21/12/2025
Γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Μεταξύ Αυγούστου και Δεκεμβρίου 1974
Προτού επιστρέψει στην Κύπρο στις 7 Δεκεμβρίου 1974, ο Μακάριος πέρασε από το Λονδίνο και την Αθήνα. Στην Αθήνα μεταξύ 30 Νοεμβρίου και 1η Δεκεμβρίου είχε μια ιστορική συνάντηση με την ελληνική κυβέρνηση εν τη παρουσία Ελληνοκυπρίων πολιτικών.
Υπενθυμίζω ότι το Φόρειν ΄Οφις τελεσίδικα είχε αποφασίσει στις 16 Αυγούστου 1974 τη ‘λύση’ ως ΔΔΟ, είχε επιλέξει τον Γλ. Κληρίδη για την προώθησή της και στις 27 Αυγούστου είχε τρέξει στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και κατάφερε να εξασφαλίσει και την διστακτική υποστήριξη του Αμερικανού ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ στην απόφασή του.
Ο οποίος (Κίσινγκερ) σημειώνω τους είπε ότι οι Έλληνες ουδέποτε θα την δεχθούν! Μέχρι σήμερα ΔΕΝ διαψεύσθηκε …
6 Νοεμβρίου- Ο Γλ. Κληρίδης υποστήριξε γεωγραφική ομοσπονδία σε ομιλία του στην γκαλερύ «Αργώ» στη Λευκωσία. Απέσπασε τα συγχαρητήρια του Βρετανού ΥΠΕΞ Τζέιμς Κάλαχαν…
15 Νοεμβρίου – Ο Βρετανός πρέσβης στη Λευκωσία με παρότρυνση Γλ. Κληρίδη διευθέτησε την αεροπορική μετάβαση στο Λονδίνο στις 16 Νοεμβρίου των Ε. Παπαιωάννου και Α. Φάντη γενικού γραμματέα και βοηθού γενικού γραμματέα του ΑΚΕΛ αντίστοιχα, οι οποίοι υποστήριζαν την γραμμή του, και παρέδωσαν στον Μακάριο υπόμνημα από την Κεντρική Επιτροπή του ΑΚΕΛ καλώντας τον να αποδεχόταν συζήτηση γεωγραφικής ομοσπονδίας ως μια από τις πιθανές λύσεις του Κυπριακού… (Ο Μακάριος υποστήριζε πολύ-καντονοποίηση όπως και ο Κίσινγκερ).
16 Νοεμβρίου -Οι Βρετανοί ζήτησαν από τον Έλληνα υφυπουργό Δημήτριο Μπίτσιο υποστήριξη για δ-περιφερειακή γεωγραφική ομοσπονδία (ΔΔΟ). Ο Μπίτσιος το βρήκε τρομερά δύσκολο … ήταν ένα πράγμα για την κυβέρνηση των Αθηνών να αποκήρυττε την ‘Ένωση που έκαναν, αλλά άλλο πράγμα να υπέδειχναν στους Ελληνοκύπριους το καθεστώς κάτω από το οποίο έπρεπε να ζήσουν…
19 Νοεμβρίου -Ο Έλληνας πρέσβης στο Λονδίνο μετέφερε στο Φόρειν ΄Οφις την απογοήτευση του Κ. Καραμανλή (πρωθυπουργού) για την βρετανική επιμονή στη δι-περιφερειακή ομοσπονδία… Αυτή αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε διχοτόμηση και καταναγκαστική μετακίνηση πληθυσμού…Ο Κίσινγκερ είπε φαινόταν έτοιμος να δουλέψει για μια διευθέτηση πολυ-καντονοποίησης … Η κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητας, όφειλε να εγκαταλείψει την έμφαση της στην δι-περιφερειακή λύση και να υποστηρίξει τις αμερικανικές προσπάθειες υπέρ της πολυ-καντονοποίησης. Ο Μακάριος μπορούσε να ανεχτεί την λύση αυτή.
Οι βρετανοί όμως πίστευαν ότι η Τουρκία δεν θα την διαπραγματευόταν. Το Φόρεϊν ΄Οφις ενδιαφερόταν να εξασφάλιζε δημόσια δήλωση του Μακαρίου (για ΔΔΟ) εις υποστήριξη των συνομιλιών Κληρίδη και Ντενκτάς…
22 Νοεμβρίου – Ο Τζέιμς Κάλαχαν (Βρετανός ΥΠΕΞ) προώθησε δι-περιφερειακή (ΔΔΟ) στο Μακάριο και του ζήτησε να νομιμοποιούσε τη ντε φάκτο κατάσταση. Του είπε πως δεν ήταν ρεαλιστικό να ανέμεναν τους Τούρκους να υπαναχωρήσουν από την επιμονή τους για δι-περιφερειακή ομοσπονδία…
‘Έντονες βρετανικές προσπάθειες για υπογραφή
26 Νοεμβρίου – Ο Κληρίδης ενημέρωσε τους Βρετανούς ότι το είχε ξεκαθαρίσει στον Μακάριο ότι στην Αθήνα θα επέμενε για ενυπόγραφο πρωτόκολλο που θα τον δέσμευε (Μακάριο) στην αποδοχή λύσης γεωγραφικής ομοσπονδίας, να ήταν έτοιμος να ακολουθούσε μια ρεαλιστική γραμμή – ή να παραιτείτο…
Συμφώνησε ότι η διζωνική ομοσπονδία ήταν ακόμα ο τουρκικός στόχος. Και πως η συνάντηση Μακαρίου/Κάλαχαν θα βοηθούσε στο να ‘εσπρωχναν’ το Μακάριο προς το ρεαλισμό, ήλπιζε ότι ο Καραμανλής θα συνέχιζε τη πορεία αυτή.
