28/8/2022
γράφει ο Aνδρέας Πιμπίσιης
Ο Μενέλαος Μενελάου, ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς, είναι σε αυτή τη φάση ο καταλληλότερος για να αποτυπώσει πού πραγματικά βρίσκεται σήμερα το Κυπριακό και με ευθύτητα δηλώνει πως «οι προσδοκίες είναι περιορισμένες», λαμβάνοντας υπόψη τις εισηγήσεις και το περιεχόμενο των προτάσεων της τουρκοκυπριακής πλευράς.
Αναλαμβάνοντας τη θέση του διαπραγματευτή στο τέλος της άνοιξης, ο κ. Μενελάου έχει ήδη αποκτήσει αρκετές εμπειρίες ως προς τη δυσκολία στην οποία βρίσκεται η διαδικασία του Κυπριακού. Προσεγγίζει τα πράγματα με ρεαλισμό και στο ερώτημα για το πώς μπορεί να ξεπεραστεί ο σκόπελος των όσων η τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί, ο ίδιος παραδέχεται ότι δεν μπορεί να δώσει μια απάντηση.
Γνωρίζει όμως πολύ καλά τι μπορεί να πράξει η ελληνοκυπριακή πλευρά, «όλα όσα περνούν από το χέρι μας» για να ξεπεραστούν τα εμπόδια και να δημιουργηθούν θετικές εξελίξεις. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, σύμφωνα με τον Μ. Μενελάου, είναι έτοιμη να συζητήσει «το σύνολο των προτάσεων τόσο των δικών μας όσο και των προτάσεων που υπέβαλε ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, νοουμένου ότι αυτές θα εξυπηρετούν τον στόχο της επανένωσης και θα ευθυγραμμίζονται με τη βάση λύσης που προβλέπεται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών».
Your browser does not support the video tag.
– Αυτή την εβδομάδα είχατε συνάντηση με τον Τουρκοκύπριο διαπραγματευτή;
– Ήταν η πρώτη μετά τη διακοπή του καλοκαιριού και έγινε μια γενική ανασκόπηση της κατάστασης και συζήτηση ενόψει των συναντήσεων του επόμενου διαστήματος.
– Όταν λέμε γενική συζήτηση είναι επί όλων των θεμάτων; Υπάρχουν κάποιες εκκρεμότητες από τις προηγούμενες συναντήσεις που έχρηζαν αντιμετώπισης;
– Το προηγούμενο διάστημα έγινε υποβολή προτάσεων για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η οποία ξεκίνησε με δική μας πρωτοβουλία. Υποβάλαμε την πρότασή μας και ακολούθησε η υποβολή προτάσεων από την τουρκοκυπριακή πλευρά. Επίσης, είναι τα θέματα τα οποία συζητούνται σε επίπεδο τεχνικών επιτροπών.
Βεβαίως όλες αυτές οι συζητήσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας, και η προσπάθεια από τη δική μας πλευρά να συμβάλει στην προετοιμασία του εδάφους, έτσι ώστε να μπορέσουμε, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να επιτύχουμε την επανέναρξη των συνομιλιών.
– Στο θέμα των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης έχουμε κάποια εξέλιξη;
– Στο παρόν στάδιο δεν υπάρχει κάτι νεότερο. Θα διαφανεί το επόμενο διάστημα. Εκ των πραγμάτων και λαμβάνοντας υπόψη την απάντηση της τουρκοκυπριακής πλευράς στις δικές μας εισηγήσεις και το περιεχόμενο των προτάσεων της τουρκοκυπριακής πλευράς οι προσδοκίες είναι περιορισμένες. Η προσπάθεια ωστόσο θα συνεχιστεί και θα διαφανεί κατά πόσο μπορούμε να έχουμε κάποια βήματα.
– Προσπάθεια στο να συζητηθούν τα θέματα; Υπήρχε και μια εκκρεμότητα απάντησης τους Προέδρου της Δημοκρατίας προς τον Τουρκοκύπριο ηγέτη.
– Έχει γίνει τοποθέτηση από δικής μας πλευράς, σε ό,τι αφορά τις προτάσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς μέσω δήλωσης του κυβερνητικού εκπροσώπου. Διαπίστωσή μας είναι ότι οι προτάσεις που έχουν υποβληθεί από τουρκοκυπριακής πλευράς κινούνται εντός του πλαισίου του αφηγήματός της για λύση «δύο κρατών».
