του Παύλου Ξανθούλη
11 Δεκ 2016
Προτάσεις δέλεαρ για Αυστρία και Ολλανδία – Δεν κλείνει η πόρτα της Ευρώπης για τον Ερντογάν
Βρυξέλλες: «Φόρμουλα συμβιβασμού» στα Συμπεράσματα της Ε.Ε. για την Τουρκία δρομολογείται, σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», επιχειρώντας να χρυσώσει τα χάπι της Αυστρίας και της Ολλανδίας, των δύο κρατών-μελών που ζητούν όπως το καθεστώς Ερντογάν καταβάλει άμεσα «ευρωπαϊκό κόστος» για την κατάλυση των θεμελιωδών ελευθεριών στη χώρα. Η συμβιβαστική φόρμουλα αφήνει πάντως ορθάνοικτη την πόρτα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, επιδιώκοντας απλώς να ικανοποιήσει με φραστικές διατυπώσεις την Αυστρία, κατά κύριο λόγο, η οποία τέντωσε το σχοινί και ζητά την απάλειψη όλων των αναφορών στις «ενταξιακές διαπραγματεύσεις» από το κείμενο των Συμπερασμάτων, φλερτάροντας με πλήρες πάγωμα της ευρωπαϊκής προοπτικής της υποψήφιας χώρας. Η Αυστρία παρέπεμψε το ζήτημα «ανοικτό» στους ΥΠΕΞ των «28», όπως και η Ολλανδία, η οποία με απόφαση της Βουλής της ζητά όπως επισημοποιηθεί το de facto πάγωμα τουρκικών διαπραγματευτικών κεφαλαίων για μικρή χρονική περίοδο «έξι μηνών».
Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία 25 και πλέον κρατών-μελών, με πρωταγωνίστρια τη Βρετανία, ζητά όπως διατηρηθεί ανοικτή η πόρτα της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, χωρίς να ευνοούν κυρώσεις, είτε σε πολιτικό, είτε σε οικονομικό επίπεδο.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, όπως πληροφορούμαστε, «ψήνεται» μια συμβιβαστική φόρμουλα, προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα Συμπεράσματα που θα εκδώσουν μεθαύριο οι ΥΠΕΞ των «28» θα αντανακλούν τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, αλλά παράλληλα θα προσφέρουν κάποιου είδους ηθική ικανοποίηση στην Αυστρία και την Ολλανδία, σε τρία σημεία:
1. Όπως πληροφορείται ο «Φ», γίνονται σκέψεις για αντικατάσταση της φράσης «ενταξιακές διαπραγματεύσεις» με τη φράση «ενταξιακή διαδικασία» στα Συμπεράσματα που αναμένεται να εκδοθούν. Σημειώνεται ότι το προσχέδιο Συμπερασμάτων κάνει χρήση και των δύο φράσεων και η Αυστρία ζητά την απάλειψή τους. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η διαγραφή της αναφοράς σε «ενταξιακές διαπραγματεύσεις» και η διατήρηση του όρου «ενταξιακή διαδικασία» ενδέχεται να ικανοποιήσει όλες τις πλευρές. Στέλνοντας μήνυμα συνέχισης της ευρωπαϊκής «διαδικασίας» της Τουρκίας και φωτογραφίζοντας ευκρινώς τις διαπραγματεύσεις, όπως επιθυμεί η πλειοψηφία των κρατών-μελών. Χωρίς ωστόσο να αναφέρεται ονομαστικά σε αυτές, προκειμένου να μην προκαλέσει τις αντιδράσεις της Αυστρίας.
2. Με την υπόμνηση στο γενικό μόνο μέρος των Συμπερασμάτων για τη διεύρυνση –και όχι ειδικά στο κεφάλαιο για την Τουρκία– της πάγιας θέσης της Ε.Ε. ότι «η ενταξιακή διαδικασία δεν είναι μη αναστρέψιμη», σε περιπτώσεις κατά τις οποίες διαπιστώνονται ελλείμματα «στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου», επί των οποίων έχει θεμελιωθεί η Ε.Ε. Ήδη, η Αυστρία έχει ζητήσει την επαναφορά της εν λόγω αναφοράς στο κείμενο των Συμπερασμάτων, υποβάλλοντας γραπτή τροπολογία.
