Ψηφίσματα του ίδιου του ΟΗΕ έχουν καθορίσει, όπως και οι μέχρι σήμερα συγκλήσεις των μερών, (το κεκτημένο της διαδικασίας).
Ήδη, με σαφέστατες δηλώσεις τους, τόσο η Τουρκία, όσο και ο επικεφαλής των τουρκοκυπρίων έχουν διακηρύξει ότι, μοναδική αποδεκτή λύση για αυτούς είναι η λύση δύο κυρίαρχων κρατών. Επικαλούνται δε, την αποτυχία των μέχρι τώρα προσπαθειών, στη βάση της Δικοινοτικής και Διζωνικής Ομοσπονδίας, για ολόκληρα 50 χρόνια, όπως εμφαντικά τονίζουν, στηριζόμενοι και στην “πρόσκληση” του ΓΓ για νέες ιδέες! Τα Ψηφίσματα και οι θέσεις του ΟΗΕ και της διεθνούς κοινότητας δεν έχουν ημερομηνία λήξεως.
Η Τουρκία, όπως πράττει διαχρονικά στις διεθνείς της σχέσεις, «φάσκει και αντιφάσκει». Εισβάλλοντας στην Κύπρο παράνομα, το 1974, διακήρυττε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ότι «παρεμβαίνει για αποκατάσταση της ανατραπείσας Συνταγματικής Τάξης»! Επίσης, δικαιολογούσε την έκνομη εισβολή της, επικαλούμενη τις Συνθήκες Εγγυήσεως, οι οποίες επιτρέπουν αποκλειστικά δράσεις που αποσκοπούν στην επαναφορά της κατάστασης που προνοούν οι ρυθμίσεις των Συνθηκών, οι οποίες δεν είναι άλλες, από την απαγόρευση της ένωσης της Κύπρου με άλλο κράτος ή του διαμελισμού της!
Τί όμως πράττει η Τουρκία; Οικοδομεί μεθοδικά και με σταθερά βήματα, ακριβώς το αντίθετο. Διέπραξε το έγκλημα της επιθετικότητας, (απαγορεύεται από τον Χάρτη του ΟΗΕ), συντηρεί μια έκνομη στρατιωτική κατοχή και εγκαθιδρύει ένα ψευδοκράτος, το οποίο συντηρεί με κάθε τρόπο, επιδιώκοντας συγχρόνως τη διεθνή αναγνώρισή του. Τί άλλο, από παραβίαση των ίδιων των διεθνών της υποχρεώσεών της, είναι μια τέτοια προσέγγιση;
Σήμερα, έχει την αναίδεια, παρά τα Ψηφίσματα 541/83 και 550/84, που χαρακτηρίζουν το ψευδοκράτος παράνομο και νομικά άκυρο, να επικαλείται ισότιμη κυριαρχική ισότητα, όπως και ίσα δικαιώματα στην ΑΟΖ. Μάλιστα, σε σχέση με τα Βαρώσια, παρά τα Ψηφίσματα του ΟΗΕ, που θεωρούν την αλλαγή του καθεστώτος της πόλης ως απαράδεκτη, με πανηγυρικές φανφάρες, συμμετέχοντος του ίδιου του Ερντογάν, διατείνεται, παραβιάζοντας τα Ψηφίσματα ότι, σέβεται τις πρόνοιές τους.
Δεν μπορεί η Τουρκία, από την μια, να ισχυρίζεται ότι, δήθεν, με βάση τις Συνθήκες Εγγυήσεως βρίσκεται στην Κύπρο, και ότι, με βάση τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης διεκδικεί δικαιώματα για τους Τ/Κ, και, από την άλλη, να επικαλείται ότι, η Κ.Δ. είναι εκλιπούσα, και άρα εκλείπει και η νομική βάση των όποιων επικλήσεών της, ή ότι, με βάση τις ίδιες διεθνείς συμφωνίες, διεκδικεί ως Εγγυήτρια ρόλο στα πράγματα της Κύπρου. Είτε υπάρχουν οι Διεθνείς Συνθήκες από τις οποίες επικαλείται η Τουρκία δικαιώματα, είτε δεν υπάρχουν.
