4/5/2025
γράφει ο Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης
Στο προηγούμενο σημείωμα είδαμε τις δυσκολίες που συναντούσαν ο Γρίβας και οι συνεργάτες του στην προπαρασκευή του Απελευθερωτικού Αγώνα, ιδιαίτερα από τον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο, μέλη της κυβέρνησής του και στενούς συνεργάτες του. Για να δώσουμε μια πιο καθαρή εικόνα των δυσκολιών εκείνων, θα αναφέρουμε συγκεκριμένα παραδείγματα των απαράδεκτων στάσεων υπουργών της κυβέρνησης των Αθηνών όχι μόνο έναντι του Γρίβα και συνεργατών του, αλλά και της φοιτητικής νεολαίας γενικότερα, η οποία με μαχητικές διαδηλώσεις εκδήλωνε την ολόψυχη συμπαράστασή της στον ενωτικό αγώνα της Κύπρου, που επρόκειτο ν’ αρχίσει την 1η Απριλίου 1955.
Υπάρχουν, δυστυχώς, συγκεκριμένες περιπτώσεις υπουργών της κυβέρνησης Παπάγου, που στρέφονταν απροκάλυπτα εναντίον κάθε εκδήλωσης συμπαράστασης στον αλύτρωτο Ελληνισμό της Κύπρου, που αγωνιζόταν για λευτεριά και Ένωση με τη Μάνα Ελλάδα. Μια στάση του κράτους των Αθηνών, η οποία συνεχίστηκε μετά και από τη διάδοχη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που υπονόμευε τον Αγώνα της ΕΟΚΑ και τελικά οδήγησε την Κύπρο στα δεσμά της επάρατης Ζυρίχης.
Στρατηγός Γεώργιος Κοσμάς.
Το πρώτο «επίσημο» κτύπημα υπουργού του Παπάγου εναντίον της προπαρασκευής του Απελευθερωτικού Αγώνα του κυπριακού Ελληνισμού έγινε από το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας, όπου ο παλαιός συμπολεμιστής του Γρίβα, υφυπουργός Βασίλειος Βραχνός, τον απείλησε με σύλληψη «αν συνέχιζε να ενοχλεί στρατιωτικούς με παράνομες ενέργειες, που έχουν σχέση με συγκέντρωση παράνομου οπλισμού». Βέβαια, ο Γρίβας απάντησε αγέρωχα στον υφυπουργό ότι «δεν θα κάνει τίποτα που θα βλάψει την πατρίδα του» και αποχώρησε πικραμένος και οργισμένος για τη συμπεριφορά τού πρώην συμπολεμιστή του.
Το περιστατικό αυτό δεν το αναφέρει μόνο ο Διγενής στ’ «Απομνημονεύματά» του. Το γράφει και ο Σάββας Λοϊζίδης στο βιβλίο του «Άτυχη Κύπρος». Επίσης το επανέλαβε και σ’ εμέ, που είχα συναντηθεί επανειλημμένα μαζί του στην Αθήνα μετά τον Αγώνα, όταν ετοίμαζα το βιβλίο μου «Η Ροδαυγή της Λευτεριάς». Επίσης, σε έκθεσή τους οι εκ των στενών συνεργατών του Γρίβα, Μιχαήλ Ευσταθόπουλος, Κώστας Ευσταθόπουλος, Γιώργος Γαζουλέας και Παναγιώτης Μιχαλολιάκος αναφέρουν σε απόρρητη έκθεσή τους τα ακόλουθα:
«Ολίγας ημέρας προ της αναχωρήσεώς του, ο Αρχηγός εκλήθη υπό του τότε Υφυπουργού Δημόσιας Ασφαλείας, στρατηγού Βραχνού, και συνοδευόμενος υπό του Κ. Ευσταθόπουλου μετέβησαν εις το υπουργείον, ένθα τω ανακοίνωσε ο ανωτέρω υφυπουργός, ότι: ‘‘Η κυβέρνησις έχει πληροφορίας ότι συγκεντρώνετε οπλισμόν διά την Κύπρον, και διαβιβάζεται εντολή της κυβερνήσεως να παύσητε πάσαν περαιτέρω ανάμιξιν και δράσιν, διότι άλλως θα συλληφθήτε, δοθέντος ότι το Κυπριακόν Ζήτημα χειρίζεται η κυβέρνησις διπλωματικώς’’. Εις απάντησιν ο Αρχηγός είπε: ‘‘Δεν θα πράξω τίποτε το οποίον θα βλάψη την πατρίδα μου’’».
