2+1 σενάρια για το Κυπριακό μετά τις τουρκικές εκλογές

Print Friendly, PDF & Email

24.6.2018

του   Ανδρέα Πιμπίσιη

Όλοι οι παίκτες στο Κυπριακό βρίσκονται σε αναμονή των πολιτικών εξελίξεων στην Τουρκία προκειμένου να καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Εξελίξεις οι οποίες επηρεάζονται από την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία και από το αποτέλεσμα των σημερινών διπλών εκλογών.

Όπως έχουν τα δεδομένα σήμερα, καλώς ή κακώς, για να υπάρξει άμεση ενεργοποίηση των διαδικασιών στο Κυπριακό θα πρέπει να πετύχει τον διπλό του στόχο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηλαδή ο ίδιος να κερδίσει από σήμερα τις προεδρικές εκλογές και το κόμμα του να επικρατήσει στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις σημαίνει συνέχιση της πολιτικής κρίσης στην Τουρκία και κατ’ επέκταση καμιά ουσιαστική κίνηση στο Κυπριακό. Αντίθετα εκτιμάται πως αυτό που θα δούμε να συμβαίνει τους επόμενους μήνες θα είναι η συνεχής ένταση στην περιοχή, σε μια προσπάθεια του Ερντογάν να πετύχει τους στόχους.

Η Λευκωσία είχε από νωρίς ξεκαθαρίσει (δηλώσεις του Προέδρου Αναστασιάδη, του υπουργού Εξωτερικών και του κυβερνητικού Εκπροσώπου) πως για να μπορέσει η διαδικασία στο Κυπριακό να πάρει εκ νέου εμπρός, θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η εκλογική διαδικασία στην Τουρκία. Μια προσέγγιση η οποία φαίνεται, σήμερα, ότι ήταν απολύτως σωστή, σε αντίθεση με εκείνους που κινούνταν στη βάση μιας λογικής που ήθελε τον Ερντογάν να ξεμπερδεύει γρήγορα με τις εκλογές.

Γι’ αυτό και η πλευρά της κυπριακής Κυβέρνησης εδώ και εβδομάδες και μήνες τόνιζε συνεχώς πως η συνέχιση της διαδικασίας στο Κυπριακό εξαρτάται από την Τουρκία γιατί: α) εκκρεμεί η συγκατάθεση της Άγκυρας για τον διορισμό προσωρινού απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, β) χωρίς να υπάρξει θετική απάντηση από την Άγκυρα καμιά αποστολή από τον ΟΗΕ δεν θα αναληφθεί, γ) πρέπει να τελειώσουν οι εκλογές στην Τουρκία για να υπάρξει τοποθέτηση από την Άγκυρα.

Αν και σε κάποιο σημείο εξετάστηκε το ενδεχόμενο η αποστολή της Τζέιν Χολ Λουτ να πραγματοποιηθεί μόνο προς την κατεύθυνση της Κύπρου. Δηλαδή η προσωρινή απεσταλμένη του ΓΓ ΟΗΕ να έρθει στο νησί για να συναντήσει τους δύο ηγέτες, αφήνοντας τους λοιπούς εμπλεκομένους (δηλαδή Τουρκία, Ελλάδα, Βρετανία κ.λπ.) για μετά τις τουρκικές εκλογές. Ωστόσο, ούτε κι αυτό το σενάριο δούλεψε, προφανώς γιατί δεν υπήρξε θετική προσέγγιση από την Τουρκία.

Αυτή η στάση που τήρησε η κυπριακή Κυβέρνηση το προηγούμενο διάστημα είχε εκληφθεί από κάποιους ως απροθυμία για επανέναρξη των συνομιλιών. Οι συγκεκριμένοι κύκλοι ενδεχομένως να πίστευαν ότι οι εκλογές στην Τουρκία είναι μια τυπική διαδικασία για τον Ερντογάν που θα τελειώσει στις 24 Ιουνίου και άρα στο μεσοδιάστημα να κινηθούν οι δύο πλευρές στο νησί, ώστε αμέσως μετά να επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Η προσπάθεια έγινε μέσω του Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος ζητούσε συμφωνία με τον Νίκο Αναστασιάδη επί του πλαισίου Γκουτέρες. Ανοίγοντας ένα κεφάλαιο αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και μεταξύ Προέδρου Αναστασιάδη και ΑΚΕΛ.