Παρ’ όλα αυτά, έχουμε πει ότι είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε το σύνολο των προτάσεων τόσο των δικών μας εισηγήσεων όσο και προτάσεων που υπέβαλε ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, νοουμένου ότι αυτές θα εξυπηρετούν τον στόχο της επανένωσης και θα ευθυγραμμίζονται με τη βάση λύσης όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
– Η τουρκική πλευρά εννοεί διαφορετικά πράγματα και κινείται στη λογική ενός διαλόγου ανάμεσα σε δύο γειτονικές οντότητες, κράτη κ.λπ. Με αυτά τα δεδομένα τι μπορεί να ελπίζει κανείς στο Κυπριακό;
– Γι’ αυτό έχω πει, αποτιμώντας τα πράγματα με πραγματισμό, οι προσδοκίες είναι περιορισμένες. Αλλά παρ’ όλα αυτά έχει σημασία, μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον εμείς να δρούμε πρωτοβουλιακά και να προσπαθούμε, στον βαθμό που εξαρτάται από εμάς, να εργαζόμαστε για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, να καλλιεργηθεί το κατάλληλο κλίμα και να προετοιμαστεί το έδαφος, ώστε το συντομότερο δυνατό, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να μπορέσουμε να φτάσουμε στον επιδιωκόμενο στόχο, που είναι η αναζωογόνηση των διαπραγματεύσεων. Και ταυτόχρονα να λειτουργήσουμε αποτρεπτικά απέναντι σε παράνομες ενέργειες και παραβιάσεις, στις θαλάσσιες ζώνες, στο Βαρώσι και αλλού. Και να διαφυλάξουμε αυτό που ονομάζουμε κεκτημένο των συνομιλιών και τη συμφωνημένη βάση λύσης της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, να αποτρέψουμε δηλαδή την οποιαδήποτε προσπάθεια εκτροχιασμού εκτός αυτού του πλαισίου που προβλέπουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
– Η τουρκική πλευρά κινείται προς αντίθετη κατεύθυνση, προσπαθώντας να πλήξει όλα όσα αναφέρατε. Και το κεκτημένο των συνομιλιών, και τη βάση λύσης και προβαίνει σε ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ και το Βαρώσι. Τι μπορούμε να κάνουμε;
– Ακριβώς αυτή η κατάσταση την οποία αναφέρετε υπογραμμίζει την ανάγκη εμείς να συνεχίσουμε την προσπάθεια μέσα στο πνεύμα που έχω περιγράψει πιο πάνω, δηλαδή να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες οι οποίες να υποβοηθούν τα πράγματα, να τα ωθούν προς τη σωστή κατεύθυνση. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να προσβλέπουμε σε κάτι θετικότερο στον βαθμό που εξαρτάται από εμάς.
– Η ελληνοκυπριακή πλευρά κάνει ό,τι περνά από το χέρι της. Αυτό είναι αποδεκτό. Από τουρκικής πλευράς δεν γίνονται κινήσεις. Ο διεθνής παράγοντας και τα Ηνωμένα Έθνη τι γνώμη έχουν;
– Τα μηνύματα αυτή τη στιγμή, από όλες τις κατευθύνσεις, και αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο για εμάς, είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαφοροποίηση του συμφωνημένου πλαισίου και της βάσης λύσης του Κυπριακού, όπως προβλέπεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ. Αυτό είναι σαφές μέσα από το τελευταίο ψήφισμα για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επίσης, το μήνυμα είναι σαφές, ότι η μόνη αποδεκτή λύση του Κυπριακού είναι η επανένωση της Κύπρου στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Συνεπώς απέναντι σ’ αυτή την προσπάθεια της Τουρκίας να εκτροχιάσει τα πράγματα, να αμφισβητήσει τη βάση λύσης, να ακυρώσει το κεκτημένο των συνομιλιών, το μήνυμα από όλες τις κατευθύνσεις είναι ότι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι αυτός ο οποίος καθορίζεται μέσα από τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και όλα όσα έχουν επιτευχθεί μέσα από τη διαδικασία των συνομιλιών. Η δική μας υποχρέωση είναι να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση και πιστεύουμε ότι με συστηματική προσπάθεια μπορούμε να προσβλέπουμε στη δημιουργία καλύτερων προϋποθέσεων.
– Αυτή τη στιγμή έχουμε μια τουρκοκυπριακή ηγεσία η οποία από τον Απρίλη του 2021 έχει υιοθετήσει μια ρητορική από την οποία δεν έχει μετακινηθεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο. Μπορεί να ξεπεραστεί αυτός ο σκόπελος; Γιατί αυτό που ουσιαστικά ζητά είναι, είτε θα γίνει αποδεκτό αυτό που ζητά είτε δεν έχει συνομιλίες.