3. Με μια επισήμανση ότι δεν αναμένεται στο άμεσο μέλλον να ανοίξουν νέα τουρκικά διαπραγματευτικά κεφάλαια, κάτι που είναι άλλωστε δεδομένο. Ωστόσο, η εν λόγω επισήμανση «δεν θα επισημοποιεί πάγωμα» της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, έστω και για «έξι μήνες», όπως ζητά η Ολλανδία. Θα αναφέρεται απλώς στην εκ των πραγμάτων αδυναμία ανοίγματος νέων τουρκικών διαπραγματευτικών κεφαλαίων, χωρίς όμως να κλείνει την πόρτα ούτε για ένα εξάμηνο.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας για φραστική ικανοποίηση της Αυστρίας και της Ολλανδίας, το νέο προσχέδιο Συμπερασμάτων που κυκλοφόρησε περιέλαβε μια αναφορά σύμφωνα με την οποία «το Συμβούλιο σημειώνει την πρόθεση της Κομισιόν να ενισχύσει τις προσπάθειες για ανακατανομή κονδυλίων της προενταξιακής βοήθειας για την ενίσχυση δράσεων στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας έκφρασης με ειδική στόχευση στην κοινωνία πολιτών», αφήνοντας να εννοηθεί ότι επιδιώκεται παράκαμψη της Κυβέρνησης Ερντογάν. Η εν λόγω αναφορά περιλήφθηκε στο κείμενο μετά από παρεμβάσεις της Ολλανδίας, αλλά και του Βελγίου.
Με βάση τη συμβιβαστική φόρμουλα, προκύπτει ευθέως ότι στόχος είναι να χρυσωθεί το χάπι της Αυστρίας και της Ολλανδίας με κάποιες φραστικές διατυπώσεις, προκειμένου να εγκριθεί και από τους «28», ομόφωνα, όπως δηλαδή απαιτείται, το κείμενο των Συμπερασμάτων της Τουρκίας, διατηρώντας ανοικτή την πόρτα της Ε.Ε. στο καθεστώς της Άγκυρας.
Σημειώνεται ότι στις γραπτές τροπολογίες που κατέθεσε η Βιέννη και απεκάλυψε ο «Φ», ζητά μεταξύ άλλων να σημειωθεί στα Συμπεράσματα ότι «τίθεται εν αμφιβόλω η δέσμευση της Τουρκίας επί των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ε.Ε.» και ότι το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα επανέλθει επί του ζητήματος αυτού «τους προσεχείς μήνες», προειδοποιώντας ουσιαστικά με οριστική ρήξη την Άγκυρα.
Όπως έχουμε επανειλημμένα αναφέρει, η Αυστρία είναι ουσιαστικά μόνη στην προσπάθεια για οριστική διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας. Το «αντίπαλο στρατόπεδο», με ηγέτιδα τη Βρετανία και σθεναρούς υποστηρικτές τη Σουηδία, τη Φινλανδία, τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία και την Τσεχία, απορρίπτουν κατηγορηματικά κάθε σκέψη για πάγωμα της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, «ούτε για ένα λεπτό» όπως μας αναφέρθηκε χαρακτηριστικά.
Η Κυπριακή Δημοκρατία στηρίζει τη συνέχιση της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, κάτι που έχει τεθεί ως στρατηγικός στόχος, σε συνάρτηση και με τη λύση του Κυπριακού, αλλά την ίδια ώρα επιχειρεί να διασφαλίσει την εκπλήρωση των κυπρογενών υποχρεώσεων της Άγκυρας. Κάτι που έχει εξασφαλίσει απόλυτα στο χαρτί του προσχεδίου Συμπερασμάτων, σε διπλωματικό επίπεδο (βλέπε άλλη στήλη), αλλά θεωρείται μάλλον απίθανο να κεφαλαιοποιήσει στην πολιτική αρένα. Άλλωστε, οι ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας υφίστανται εδώ και πολλά χρόνια και καταδεικνύουν την αδυναμία της Λευκωσία να πετύχει την εκπλήρωσή τους, πέραν των όσων εξασφαλίζει στα χαρτιά των Συμπερασμάτων της Ε.Ε. και του Συμβουλίου Σύνδεσης Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας.