Τί πράττει στα ζητήματα αυτά ο ΟΗΕ; Δυστυχώς, για τον ίδιο τον Οργανισμό και τους σκοπούς που τάχθηκε να υπηρετεί, τίποτε! Επιτρέπει την αυτοκατάργησή του και τον διεθνή διασυρμό του από την Άγκυρα, προσποιούμενος ότι, οι διαμεσολαβητικές προσπάθειές του θα πληγούν, εάν υποδείξει την υποχρέωση του Άρθρου 25 του Χάρτη του, ότι κάθε κράτος-μέλος, άρα και η Τουρκία, έχουν υποχρέωση να σέβονται τα Ψηφίσματα του Σ.Α.
Όπως και στις προηγούμενες προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, έτσι και αυτή τη φορά, ο ΓΓ θα αρκεστεί να σημειώνει, (note taker), τις απόψεις των μερών, μη υποδεικνύοντας, όπως καταστατικά οφείλει, το επιβεβλημένο πλαίσιο διαπραγμάτευσης, το οποίο έχει επικυρωθεί από τα Ψηφίσματά του.
Επομένως, εναπόκειται στην πλευρά μας, να απαιτήσει και να διεκδικήσει από τα ίδια τα Η.Ε., όπως σεβαστούν τον εαυτό τους. Φανταστείτε τι θα γινόταν, εάν τα Ψηφίσματα δεν είχαν επικυρώσει αυτές τις παραμέτρους, όταν και με αυτές δεδομένες, η Άγκυρα διεκδικεί πάση θυσία ανατροπή τους. Εάν εμείς δεν συναινέσουμε, αλλαγή δεν μπορεί να υπάρξει!
Στρεφόμενοι στην μορφή της Πενταμερούς, τώρα: οι Εγγυήτριες Δυνάμεις, οι δύο κοινότητες και η Ε.Ε. ως παρατηρητής. Πρώτη ουσιαστική επισήμανση, δεν μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να απουσιάζει, από μία Διάσκεψη, έστω και άτυπη, η οποία αφορά το μέλλον της, ενός κράτους, μέλους του ΟΗΕ και της ΕΕ! Πώς είναι δυνατόν, να μετέχουν τα συστατικά στοιχεία, (οι δύο κοινότητες), του ενιαίου λαού της ΚΔ, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, και όχι ο εκπρόσωπος του διεθνώς αναγνωρισμένου κράτους, αυτού της Κ.Δ.; Η σωστή σύνθεση μιας τέτοιας Διάσκεψης, σύμφωνα με τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, επιβάλλει να ήταν εξαμερής: ΚΔ και η υπόλοιποι όπως στην Πενταμερή. Εξάλλου, τόσο η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης της Κ.Δ., όσο και η Συνθήκη Συμμαχίας, αλλά και η Συνθήκη Εγγυήσεων, έχουν ως συμβεβλημένα μέρη: την Κυπριακή Δημοκρατία, το ΗΒ, την Ελλάδα και την Τουρκία! Αποδοχή της μη συμμετοχής της Κ.Δ. σηματοδοτεί υποβάθμιση της κρατικής οντότητας και υπόστασης της Δημοκρατίας. Πώς θα κληθεί η Κ.Δ. να συμβληθεί στην όποια μετεξέλιξή της, όταν η ίδια θα απουσιάζει από τις συναφείς διαδικασίες;
Όσον αφορά τις λοιπές Εγγυήτριες Δυνάμεις: Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται έναντι του Η.Β. Όντας ο ηθικός αυτουργός του Κυπριακού Προβλήματος και έχοντας επιδείξει επί του εδάφους τις “εποικοδομητικές” του ασάφειες, από το πρωτοφανές εφεύρημα της «παρθενογένεσης», μέχρι τις νεοφανείς ευρηματικότητες της «χαλαροποιημένης συνομοσπονδίας, με επικάλυμμα ομοσπονδίας», που δεν εξυπηρετούν παρά την αποδόμηση της Κ.Δ., η Λευκωσία οφείλει να είναι διπλά προσεκτική, ώστε να αποφύγει πολιτικά ολισθήματα, τεχνηέντως εξυφαινόμενα, μέσω λεκτικών παγίδων! (semantics).
Η τουρκική πλευρά, σαφέστατα, και το έχει δηλώσει προς κάθε κατεύθυνση, θα επιμείνει στη λύση των δύο κυρίαρχων κρατών ή, δήθεν ως παραχώρηση, στη λύση χαλαρής συνομοσπονδίας δύο ισότιμα κυρίαρχων κρατιδίων, με επικάλυμμα ομοσπονδίας!