Εκτός από τον Βραχνό, που απείλησε με σύλληψη τον Γρίβα, και άλλοι κυβερνητικοί παράγοντες και διπλωμάτες, όπως ο Αβέρωφ, ο Τσάτσος, ο Πιπινέλης και ο Βλάχος, με εντολές του Παπάγου, έκλειναν τις πόρτες στον Γρίβα και τους πατριώτες συνεργάτες του, όπως οι προαναφερθέντες αδελφοί Ευσταθόπουλοι, ο Γαζουλέας, ο Μιχαλολιάκος, οι αδελφοί Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης, ο πρώην υπουργός Ν. Στράτος, ο συνταγματάρχης Ηλίας Αλεξόπουλος και άλλοι. Εκείνος που στάθηκε στο πλευρό του Γρίβα, διακινδυνεύοντας και την υψηλή θέση του, ήταν ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Γεώργιος Κοσμάς. Επίσης συμπάθεια και έμμεση υποστήριξη τήρησε και ο πρώην Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Βεντήρης, στενός συνεργάτης και εξ απορρήτων σύμβουλος του στρατάρχη Παπάγου, αλλά και στενός φίλος του συμπολεμιστή του, στρατηγού Κοσμά.
Αργότερα, την 1η Οκτωβρίου 1954, όταν ο Γρίβας συναντήθηκε με τον Μακάριο στην Αθήνα, του ανέφερε τα της συνάντησής του με τον υφυπουργό Βραχνό και τις απειλές του και ζήτησε από τον Αρχιεπίσκοπο να δει προσωπικά τον Παπάγο, να τον ενημερώσει σχετικά για να διαλευκάνει τις προθέσεις του, αλλά και να τον διαβεβαιώσει ότι καμιά δύναμη δεν μπορούσε πια να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο του, για να ματαιώσει τα σχέδιά του, που σκοπό έχουν την απελευθέρωση της σκλαβωμένης από τους Βρετανούς «φίλους» μας, ιδιαίτερης πατρίδας του. Ο Μακάριος είδε τον Παπάγο, συζήτησαν το θέμα και ο Στρατάρχης, για να καλύψει τον υφυπουργό του, είπε στον Μακάριο ότι ο ίδιος είχε δώσει οδηγίες, «διότι είχε πληροφορίες από τον Τσάτσο και άλλους στενούς συνεργάτες του ότι ο Γρίβας εκινείτο μεταξύ των αξιωματικών, για τη συγκέντρωση οπλισμού και κάθοδό του στην Κύπρο για ν’ αρχίσει ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα».
Ο Βραχνός, μετά την απειλή του στον Διγενή ότι θα τον συλλάμβανε αν συνέχιζε να «ενοχλεί αξιωματικούς», και την απάντηση που πήρε, έδωσε αυστηρές οδηγίες στους άντρες του «να γίνουν στενός κορσές» και να παρακολουθούν μέρα και νύχτα κάθε κίνηση και κάθε επαφή του απόστρατου συνταγματάρχη, διότι γνώριζε πολύ καλά ότι οι απειλές του δεν επρόκειτο να τον πτοήσουν. Και ο Διγενής, αγνοώντας τις απειλές, συνέχισε τη συγκέντρωση οπλισμού με τη βοήθεια συμπολεμιστών του και ιδιαίτερα του απόστρατου Ναυάρχου, Αλέξανδρου Σακελλαρίου, του εν ενεργεία Πλοιάρχου του Εμπορικού Ναυτικού, Νικόλα Σταμπολή, του γέροντα θαλασσόλυκου Καπετάν Ζήση και άλλων απόστρατων και εν ενεργεία αξιωματικών του στρατού και του Εμπορικού Ναυτικού.
Όταν ο Διγενής ξεγέλασε τα «λαγωνικά» του Βραχνού και ήρθε μυστικά στην Κύπρο, όπου άρχισε τον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ, πληροφορήθηκε ότι ο διώχτης του, Βραχνός, είχε διατάξει τον εντοπισμό και τη σύλληψή του στη Ρόδο, προτού αναχωρήσει μυστικά στη Χλώρακα. Ήρθε όμως… δεύτερος. Το πουλί -ο Γρίβας- είχε πετάξει και έπλεε ήδη ολοταχώς στην ιδιαίτερη πατρίδα του, για να ηγηθεί του απελευθερωτικού της αγώνα. Στη Ρόδο είχε φιλοξενηθεί με κάθε μυστικότητα από πατριώτες μυημένους στον Αγώνα, οι οποίοι όχι μόνο δεν βοήθησαν, αλλά και παραπλάνησαν τα λαγωνικά του Βραχνού, που του φυσούσε και δεν κρύωνε για το πάθημά του.
