5/8/2024
γράφει ο Άδωνης Παλληκαρίδης
Την 6η Αυγούστου 1974 στην πεδιάδα της Λαπήθου και του Καραβά σημειώθηκαν σκηνές από αρχαία τραγωδία. Το 256 Τ.Π. μονάδα του μηχανικού κι ένας λόχος της ΕΛΔΥΚ έδωσαν άνιση μάχη με σύνταγμα εισβολέων. Mετά από επική προσπάθεια και αφού χάθηκαν δεκάδες εθνοφρουροί οι εισβολείς ανακόπηκαν στα Πάναγρα.
Οι νέες θέσεις άμυνας κρατήθηκαν μέχρι τη 16η Αυγούστου όταν μετά έσπασε η γραμμή της Σκυλούρας οι εισβολείς προέλευναν προς τη Μόρφου και οι αμυνόμενοι κινδύνευαν να εγκλωβιστούν. Εν μέσω συνεχών βομβαρδισμών οι δυνάμεις της Εθνοφρουράς αναδιπλώθηκαν μέχρι την Ευρύχου διαφεύγοντας ανάμεσα από τα τουρκικά άρματα που προέλαυναν.
Τα παιδιά του 256 Τ.Π. με ό,τι όπλα και πολεμοφόδια τους απέμειναν από τις προηγούμενες μέρες του πολέμου, πολέμησαν με αυταπάρνηση και προσπάθησαν να ανακόψουν τον Αττίλα που προέλαυνε προς τα Πάναγρα. Η Εθνοφρουρά την 6η Αυγούστου 1974 μόλις και μετά βίας κρατούσε την τελευταία κορυφή του Πενταδακτύλου, τον Κόρνο. Ωστόσο από την τότε ηγεσία του στρατεύματος έγινε το λάθος να καταδειχθούν οι θέσεις της Εθνοφρουράς στο τριμελές στρατηγείο που πέταξε με ελικόπτερο. Δήθεν θα γινόταν ανακοχή…
Ήταν μια άνιση μάχη της Εθνοφρουράς με τις πιο καλά εξοπλισμένες Νατοϊκές δυνάμεις του Αττίλα. Από τον ορίζοντα της θάλασσας φαινόταν το βρετανικό «Ερμής» να παρακολουθεί απαθώς τη μάχη. Μάταια οι στρατιώτες περίμεναν ελληνικές ενισχύσεις και ελληνικά αεροπλάνα.
Μάχες εν μέσω εκεχειρίας
Για λόγους ιστορίας, αλλά και ως δίδαγμα για τους νεότερους και μαζί μνημόσυνο πεσόντων καταγράφουμε τα γεγονότα εκείνης της μάχης.
Ήταν άγρια χαράματα της 6ης Αυγούστου, όταν οι εισβολείς επιτέθηκαν εν μέσω εκεχειρίας στις λιγοστές και καταπονημένες από προηγούμενες μάχες δυνάμεις της εθνοφρουράς στην περιοχή. Όπως λένε όσοι ήταν εκεί «Οι εισβολείς πέρασαν μέσα από τις γραμμές μας.
Τοποθέτησαν τουρκικές σημαίες στην παραλία και ανάμεσα στις ελιές της Λαπήθου για να παραπλανήσουν τις δυνάμεις μας. Ακολούθως πήραν θέσεις μάχης στα γεφύρια και στα μονοπάτια, στις παρυφές της Λαπήθου προς τη θάλασσα. Οι όλμοι έπεφταν σταυροειδώς βροχή και εξωθούσαν τους εθνοφουρούς να πέσουν στις τουρκικές παγίδες προς τα διαταυρωμένα πυρά των πολυβόλων. Σωστό μακελειό που έκανε τον ανθό της κυπριακής νιότης βορά των κοράκων … Μετά την ολοήμερη μάχη όλη η περιοχή μύριζε θάνατο και τα πτώματα κείτονταν εκεί άταφα για ώρες.
Το 256 Τ.Π. προερχόταν από σκληρές μάχες στη Λεύκα, τα Καζιβερά, την Ελιά και την Πεντάγεια. Μετρούσε ήδη απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες. Οι άντρες του ήταν επίσης ταλαιπωρημένοι από το πραξικόπημα και ήταν άυπνοι για μέρες… Ήταν όμως τάγμα συγκροτημένο και καλά εκπαιδευμένο, με σκληρές πορείες, βολές και ασκήσεις.
Πριν ακόμη λαλήσουν τα κοκόρια, οι Τούρκοι κτύπησαν από όλες τις πλευρές τις θέσεις τις Εθνοφρουράς. Η μάχη που ακολούθησε ήταν ανελέητη. Σφαγές εκ του συστάδην. Κέρδιζε το δικαίωμα να ζήσει ακόμη λίγο όποιος πυροβολούσε πρώτος. Υπήρξαν φυλάκια αμύνης που υποχώρησαν, ενώ εξάντλησαν όλα τα πυρομαχικά τους. Μετά από μεγάλη πίεση των εισβολέων οι εθνοφρουροί διατάχθηκαν και υποχώρησαν από τις θέσεις τους για ανασύνταξη στην παραλία. Εκεί κάποιοι, όπως η ομάδα του ανθυπολοχαγού του Γιώργου Χατζηνικολάου, από την Κατωκοπιά, θεάθηκαν από μακριά να πέφτουν σε ενέδρα. Άλλες ομάδες στρατιωτών που υποχώρησαν προς τη θάλασσα εγκλωβίστηκαν από τις ολμοβολές και προσπάθησαν να καλυφθούν σε υπό ανέγερση ξενοδοχείο στην Αϊρκώτισσα.