Ωστόσο το τελευταίο διάστημα όταν άρχισε να καταγράφονται στην Τουρκία και άλλα πιθανά σενάρια, πέραν της απόλυτης επικράτησης Ερντογάν, προσέξαμε ότι όλοι αυτοί που επιχειρούσαν στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο να σπρώξουν τον Νίκο Αναστασιάδη, έκαναν πίσω παραπέμποντας με δική τους σειρά στο αποτέλεσμα της σημερινής εκλογικής διαδικασίας. Αλλά και από τουρκοκυπριακής ηγεσίας υπήρξε μια περίεργη σιωπή το τελευταίο διάστημα που δεν συνταυτίζεται με τα όσα προηγουμένως υποστήριζε περί κινήσεων από τις δύο πλευρές ανεξαρτήτως των εκλογών στην Τουρκία.

Για να μπορεί να επανέλθει από αύριο η διαδικασία στο Κυπριακό σε τροχιά συνομιλιών, θα πρέπει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης να πετύχουν αυτό που ονειρεύονταν τον περασμένο Απρίλη, αποφασίζοντας να σύρουν την Τουρκία σε εκλογές ενάμιση χρόνο πριν από την καθορισμένη τους ημερομηνία.

Επικράτηση Ερντογάν-ΑΚΡ δεν σημαίνει πως ο δρόμος για την επανέναρξη των συνομιλιών θα είναι ένας δίαυλος στρωμένος με ροδοπέταλα. Δεν θα υπάρχει όμως πρόβλημα στο να δοθεί συγκατάθεση για τον διορισμό απεσταλμένου του ΓΓ ΟΗΕ. Και το ταξίδι της Τζέιν Χολ Λουτ, το οποίο θα είναι καθαρά ενημερωτικό, θα πραγματοποιηθεί στο εγγύς μέλλον.

Βασικό ζητούμενο δεν είναι άλλο από του να ξεκαθαρίσει η Τουρκία τι επιδιώκει στο Κυπριακό. Γιατί αυτό που θα πρέπει πρωτίστως να διευκρινιστεί δεν είναι το κατά πόσο η Άγκυρα συγκατατίθεται σε ένα νέο ταξίδι των εμπλεκομένων στην Ελβετία. Θα πρέπει η τουρκική πλευρά να ξεκαθαρίσει εάν εννοεί αυτά που παρασκηνιακά μετέφερε προς την τουρκοκυπριακή ηγεσία ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου περί λύσης συνομοσπονδίας ή δύο κρατών. Αν η Τουρκία επαναλάβει τη στήριξή της (έστω και θεωρητικά) σε λύση ομοσπονδίας, τότε η διαδικασία μπορεί να επαναρχίσει. Σε διαφορετική περίπτωση, τα πράγματα δυσκολεύουν εξαιρετικά.

Δεν θα πρέπει να αναμένεται ότι σε μια συνάντηση Τσαβούσογλου-Λουτ η τουρκική πλευρά θα σπεύσει να πει ότι η διαδικασία στο Κυπριακό τέλειωσε και πρέπει να αρχίσει μια συζήτηση για λύση συνομοσπονδίας ή και δύο κρατών. Γνωρίζει βεβαίως πολύ καλά ότι μια τέτοια κίνηση θα φορτώσει στην ίδια την ευθύνη. Γι’ αυτό και θα προχωρήσει σε μια άλλη κίνηση: συγκατάθεση για συνομιλίες, επιμονή στις θέσεις της, μη κατάληξη λόγω μη αποδοχής από ε/κ πλευράς εγγυήσεων-στρατευμάτων. Με αυτό τον τρόπο η Τουρκία πιστεύει ότι θα μπορεί να καταφέρει να προωθήσει τη λογική της αδυναμίας επίτευξης ομοσπονδιακού συμβιβασμού και άρα πρέπει να αναζητηθούν άλλες λύσεις.