Ασυμβίβαστη η θανατική ποινή
«Η κατηγορηματική αποκήρυξη της θανατικής ποινής είναι απαραίτητο συστατικό του κοινοτικού κεκτημένου και των διεθνών υποχρεώσεων της Τουρκίας» αναφέρει το προσχέδιο Συμπερασμάτων των «28», αφήνοντας να εννοηθεί ότι ενδεχόμενη επαναφορά της, θα θέσει την υποψήφια χώρα εκτός του πλαισίου που τίθεται ως προϋπόθεση για όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Με τη θέση αυτή συμφωνούν 27 κράτη-μέλη, όχι όμως και η Βρετανία, η οποία έχει καλέσει τους εταίρους της να μη σπρώχνουν την Τουρκία στη γωνιά, στο ζήτημα της ενδεχόμενης επαναφοράς της θανατικής ποινής. Γενικότερα, το προσχέδιο Συμπερασμάτων αντανακλά τη χειρότερη αξιολόγηση των «28» για την Τουρκία, αν και διατηρεί ανοικτή την πόρτα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της χώρας. Το προσχέδιο των Συμπερασμάτων των «28» επαναλαμβάνει τη στήριξή του στη νόμιμη Κυβέρνηση της Τουρκίας, υπό το φως της απόπειρας πραξικοπήματος, αλλά σημειώνει ότι «η ευρεία κλίμακα και ο συλλογικός χαρακτήρας των μέτρων», περιλαμβανομένων απολύσεων, συλλήψεων, κρατήσεων, και η επιδείνωση της κατάστασης που επικρατεί στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο κράτος δικαίου «προκαλούν σοβαρές ανησυχίες». Το Συμβούλιο αναφέρεται σε «οπισθοδρόμηση» της Τουρκίας, με ειδικές αναφορές στην ανεξαρτησία και τη λειτουργία της δικαιοσύνης και στον τομέα της ελευθερίας της έκφρασης. Αφού παραπέμπει στις συλλήψεις βουλευτών, συγγραφέων, δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών και το κλείσιμο ΜΜΕ, το προσχέδιο Συμπερασμάτων υποδεικνύει ότι αυτές είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές εξελίξεις οι οποίες αποδυναμώνουν τις θεμελιώδεις ελευθερίες και περιορίζουν την κοινοβουλευτική δημοκρατία στην Τουρκία.
Κέρδη αποκόμισε η Λευκωσία στο προσχέδιο
Σημαντικά κέρδη εξασφάλισε η Λευκωσία στο προσχέδιο Συμπερασμάτων, τα οποία καλύπτουν πλήρως τις κυπρογενείς υποχρεώσεις, ενώ καλούν την Άγκυρα να συμβάλει ενεργώς στη λύση του Κυπριακό, κάνοντας και βήματα για τη δημιουργία κατάλληλου κλίματος:
• Το προσχέδιο υπογραμμίζει ότι «το Συμβούλιο καλωσορίζει την ενισχυμένη εμπλοκή των μερών στη διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος. Υπό το φως των πρόσφατων ενθαρρυντικών εξελίξεων, το Συμβούλιο αναμένει την ενεργό συμβολή της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις που στοχεύουν σε μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. και στην ίδια κατεύθυνση με τις αρχές επί των οποίων εδράζεται η Ε.Ε., περιλαμβανομένων βημάτων που συμβάλλουν στη δημιουργία κατάλληλου κλίματος. Η δέσμευση και η συμβολή της Τουρκίας με συγκεκριμένους τρόπους σε μια τέτοια συνολική διευθέτηση, παραμένει κρίσιμη» σημειώνει το προσχέδιο Συμπερασμάτων.
• Υπογραμμίζει την ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών-μελών επί των χωρικών τους υδάτων και επί του εναερίου τους χώρου.
• «Προτρέπει την Τουρκία να αποφύγει οποιαδήποτε απειλή ή ενέργεια που κατευθύνεται εναντίον κράτους-μέλους».
• Υπενθυμίζει και πάλι τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών-μελών, περιλαμβανομένων της συνομολόγησης διμερών συμφωνιών, της εξερεύνησης και της εκμετάλλευσης των φυσικών τους πόρων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το κοινοτικό κεκτημένο.
• Παραπέμπει στα Συμπεράσματα του 2006 και την αντιδήλωση του 2005 και σημειώνει ότι οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Τουρκία θα συνεχίσουν να ισχύουν (πάγωμα 8 διαπραγματευτικών κεφαλαίων – απαγόρευση κλεισίματος των εναπομεινάντων 34 κεφαλαίων), έως ότου η υποψήφια χώρα εφαρμόσει το Πρωτόκολλο έναντι όλων των κρατών-μελών.
• Υπογραμμίζει ότι «η αναγνώριση όλων των κρατών-μελών είναι απαραίτητη συνιστώσα της ενταξιακής διαδικασίας».
• Σε άλλο σημείο τονίζει ότι η Τουρκία οφείλει να υλοποιήσει τον οδικό χάρτη για ελευθέρωση των θεωρήσεων διαβατηρίων, «περιλαμβανομένης της συνεργασίας σε θέματα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων», έναντι όλων των κρατών-μελών. Το προσχέδιο επαναλαμβάνει την απογοήτευση της Ε.Ε. και θεωρεί νομικά ανυπόστατες τις μονομερείς δηλώσεις της Τουρκίας, σύμφωνα με τις οποίες δεν θα εφαρμόσει τη Συμφωνία Επανεισδοχής Παρανόμων Μεταναστών με την Κυπριακή Δημοκρατία και τον οδικό χάρτη.
Επιπλέον, το προσχέδιο επισημαίνει την υποχρέωση της Τουρκίας για εφαρμογή όλων των αποφάσεων του ΕΔΑΔ, σύμφωνα με το άρθρο 46.