Ο θάνατος βασίλευε παντού…
Οι πλάτες των στρατιωτών γέμισαν θραύσματα οβίδων. Ο απολογισμός των απωλειών βαρύτατος. Μόνο το 256Τ.Π. είχε 89 νεκρούς και αγνοούμενους στρατιώτες. Μαζί στις απώλειες οι ναρκαλιευτές του μηχανικού και Ελδυκάριοι.
Οι ελιές, οι πορτοκαλιές και τα χαμόκλαδα άκουγαν τις οιμωγές και τα ουρλιαχτά των τραυματισμένων και χωρίς ελπίδα ζωής 18χρονων στρατιωτών μας. Ο θάνατος βασίλευε παντού… Το νεανικό αίμα έρρεε γιατί έτσι το θέλησε η Τουρκίακαι οι προστάτες της.
Όταν οι ενέδρες και η τακτική των εισβολέων έγινε αντιληπτή από τους στρατιώτες του 256Τ.Π. που επέζησαν του πρώτου κύματος σφαγής, η διαταγμένη υποχώρηση προς τη θάλασσα γινόταν συγκροτημένα.
Ο νεαρός στρατιώτης Γιώργος Παλάοντας δέχτηκε ριπή από ακροβολιστή και προσπάθησε να μετριάσει τον πόνο του σερνόμενος προς τη θάλασσα. Για καλή του τύχη διερχόμενο αυτοκίνητο του ΟΗΕ τον διέσωσε. Άλλοι στρατιώτες εκτελέστηκαν επί τόπου όταν έφτασαν τα μπουλούκια Τούρκων που έκαναν εκκαθαρίσεις. Όσοι επέζησαν την 6η Αυγούστου -20 περίπου τον αριθμό σύμφωνα με πληροφορίες από τουρκοκυπρίους μετά που άνοιξαν τα οδοφράγματα- εκτελέστηκαν την επομένη μέρα δεμένοι σε κυπαρίσσια και πεύκα της περιοχής.
Μεγάλες και οι απώλειες των Τούρκων
Οι τουρκικές απώλειες στην περιοχή είναι κι αυτές πολύ μεγάλες. Ο ηρωικός 3ος Λόχος του 256 Τ.Π. μαζί με ενίσχυση του Λόχου Υποστήριξης και αμυδρές δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ περίμεναν τους Τούρκους στη Βασίλεια μετά το μακελειό της Λαπήθου και του Καραβά. Ο συνταγματάρχης Θεόδωρος Ζαγορίτης φώναξε γύρω στις 8:10 το βράδυ: «Πυρ! Μην αφήσετε κανέναν ζωντανό!» και τα πολυβόλα κροτάλιζαν θάνατο. Οι εισβολείς που συνόδευαν τα τανκς στην αργή προέλασή τους τάφηκαν στο μαλακό χώμα της Βασίλειας. Τους θέρισαν τα πυροβόλα, και οι ελάχιστοι που επέζησαν μαζί με τα πληρώματα των αρμάτων αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Τη νύκτα, τα τουρκικά στρατεύματα απέφευγαν τις επιχειρήσεις και αυτό βοήθησε την Εθνοφρουρά να έχει μια προσωρινή νίκη η οποία επέτρεψε σε κάποιους να απεγκλωβιστούν.
Από την κορυφή του Κόρνου ακούγονταν ιαχές επιτυχίας των δυνάμεων που μάχονταν εκεί. Κρατούσε το 256 Τ.Π. τους εισβολείς με νύχια και δόντια.
Τα αεροπλάνα του εχθρού απέφυγαν να κάνουν βυθίσεις στα στενά των Πανάγρων, αλλά έκοβαν βόλτες και ανέμεναν μέχρι τα ρωσικά οχήματα μεταφοράς προσωπικού ΒΤR να ανέβουν στο ίσωμα της Μύρτου. Εκεί 16 πολεμικά αεροσκάφη της Τουρκίας παραβίασαν το Δίκαιο του Πολέμου και «ξέρασαν» τις ναπάλμ (απαγορευμένες εμπρηστικές βόμβες). Μεγάλες φιάλες, που μοιάζουν σαν αυτές του γκαζιού, έπεφταν στη γη και άπλωναν φωτιά που δεν έσβηνε. Τα πολυβόλα των αεροπλάνων γάζωναν το δρόμο…
«Προστρέξαμε στα χωράφια, στα αυλάκια των περβολιών της Μύρτου και μέσα στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Στα αεροπλάνα φαίνονταν οι πιλότοι… Τόσο χαμηλά βυθίζονταν για να μας κτυπήσουν, κι εμείς δεν προλάβαμε να κατεβάσουμε από τα αυτοκίνητα τα πολυβόλα. Αλλά και να τα κατεβάζαμε, οι σφαίρες ήταν ελάχιστες. Είχαν σχεδόν όλες ριχτεί στη μάχη της Λαπήθου. Επιβιώσαμε προστατευμένοι υπό την σκέπη του Άη Παντελεήμονα. Εκείνη τη μέρα βομβαρδίστηκε και η μονή… Επιβιώσαμε για να πούμε στους νεωτέρους: Μην ενδώσετε ποτέ στον εχθρό… Μη του φιλήσετε το χέρι, γιατί με αυτό έκοψε τον ανθό της κυπριακής νιότης και κούρσεψε τη γη μας. Έσπειρε θάνατο και ασέλγησε σε γη ελληνική».
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/politiki/article/1496815/eree-aliko-to-neaniko-ema-stin-iperaspisi-tis-lapithou-karava-to-1974-i-pio-ematiri-machi-tis-isvolis/