Ένταση στη γειτονιά, ψήφοι στο εσωτερικό

Το τρίτο και δυσκολότερο σενάριο είναι η επικράτηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είτε από σήμερα είτε σε 15 ημέρες, αλλά το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης να μην επιτύχει την πλειοψηφία στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Σ’ αυτή την περίπτωση τα πράγματα καθίστανται ιδιαίτερα δύσκολα για όλους εντός Τουρκίας αλλά και για τους γύρω της.

Αν ο Ερντογάν δεν καταφέρει να ελέγξει το κοινοβούλιό του, σημαίνει ότι η Τουρκία μπαίνει σε παρατεταμένη πολιτική κρίση με σοβαρά προβλήματα διχασμού. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος την περασμένη Τετάρτη είχε κάνει λόγο για συμμαχίες εντός της Εθνοσυνέλευσης, εντούτοις τα πράγματα δεν είναι εύκολο να συμβούν. Εξάλλου μια αντιπολίτευση, η οποία θα βλέπει να βγαίνει κερδισμένη από αυτές τις εκλογές, γιατί να θέλει να ικανοποιήσει τον Ερντογάν.  Χωρίς λοιπόν τη δυνατότητα συνεργασίας στην Εθνοσυνέλευση, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα καλέσει εκλογές για το κοινοβούλιο. Εκλογές που θα μπορούν να διεξαχθούν σε περίοδο τριών μηνών. Με τον Ερντογάν να ελπίζει ότι μετά από τρεις μήνες θα καταφέρει να ελέγξει το κοινοβούλιο.

Σε μια τέτοια περίπτωση δεν είναι μόνο το Κυπριακό που επηρεάζεται άμεσα καθώς όλες οι διαδικασίες θα πάνε για μετά τον Οκτώβρη, αλλά και ολόκληρη η γύρω περιοχή. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδειξε όλο το προηγούμενο διάστημα πως, προκειμένου να κερδίσει τους στόχους του, μπορεί να φτάσει σε ακραίες καταστάσεις. Η εξαγωγή έντασης αποτελούσε την πρώτη του επιλογή.

Υπό αυτά τα δεδομένα η επιλογή για τον Ερντογάν για να καταφέρει να δώσει ώθηση στο ΑΚΡ και να πετύχει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο της Τουρκίας είναι μέσω εντάσεων με τους γείτονες. Και στο κάδρο, ξέρουμε πολύ καλά ότι μπαίνουν η Κύπρος με τις έρευνες για φυσικό αέριο, η Ελλάδα με τις διαφωνίες στο Αιγαίο, η Συρία και ο έλεγχος των κουρδικών περιοχών, το Ισραήλ και το ζήτημα της Ιερουσαλήμ. Αυξάνοντας την ένταση προς αυτές τις τέσσερις κατευθύνσεις πιστεύει ότι θα μπορεί να κερδίσει ψήφους στο εσωτερικό.

Το πόσο θα καταφέρει να το πετύχει αυτό, είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ωστόσο ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά πως μέσω αυτής της τακτικής οι αντίπαλοί του στο εσωτερικό δεν έχουν δυνατότητες να τον αντιμετωπίσουν. Ούτε από την ακροδεξιά αλλά ούτε και από τους κεμαλιστές είναι εύκολο να υπάρξει αντίδραση κατά του Ερντογάν επειδή προκαλεί ένταση στη γύρω περιοχή. Αντίθετα θα επιχειρήσουν κι αυτοί να εκμεταλλευθούν –όπως έπρατταν μέχρι σήμερα– τα δεδομένα εμφανίζοντας τους εαυτούς τους ακόμα πιο σκληρούς.

Ως έχουν τα πράγματα οι σημερινές εκλογές στην Τουρκία μπορεί να αποτελούν το πρώτο και όχι το τελευταίο επεισόδιο ενός θρίλερ. Το οποίο όλοι οι γύρω από την Τουρκία θα πρέπει να το έχουν υπόψη τους και να είναι έτοιμοι να το αντιμετωπίσουν. Έχοντας πάντα υπόψη τους ότι δεν θα πρέπει να παίξουν το παιχνίδι που θέλει ο Ερντογάν για να κερδίσει ψήφους.

http://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/544850/2-1-senaria-ga-to-kypriako-meta-tis-toyrkikes-eklogs