Η άγνωστη ζωή του Ανχη που σκοτώθηκε την πρώτη μέρα της εισβολής

Print Friendly, PDF & Email

 31/03/2019 07:00

του Μιχάλη Πολυδώρου  

«Ήταν ένας λεβέντης, αγαπούσε την πατρίδα και την οικογένεια του. Όταν έμαθε πως θα δημιουργηθεί η Εθνική Φρουρά πήρε την οικογένεια του και επέστρεψε στην Κύπρο. Εγώ έμαθα ότι τον σκότωσαν μια εβδομάδα μετά. Η μάνα μας του είχε αδυναμία γιατί ήταν ο μεγάλος της. Όταν έμαθε πως τον σκότωσαν οι Τούρκοι έπεσε στο κρεβάτι και έκλαιγε με μαύρο δάκρυ».

Με αυτά τα λόγια η κ. Μαργαρίτα, η αδερφή του Αντιστράτηγου Χρίστου Φώτη μιλά για τον αδερφό της που σκοτώθηκε από τον Αττίλα την πρώτη ημέρα της τουρκικής εισβολής, στις 20 Ιουλίου του 1974 και αποτέλεσε τον πιο υψηλόβαθμο αξιωματικό που έπεσε μαχόμενος από τα πυρά των Τούρκων εισβολέων.

Με αφορμή την ταυτοποίηση των οστών του την περασμένη Τετάρτη μετά από αίτημα της οικογένειά του τα οστά του θα μεταφερθούν και θα ταφούν στον Τύμβο της Μακεδονίτησσας τον Μάιο, η αδερφή του ήρωα μίλησε στον REPORTER για το καμάρι της οικογένειας, αλλά και ολόκληρης της Άσσιας.

Γεννημένος το 1931 από τον Φώτη και τη Μαρία, ο Χρίστος είχε έφεση στα γράμματα (ιδιαίτερα στα μαθηματικά), για την οποία τιμήθηκε και με το Σολώνειο Βραβείο το 1949, όταν και αποφοίτησε, ενώ στη συνέχεια ήταν από τους πρώτους Κύπριους που φοίτησαν στη Σχολή Ευέλπιδων.

Αποφοίτησε με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Εντάχθηκε στον Ελληνικό Στρατό το 1953 και υπηρέτησε από διάφορα πόστα σε Εύβοια, Πελοπόννησο και Μακεδονία.

Το 1961 ο Χρίστος Φώτης βρίσκει την εκλεκτή της καρδιάς του, τη Βασιλική, με την οποία αποκτούν δύο αγόρια. Λίγα χρόνια μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Ανεξαρτησίας, όταν μαθαίνει πως η Εθνική Φρουρά βρίσκεται στα σκαριά, λαμβάνει τη μεγάλη απόφαση. Παίρνει την οικογένεια του και 11 χρόνια μετά που έφυγε για την Ελλάδα, επιστρέφει για να υπηρετήσει την ιδιαίτερή του πατρίδα.

«Ο Χρίστος ήταν ένα γενναίο παλικάρι, άξιος, δεν δίσταζε να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την κουβέντα που έλεγε στους στρατιώτες του, «Άτε λεβέντες πιάστε τους. Μη φοάστε τις σφαίρες. Έρχονται από πολύ μακριά. Δεν τις ακούτε που σφυρίζουν;»», θυμάται ο κ. Μιχάλης, γαμπρός και συμμαθητής του ήρωα.

Η μάχη του Κτήματος

Πριν την ίδρυση της Εθνικής Φρουράς και αφού είχε αποφασίσει να κατέλθει στην Κύπρο εν μέσω της τουρκανταρσίας, ο Χρίστος αναλαμβάνει να εκπαιδεύσει τους Κύπριους εθελοντές. Μάλιστα συμμετέχει στις πρώτες επιχειρήσεις για κατάληψη των θυλάκων που δημιούργησαν οι Τούρκοι.

Ειδικά στην Πάφο ο σχεδιασμός των Τουρκοκυπρίων προέβλεπε τη δημιουργία θύλακα στο Μούτταλο, πράγμα το οποίο έγινε μέχρι όμως να αναλάβει δράση η ομάδα του Χρίστου με τρεις λόχους. Τον λόχο του Πασιαρδή, τον λόχο της Ακαδημίας και τον λόχο των Φιλιωτών.

