Η Κύπρος, Προέκταση της Τουρκικής Επικράτειας

Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη

02 Οκτ 2016

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βιώνει από τη 15η Ιουλίου μια πρωτόγνωρη, ασύλληπτη, θα λέγαμε, μέθη εξουσίας και μοναδικής δημοφιλίας στο τουρκικό πολιτικό σύστημα, κατάσταση που επιτρέπει να αισθάνεται ότι είναι σε θέση να πραγματοποιεί κινήσεις και να εξαγγέλλει πολιτικές, οι οποίες υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν αδιανόητες. Συμπεριφέρεται με την αυθάδεια του ηγεμόνα, που αντιλαμβάνεται πως, ως νέος Μουσολίνι, έχει συσπειρωμένο και κινητοποιημένο τον λαό γύρω από αυτόν, τον χειρίζεται και τον κατευθύνει όπως ο ίδιος κρίνει σκόπιμο και ωφέλιμο για τη δική του πολιτική διαδρομή.

Έτσι, λοιπόν, ομιλώντας σε πολυπληθή συγκέντρωση κοινοταρχών στην Άγκυρα, διατύπωσε για πρώτη φορά την αντίληψη πως η Συνθήκη της Λωζάννης πρέπει να αναθεωρηθεί, να ανατραπεί, να παύσει να ισχύει καθότι είναι επιζήμια για την Τουρκία. Υποστήριξε εν προκειμένω πως αυτοί που υπέγραψαν τη Συνθήκη δεν λειτούργησαν προς όφελος της Τουρκίας και ότι όλο αυτό ήταν ένα μοιραίο λάθος για την Τουρκία, το οποίο πληρώνει σήμερα και θα πρέπει να διορθωθεί.

Φυσικά η Άγκυρα τα τελευταία σαράντα χρόνια αμφισβητεί εμπράκτως το καθεστώς του Αιγαίου, το δίκαιο της θάλασσας δεν το αναγνωρίζει, την ελληνική υφαλοκρηπίδα και την αιγιαλίτιδα ζώνη των νησιών. Θεωρεί πως τα νησιά του Αιγαίου είναι γεωφυσική προέκταση των ακτών της Μικράς Ασίας. Όμως ουδέποτε ετέθη θέμα expressis verbis κατάργησης της Συνθήκης της Λωζάννης.

Το πρόβλημα δεν συνίσταται σε κάτι καινούργιο. Το καινούργιο είναι ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος συμπεριφέρεται με έναν κλιμακούμενο λαϊκισμό, που δημιουργεί ανησυχία ως προς το πού μπορεί να οδηγήσει τα πράγματα ένας ηγέτης που αισθάνεται πως είναι ανεξέλεγκτος έναντι παντός εντός και εκτός της χώρας του. Εκείνο που πρέπει να σκεφθεί κανείς είναι πως αυτήν τη στιγμή χρειάζεται ψυχραιμία και νηφαλιότητα για την Αθήνα. Πρέπει να σχεδιαστεί το στρατηγικό πλάνο όλων των ενδεχόμενων κινήσεων της Τουρκίας, δηλαδή του Ερντογάν στο Αιγαίο και αλλού, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση η πρόγνωση να μας επιτρέπει να διαχειριστούμε εγκαίρως την κρίση.

Είναι από την άλλη σαφές πως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Τουρκία τα τελευταία τριάντα και πλέον χρόνια δεν είναι η Αθήνα φυσικά, αλλά το Κουρδικό Ζήτημα, το οποίο απειλεί την Άγκυρα με εσωτερική ανωμαλία και αποσχιστικές τάσεις. Η Τουρκία βρίσκεται σε δυσχερή θέση στο Κουρδικό Ζήτημα, καθώς η κουρδική υπόθεση στηρίζεται τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και από τη Μόσχα και φυσικά οι Κούρδοι είναι εκείνοι που μάχονται αποτελεσματικά εναντίον του ISIS, σε αντίθεση με την Τουρκία, η οποία εν τέλει εμμέσως ή αμέσως συνεργάζεται μαζί τους.

Επομένως η Αθήνα, γνωρίζοντας τις τουρκικές αδυναμίες και τα υπαρκτά προβλήματα, πρέπει να λειτουργεί αποτρεπτικά σε σχέση με ενδεχόμενες κινήσεις, που να οδηγούν σε επεισόδια τύπου Ίμια ή σε τουρκικές επιθετικές ενέργειες, που να επιδιώκουν μια περιορισμένης μορφής κλιμακούμενη ανάφλεξη. Σε αυτή την περίπτωση η Τουρκία θα επιδιώξει, μέσα από μία ελληνική υποχώρηση και αποτυχία, να διεκδικήσει την επιβολή ανατροπής ή αναθεώρησης της Λωζάννης, έτσι ώστε να επιβάλει ένα νέο καθεστώς στο Αιγαίο, το οποίο θα ανέτρεπε τις γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές ισορροπίες στην περιοχή.