Την ίδια μέρα ο Τούρκος πρωθυπουργός Σατί Ιρμακ ( αντικατέστησε τον Μπ. Ετσεβίτ στις 17.11.1974) επανέλαβε τις δεσμεύσεις της Τουρκίας για ομοσπονδία με γεωγραφικό διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων.
28 Νοεμβρίου – Στη συνάντηση Κληρίδη/ Ντενκτάς συμφωνήθηκε η μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων από την Πόλη Χρυσοχούς και όλων των κατοίκων στο Ζύγι, στα Μαντριά και στη Πιταρκού.
Συνάντηση στην Αθήνα 30 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου 1974
Η ελληνική κυβέρνηση αντιπροσωπεύθηκε από τους Κ. Καραμανλή (πρωθυπουργό), Δ. Μπίτσιο (υπουργό Εξωτερικών), Ε. Αβέρωφ (υπουργό Άμυνας), Ι. Βαρβιτσιώτη (υφυπουργό Εξωτερικών) και Μ. Δούντα (πρέσβη της Ελλάδας στην Κύπρο). Η Κύπρος αντιπροσωπεύθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, Γλ.Κληρίδη (Πρόεδρο της Βουλής), Ιων. Χριστοφίδη (υπουργό Εξωτερικών) Ν. Κρανιδιώτη (πρέσβη της Κύπρου στην Αθήνα), Αναστάσιο (Τάσσο) Παπαδόπουλο (βουλευτή), Χρ. Βενιαμίν (γενικό διευθυντή υπουργείου Εξωτερικών) και Σπύρο Κυπριανού
(Για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε βιβλίο «Η Άλλη Κατάθεση –ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ Τα πρακτικά της συνάντησης το 1974» του Σάββα Παύλου που εκδόθηκε στη Λευκωσία το 1991.)
17 Δεκεμβρίου 1974 – Ο Κάλαχαν ανυπομονεί
Μετά την συνάντηση των Αθηνών ο Κάλαχαν ανυπομονούσε να μάθει αν ο Μακάριος είχε υπογράψει τα πρακτικά σύμφωνα με ότι του είχε πει ο Μπίτσιος.
Όμως, η απάντηση Μπίτσιου, σύμφωνα με τον προσωπικό γραμματέα του Κάλαχαν, δεν ήταν ξεκάθαρη.
Η συνομιλία Κάλαχαν/ Μπίτσιου:
Κάλαχαν:«… Έβαλε ο Μακάριος τα δακτυλικά του αποτυπώματα στο χαρτί»;
Μπίτσιος: « Έχω κάθε λόγο να πιστεύω ότι έτσι θα γίνει (ιpsissima verba). Ο Κληρίδης θέλει καθαρό όρο εντολής. Ο Μακάριος δεν μπορεί να αποφύγει. Υπάρχουν προφορικά πρακτικά».
Κάλαχαν: «Είναι ο Κληρίδης τώρα ελεύθερος να προχωρήσει γνωρίζοντας ότι έχει την υποστήριξη του Αρχιεπισκόπου;»
Μπίτσιος: (Κάνει θετικό σινιάλο).
Ο γραμματέας του Κάλαχαν όμως βρήκε ότι ο Μπίτσιος δεν είπε ακριβώς ότι ο Αρχιεπίσκοπος «μονόγραψε» τα πρακτικά. Λίγο αργότερα επιβεβαιώθηκε ότι ο Μακάριος δεν μονόγραψε.
Το Λονδίνο επιμένει σε γεωγραφική αποδοχή
14 Ιανουαρίου 1975 – Οι Τούρκοι επιβεβαιώνουν απαίτησή για ΔΔΟ.
10 Φεβρουαρίου 1975 – Ο Γλαύκος Κληρίδης έδωσε στον Ντενκτάς δικοινοτικές πολυ-περιφερειακές ομόσπονδες προτάσεις με τη γνώση Μακαρίου.
13 Φεβρουαρίου 1975 – Ο Ρ. Ντενκτάς «απάντησε» με την πρόθεση ανακήρυξης «τουρκικού ομόσπονδου κράτους της Κύπρου»…
Βρετανικές οδηγίες προς Γλ. Κληρίδη πριν την 3η Βιέννης τον Αύγουστο του 1975 να αγνοούσε τις εντολές της κυπριακής κυβέρνησης και να δεχόταν την ΔΔΟ, πράγμα που ο Κληρίδης υπάκουσε και έκανε. Και αμέσως ζήτησε προστασία από το Φόρειν ΄Οφις, που του το παραχωρήθηκε, αλλά δεν το χρειάστηκε…
Τον ίδιο καιρό (1975) ο ίδιος ο Μακάριος είπε στους Βρετανούς και Αμερικανούς ότι δέχθηκε την ΔΔΟ αλλά δεν θα το έλεγε στο λαό μέχρι συμφωνίας… Το 1977 έδωσαν τον καταραμένο διζωνικό χάρτη στους Τούρκους και πήραν ξανά αέρα…
Βλέπε εδώ – «Σημερινή» 7.12.2025
Πηγές – Βρετανικό Εθνικό Αρχείο – βιβλίο «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019».
*Ερευνήτρια/Δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 21/12/2025