Μάλιστα οι Τουρκοκύπριοι τότε αιχμαλώτισαν και πολλούς Ελληνοκύπριους. Συνέλαβαν συγκεκριμένα 268 άμαχους, αριθμός που ήταν ο μεγαλύτερος των ομήρων που πήραν οι Τούρκοι κατά την αιματηρή τους εξόρμηση τη διετία 1963-64. Σκοπός τους, να έχουν «το πάνω χέρι» σε περίπτωση ανταλλαγής.

Πέραν των ομήρων, πολλοί από τους οποίους ήσαν ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα, με την κίνησή τους για ευρεία αιχμαλωσία, οι στασιαστές επεξέτειναν επίσης και το χώρο ελέγχου τους, κάτι που ήταν στις κύριες επιδιώξεις τους, αφού την περίοδο εκείνη είχαν συγκεντρωθεί στον «Μούτταλο», πέραν των κατοίκων και εκατοντάδες Τ/κ κυρίως από μεικτά και μικρά χωριά της Πάφου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ασφυκτική κατάσταση.

Εκείνη την περίοδο αναλαμβάνει να λύσει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην Πάφο. Ξεκίνησαν από τη Λευκωσία και κατευθύνθηκαν μέσα στο σκοτάδι στο Τρόοδος για να μην γίνουν αντιληπτοί. Συνέχισαν και κατηφόρισαν προς την Πάφο τα ξημερώματα της 7ης Μαρτίου.

Ενώθηκαν με τους Παφίτες εθελοντές και προχώρησαν σε εκκαθάριση του θύλακα και προχώρησαν στην απελευθέρωση όλων των ομήρων.

«Του Χρίστου δεν του άρεσε να φουμίζεται για τα κατορθώματα του. Ήταν χαμηλών τόνων. Ερχόταν στο χωριό και συζητούσαμε, αλλά δεν του άρεσε να μιλά πολύ», σημειώνει ο γαμπρός του.

Τα επόμενα χρόνια εντάχθηκε στην Εθνική Φρουρά. Με τις γνώσεις που αποκόμισε από την πολύχρονη θητεία του στον Ελληνικό Στρατό βοήθησε στα μέγιστα στην οργάνωση του κυπριακού Στρατού. Στα επόμενα χρόνια φοιτά στη Σχολή Πολέμου στην Ελλάδα και παίρνει το βαθμό του αντισυνταγματάρχη, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους πιο υψηλόβαθμους Κύπριους Αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς.

Το πραξικόπημα και η εισβολή 

Πιστός στις αρχές του ο Χρίστος Φώτη δεν συμμερίζεται τις ίδιες ιδέες με τους πραξικοπηματίες αξιωματικούς. Για αυτόν τον λόγο στις 15 Ιουλίου μπαίνει υπό περιορισμό. Η οικογένεια του στην Άσσια ανησυχεί γιατί δεν μαθαίνει νέα του. Η αδερφή του μαζί με την μητέρα του επισκέπτονται το στρατόπεδο που υπηρετεί για να μάθουν νέα τους.

«Ήρτετε να δείτε πως είμαι καλά; Είμαι. Εκλειώσαν με δαμέσα», είπε ο Χρίστος στη μητέρα του εκείνη τη μέρα, μας διηγείται η αδερφή του.

Τα επόμενα 24ωρα βρίσκουν την Κύπρο να καταπατάται από την μπότα του τουρκικού Αττίλα. Ο Χρίστος Φώτη δεν χάνει λεπτό και, σε αντίθεση με άλλους υψηλόβαθμους αξιωματικούς, από την πρώτη ώρα της εισβολής βρίσκεται στην πρώτη γραμμή.

«Δεν μάθαμε ποτέ ακριβώς τι έγινε εκείνη τη νύχτα, την πρώτη νύχτα της τουρκικής εισβολής. Ήρταν κάποιοι και είπαν μας πως ο Χρίστος είπε σε ένα στρατιώτη του να τον καλύπτει για να αλλάξει θέση και να προωθηθεί. Σηκώθηκε από τη θέση του για να προχωρήσει και μια σφαίρα τον χτύπησε και τον σκότωσε ακαριαία», θυμάται η κ. Μαργαρίτα.