Οφείλαμε εκ των προτέρων, να διασφαλίσουμε τον προσδιορισμό του πλαισίου των συνομιλιών, στην βάση των δεδομένων που ο ίδιος ο ΟΗΕ και η Διεθνής Κοινότητα έχουν προσδιορίσει. Όμως δεν το πράξαμε. Ας σταθούμε σταθεροί, τουλάχιστον, κατά τις συνομιλίες αταλάντευτα, εμμένοντας στο πλαίσιο λύσης που καθόρισε ο ΟΗΕ. Δεν υπάρχουν περιθώρια για «μέσες εναλλακτικές προσεγγίσεις». Η διαχρονική διολίσθηση μας έφερε στο «σημείο μηδέν».
Η εμπλοκή της Ε.Ε. παρέχει κάποια εχέγγυα, όσον αφορά μια ευρωπαϊκή λύση. Όμως, από την μια, η ιδιότητά της ως Παρατηρητή, χωρίς ουσιαστικό λόγο, και, από την άλλη, η δήλωσή της στο παρελθόν ότι, είναι πρόθυμη να αποδεχθεί την όποια λύση δεχθούν τα μέρη και να βρει τρόπο να την ενσωματώσει στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, θα πρέπει να μας κάνουν πολλαπλά προσεκτικούς.
Η εμμονή της Τουρκίας σε δύο κράτη
Σε μια εμμονή της τουρκικής πλευράς, για λύση δύο κρατών και για δήθεν, νομιμοποίηση του ψευδοκράτους, θα μπορούσαμε να απεγκλωβιστούμε, προωθώντας μέσω του ΟΗΕ, μια επείγουσα Συμβουλευτική Γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου, ως προς την νομιμότητα της “υποτελούς διοίκησης” της Τουρκίας, αφαιρώντας μιας και δια παντός, την επιδίωξη αναγνώρισης των κατεχομένων. Εξάλλου, βασικό δόγμα του Διεθνούς Δικαίου αποτελεί το αξίωμα ότι: «Η παρανομία δεν μπορεί να εγκαθιδρύσει νομιμότητα», (ex injuria jus non oritur)! Από τακτικής πλευράς, είναι σαφέστατο ότι, η Τουρκία θα επιδιώξει, μέσα από την αδιάλλακτη στάση της, να ωθήσει την πλευρά μας σε εγκατάλειψη του διαλόγου. Παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος καταδεικνύουν την επικινδυνότητα τέτοιων αντιδράσεων. Ειδικά σήμερα, όπου η “δαμόκλειος σπάθη” της κόπωσης της διεθνούς κοινότητας και των τετελεσμένων της Άγκυρας στην Κύπρο και στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο, απειλούν με νέες αρνητικές εξελίξεις, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τις συγκυρίες ανάγκης ανοιγμάτων της Άγκυρας, προκειμένου να δοθεί ένα βιώσιμο τέλος στην σύγκρουση στην Κύπρο.
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΡΙΣΤΩΝ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΩΝ
Οι στιγμές είναι κρίσιμες, σε σημείο διακύβευσης της επιβίωσης του Ελληνισμού στην Κύπρο, που ένας επιπόλαιος χειρισμός θα μπορούσε να οδηγήσει. Μια διάσταση σοβαρής προετοιμασίας για όλα τα ενδεχόμενα, απαιτεί αξιοκρατική στελέχωση της Διαπραγματευτικής Ομάδας και των Ομάδων Εργασίας, αφού όσα διακυβεύονται στις επιμέρους διαπραγματεύσεις των τεχνοκρατών, επηρεάζουν το σύνολο της λύσης. Μοιάζει η μορφή των συνομιλιών στο Κυπριακό, με αγώνα πυγμαχίας. Όσα χάνονται, είτε από ανεπάρκεια, είτε από έλλειψη διορατικότητας, στα επί μέρους, καταλήγουν να διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα, «με νίκες στα σημεία». Από την δική μου εμπειρία, ιδίως στις διαπραγματεύσεις για θέματα Δικαίου της Θάλασσας και για θέματα Υπουργείου Εξωτερικών, κατά τον προηγούμενο κύκλο, επισημαίνω της δραματική αναγκαιότητα αξιοποίησης των άριστων μεταξύ των τεχνοκρατών, και όχι κομματικές ή διακομματικές ή διαπροσωπικές εκδουλεύσεις, αφού σε αυτό το πεδίο κρίνεται η επιβίωση της Κύπρου! «Οι καιροί ου μενετοί»!
*Πρέσβης ε.τ., Καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, διεθνολόγος.
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/1120032/analysi-stin-pentameri-i-toyrkia-san-tavros-se-yalopoleio