Γεώργιος Στράτος.
Τις πληροφορίες για τις ανεπιτυχείς έρευνες των «λαγωνικών» του Βραχνού στη Ρόδο, κατά την παραμονή του εκεί, ο Διγενής τις πήρε από τους αγωνιστές του Κλιμακίου της ΕΟΚΑ στο νησί. Συγκεκριμένα: Όταν ο Διγενής πήγε στη Ρόδο τον Μάρτη του 1959, όπου συναντήθηκε με τον Μακάριο και τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, που είχαν αφεθεί ελεύθεροι από τις βρετανικές φυλακές, είχε χωριστές συναντήσεις με Ροδίτες αγωνιστές τού εκεί Κλιμακίου, που είχαν προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στον αγώνα της Κύπρου και τον διαβεβαίωσαν για τις έρευνες των «λαγωνικών» του Βραχνού, που τους ρωτούσαν αν γνωρίζουν κάτι για τον Συνταγματάρχη Γρίβα, αν άκουσαν κάτι για την παρουσία του στο νησί, διότι ήταν επικίνδυνος και είχαν εντολή να τον συλλάβουν.
Ο Βραχνός είχε δώσει επίσης εντολή και στη Σχολή Ευελπίδων να παρακολουθούνται στενά οι κινήσεις των Κυπρίων φοιτητών, ιδιαίτερα κατά τις εξόδους τους και να αναφέρονται τα πρόσωπα με τα οποία είχαν επαφές. Και οι κινήσεις των «λαγωνικών» του κατάφεραν ένα βαρύ πλήγμα στον Αγώνα το 1956, όταν συνελήφθησαν στην Αλεξάνδρεια τέσσερεις Ευέλπιδες, με ενέργειες της ελληνικής Κυβέρνησης. Συγκεκριμένα: Οι Ευέλπιδες Ιωαννίδης Κωνσταντίνος, Νεοφυτίδης Μιχαήλ, Κωνσταντίνου Κυριάκος (Κίκης) και Αυγουστής Ανδρέας αναχώρησαν κρυφά από τη Σχολή τους, για να έρθουν στην Κύπρο να στελεχώσουν τον ΕΟΚΑ. Η ελληνική Κυβέρνηση, μόλις πληροφορήθηκε την ενέργεια των Ευελπίδων, σε συνεργασία με την Ιντέλιτζενς Σέρβις, κινήθηκε αστραπιαία. Όταν οι Ευέλπιδες βρίσκονταν στην Αλεξάνδρεια και ήταν έτοιμοι να έρθουν στην Κύπρο μυστικά, η ελληνική Κυβέρνηση με υπόδειξή της έδωσε εντολή στο εκεί Κλιμάκιο της Ιντέλιτζενς Σέρβις να τους συλλάβει. Και στη συνέχεια τούς επιβίβασε σε αεροπλάνο και τους μετέφερε πίσω στην Αθήνα.
Στρατηγός Βεντήρης.
Το πιο απίστευτο, αλλά και τραγικό συνάμα, δεν ήταν το γεγονός ότι μέλη της ελληνικής κυβέρνησης παρακολουθούσαν τις κινήσεις «σεσημασμένων» συνεργατών του Γρίβα, όταν αυτός πολεμούσε στην Κύπρο για την απελευθέρωσή της από τους Βρετανούς. Αλλά ήταν και η συνεργασία μελών της Κυβέρνησης με τα όργανα της Ιντέλιτζενς Σέρβις στην Αθήνα. Και τα ξενόδουλα και αργυρώνητα αυτά όργανα έδιναν αναφορά για ό,τι γνώριζαν σχετικά με τις κινήσεις των μελών του Κλιμακίου της Εθναρχίας στην Αθήνα και μελών της Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα, ανάμεσα στα οποία ήταν ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, ο από Τραπεζούντος, και ο τότε Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδωνας Βλάχος.
(Για τον πόλεμο των ελληνικών κυβερνήσεων εναντίον του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ θα επανέλθουμε στο επόμενο σημείωμά μας).
ΠΗΓΗ:https://simerini.sigmalive.com/article/2025/5/4/apeile-brakhnou/