Ο Χρίστος Φώτη πέφτει νεκρός στο χωριό Καζιβερά ηγούμενος του λόχου εφέδρων πεζικού με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη και ενώ η μάχη είχε ήδη κερδηθεί.

Του έκαναν κηδεία

«Εμείς η οικογένεια του δεν ξέραμε ότι σκοτώθηκε στις 20 Ιουλίου. Ανησυχούσαμε, αλλά κανένας δεν μας ενημέρωνε. Μάθαμε μετά από πέντε ημέρες ότι σκοτώθηκε. Η μάνα μας μπήκε στο κρεβάτι και έκλαιγε μέρα νύχτα. Ζήσαμε δραματικές στιγμές. Είχαμε πολλή πόνο μέσα μας», προσθέτει η κ. Μαργαρίτα.

«Όπως μάθαμε εκ των υστέρων εκεί που σκοτώθηκε οι στρατιώτες του τον κουβάλησαν και τον έθαψαν στο κοιμητήριο της Μόρφου. Του έκαναν μια βιαστική κηδεία την ώρα που οι Τούρκοι τους χτυπούσαν. Αυτή που θα του κάνουμε εμείς τον Μάιο θα είναι η δεύτερη», προσθέτει.

Όταν η είδηση του θανάτου κυκλοφόρησε στην Άσσια, ολόκληρο το χωριό ντύνεται στα μαύρα. Το καμάρι της κοινότητας περνά στο Πάνθεον των Ηρώων.

Η δεύτερη φάση της εισβολής βρίσκει την οικογένεια Φώτη κατακερματισμένη. Ο Χρίστος σκοτώθηκε, ο αδερφός του ο Λοΐζος με την οικογένεια του βρίσκεται εγκλωβισμένος στην Άσσια. Η υπόλοιπη οικογένεια βρίσκεται στην Ξυλοτύμπου.

Ο πατέρας του μη αντέχοντας να χάσει και δεύτερο παιδί παίρνει την γενναία απόφαση. Παρά το γεγονός πως βρίσκεται ασφαλής στη Ξυλοτύμπου επιστρέφει στην Άσσια. Αρχικά τον μεταφέρουν κάποιοι Λυσιώτες στη Λύση και από εκεί περπατητός μεταβαίνει στο χωριό του, όπου εντοπίζει τον γιο του τον Λοίζο, ο οποίος ήταν αιχμάλωτος. Συλλαμβάνεται από τους Τούρκους, ωστόσο καταστρώνει ένα σχέδιο με τον τότε κοινοτάρχη του χωριού και το βράδυ διαφεύγουν μαζί για να επιστρέψει στη Ξυλοτύμπου.

Όσο ο κύριος Φώτης όσο και η κυρία Μαρία, οι γονείς του Χρίστου Φώτη πέθαναν στην προσφυγιά με τον καημό της επιστροφής. Αντάξιοι σκυταλοδρόμοι του θείου τους, δύο αδερφότεκνοι του ήρωα ακολούθησαν τα χνάρια τους και αφού φοίτησαν στη Σχολή Ευέλπιδων υπηρετούν σήμερα στην Εθνική Φρουρά ως αξιωματικοί.

Ο ήρωας Χρίστος Φώτης έτυχε υπηρεσιακής και πολιτικής αναγνώρισης που του άρμοζε με αρκετά χρόνια καθυστέρηση. Το 2007 με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του Τάσσου Παπαδόπουλου προήχθη στο βαθμό του Υποστράτηγου επ’ ανδραγαθία. Το 2016 ο τότε υπουργός Άμυνας Χριστόφορος Φωκαΐδης απένειμε μετά θάνατο στον υποστράτηγο το ανώτατο παράσημο ανδρείας της Δημοκρατίας.

Η κηδεία του θα τελεστεί με στρατιωτικές τιμές στο Σάββατο 11 Μαΐου, στις 11:00, στον Ιερό Ναό Αποστόλου Ανδρέα στο Πλατύ Αγλαντζιάς, ενώ η ταφή των οστών θα γίνει στον Τύμβο Μακεδονίτισσας.

ΠΗΓΗ:http://www.reporter.com.cy/local-news/article/478804/