Η Συνθήκη της Λωζάννης πέτυχε το 1923 με την ευφυή στρατηγική του Ελευθέριου Βενιζέλου και τη συνεννόηση που μπόρεσε να διαμορφώσει με τον Τούρκο πρωθυπουργό, Ισμέτ Ινονού, μια τέτοια ισορροπία, που επέτρεπε στην Ελλάδα να έχει το γεωστρατηγικό πλεονέκτημα του ελέγχου της νησιωτικής περιοχής του Αιγαίου, η οποία ήταν δεδομένη, όχι μόνο λόγω της ιστορίας και της παράδοσης, αλλά και λόγω της πληθυσμιακής ελληνικής σύνθεσης όλων των νήσων του Αιγαίου. Στο πλαίσιο αυτής της ισορροπίας, η Τουρκία πήρε τον έλεγχο των Δαρδανελίων. Σήμερα απειλείται αυτή η ισορροπία. Η Αθήνα είναι υποχρεωμένη να σχεδιάσει και να εργαστεί για τη διατήρησή της, υπερασπιζόμενη τη διεθνή νομιμότητα και τα συμφέροντα της χώρας.

Η εκρηκτική διάσταση που λαμβάνει η ηγεσία του Ερντογάν στη διακυβέρνηση της Τουρκίας και ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τις σχέσεις της χώρας του με την περιοχή, τόσο με την Ελλάδα, τη Μέση Ανατολή και ευρύτερα, αποκαλύπτει για πολλοστή φορά την απειλή για την Κύπρο μιας τουρκικής πολιτικής ηγεσίας, η οποία δεν σέβεται διεθνείς συμβάσεις και η οποία αντιλαμβάνεται τα γειτονικά της κράτη ως προέκταση της επικράτειάς της.

Εξάλλου σε ό,τι αφορά και στην Κύπρο, ήδη από την δεκαετία του 1950 τονίζουν πως ο λαός της Κύπρου, πρωτίστως ο Ελληνισμός, αποτελεί μειονότητα στο πλαίσιο της τουρκικής επικράτειας. Αναφορικά προς το απολύτως αναξιόπιστο και επικίνδυνο της τουρκικής πολιτικής, υπενθυμίζουμε πως η Λωζάννη περιλάμβανε ειδική αναφορά στην Κύπρο ότι η Τουρκία παραιτείται κάθε δικαιώματος επί της νήσου Κύπρου άπαξ και διά παντός, πράγμα που η Άγκυρα, από τη δεκαετία του 1950, όχι μόνο δεν τήρησε, αλλά προέβη και σε πολεμικές ενέργειες κατάκτησης της Κύπρου, όπως αυτή του 1974.

Εκείνο που πρέπει να επισημάνουμε προειδοποιώντας για τους κινδύνους που επέρχονται στην Κύπρο είναι ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να αφήσει οποιοδήποτε διζωνικό, δικοινοτικό κράτος να λειτουργήσει ανεξάρτητα μετά την επικείμενη ή επερχόμενη λύση, αλλά, έχουσα πλέον λόγο επί της διακυβέρνησης της Κύπρου, θα θέσει τη μεγαλόνησο υπό τον γεωπολιτικό της έλεγχο, μέχρι να τη μετατρέψει σε σύγχρονη Αλεξανδρέττα. Αυτό είναι σε θέση να το πετύχει, αφού οι πάντες γνωρίζουν πως η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, οποιοιδήποτε και αν είναι, Έρογλου, Ταλάτ ή Ακιντζί, είναι υποταγμένοι εκόντες άκοντες στη βούληση της Άγκυρας. Η Άγκυρα θα περνά τις πολιτικές της μέσα από την κεντρική ομοσπονδιακή δομή του διζωνικού, δικοινοτικού κράτους.

Εξάλλου είναι γνωστό και στους πλέον αφελείς καλόπιστους, από τις ίδιες τις δηλώσεις των Τούρκων ηγετών και τη στρατηγική που ακολουθούν με συνέπεια και συνέχεια από τη δεκαετία του 1950, πως η Κύπρος ενδιαφέρει την Τουρκία μόνο ως όλον, δηλαδή να ελέγχει ολόκληρη την κρατική οντότητα και τις συναφείς δομές και παραγωγές πολιτικής της, όπως είναι οι ενεργειακοί πόροι και η γενικότερη γεωστρατηγική θέση της, έτσι ώστε να είναι ο κυρίαρχος του χώρου με όλα τα οφέλη που μπορεί να έχει η Τουρκία για την πορεία γιγάντωσής της στις διεθνείς της σχέσεις.

Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι ως Κυπριακή Δημοκρατία και ως Ελληνισμός από την ιστορία, τον πολιτισμό και την αναγκαιότητα κάθε κρατικής οντότητας να επιδιώκει πρωτίστως την επιβίωσή της, να κρατήσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία όρθια και μακράν των κινδύνων που επέρχονται, γιατί θα είναι κίνδυνοι αφανισμού του Ελληνισμού στη μεγαλόνησο μετά από 3.000 χρόνια ιστορίας και θα πρόκειται για μια εξέλιξη που θα προοιωνίζεται ανεπανόρθωτη ζημιά.

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών
Για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία Παντείου Πανεπιστημίου

Πηγή: http://www.sigmalive.com/simerini/politics/367454/i-kypros-proektasi-tis-tourkikis-epikrateias