– Δεν μπορώ να σας δώσω μια απάντηση κατά πόσον θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτόν τον σκόπελο. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι εμείς πρέπει να κάνουμε όλα όσα περνούν από το δικό μας χέρι για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα εμπόδια και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για θετικές εξελίξεις. Το εάν τα πράγματα θα εξελιχθούν κατ’ αυτό τον τρόπο είναι κάτι που θα διαφανεί στην πορεία. Όντως με τις θέσεις που ακούμε αυτή τη στιγμή και από την τουρκοκυπριακή ηγεσία και από την Τουρκία δεν υπάρχει περιθώριο για θετικές προσδοκίες. Όμως, επαναλαμβάνω, αυτή η δύσκολη κατάσταση θα πρέπει να λειτουργεί ως υπόμνηση της ανάγκης εμείς να συνεχίσουμε και να εντείνουμε την προσπάθεια διότι η εναλλακτική επιλογή είναι, να πούμε μοιρολατρικά, ότι εφόσον είμαστε αντιμέτωποι με αυτή την άτεγκτη στάση δεν μπορούμε να προσδοκούμε τίποτε, δεν υπάρχει περιθώριο να γίνει τίποτε, άρα καταλήγουμε σ’ ένα απόλυτο τέλμα. Κι αυτό θα είναι ακριβώς η εξυπηρέτηση του στόχου τον οποίο η τουρκική πλευρά προσπαθεί να επιβάλει, δηλαδή του πλήρους εκμηδενισμού της κάθε προσδοκίας ότι μπορεί να υπάρξει κάποια θετική διέξοδος στο Κυπριακό και αναζωογόνηση της προοπτικής για λύση.
Μονιμοποίηση της διαίρεσης σημαίνει νέα δεινά
– Αυτό το οποίο απαιτεί η τουρκική πλευρά και ενδεχομένως κάποιοι να το θεωρούν ως κλείσιμο του Κυπριακού δεν είναι το τέλος του δρόμου.
– Όχι βέβαια. Το τέλος του δρόμου μπορεί να είναι μόνο η λύση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου όπως καθορίζεται από τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, ένα κράτος, με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα, μια ιθαγένεια. Λύση, η οποία να διασφαλίζει τη βασική αρχή ότι η Κύπρος θα είναι ένα κράτος, από τους Κυπρίους για τους Κυπρίους.
– Σήμερα συζητείται το ενδεχόμενο προσάρτησης των κατεχομένων από την Τουρκία, παλαιότερα ήταν ο κίνδυνος της αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Τι είναι αυτό που ελλοχεύει ως κίνδυνος από τη μη λύση του Κυπριακού;
– Είναι η μονιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής. Και η μονιμοποίηση της διαίρεσης της Κύπρου, η οποία θα είναι μια πολύ καταστροφική εξέλιξη. Η πιο καταστροφική εξέλιξη για τον τόπο και τον λαό.
– Το τι θα γίνει με το βόρειο τμήμα, θα είναι προσάρτηση, θα είναι αναγνώριση, κάτι άλλο;
– Θα μπορούσε να λάβει μια από αυτές τις μορφές. Είτε της αναβάθμισης της αποσχιστικής οντότητας ή της προσάρτησης των κατεχομένων στην Τουρκία από τις οποίες, εν πάση περιπτώσει το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η μονιμοποίηση της διαίρεσης της Κύπρου, το οποίο θα οδηγήσει σε νέα δεινά. Για αυτό δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες ότι αν μείνουν τα πράγματα ως έχουν, δεν θα έχουμε την Τουρκία μέσα στα πόδια μας και άρα ας μείνουν εκείνοι από εκεί και εμείς από εδώ. Κάτι τέτοιο δεν θα είναι τίποτε άλλο από ένα ενδιάμεσο στάδιο το οποίο η Τουρκία θα χρησιμοποιεί ως εφαλτήριο προκειμένου να συνεχίσει με την προώθηση των επεκτατικών της σχεδίων για το σύνολο της Κύπρου.
Δεν είναι προεξοφλημένη η επανέναρξη συνομιλιών
– Υπάρχει η εντύπωση πως η Τουρκία ελέγχει το παιχνίδι στο Κυπριακό. Διαδικασία, συνομιλίες, θεματολογία. Όντως έτσι είναι τα πράγματα;
– Είναι γεγονός ότι ο ρόλος κλειδί, για την επίτευξη λύσης του Κυπριακού, βρίσκεται στην Άγκυρα. Διότι και οι πιο θεμελιώδεις πτυχές του Κυπριακού, αυτές που ονομάζουμε διεθνείς πτυχές, που είναι η ασφάλεια, οι εγγυήσεις, τα στρατεύματα, εξαρτώνται από την Τουρκία. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι δεν έχουν δυνατότητα να διαδραματίσουν ρόλο. Ούτε ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε παθητικά τα πράγματα, διότι η Τουρκία ελέγχει, όπως είπατε, το παιχνίδι. Ούτε επίσης ότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως ρόλος για την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Διότι έχουμε δει στο παρελθόν ότι τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού, υπάρχει περιθώριο να διαδραματίσει ένα ρόλο και η ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει και εκεί το θέμα του καθοριστικού ρόλου της Τουρκίας.
– Έχει λεχθεί ότι εξελίξεις θα πρέπει να αναμένονται στο Κυπριακό μετά τις εκλογές στην Τουρκία. Στο μεσοδιάστημα;
– Στο μεσοδιάστημα η προσπάθεια επικεντρώνεται στη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών, στην αποτροπή ενεργειών οι οποίες να δημιουργούν εντάσεις, παραβιάσεις, παράνομες ενέργειες και στην προετοιμασία του εδάφους, έτσι ώστε όταν οι συνθήκες είναι ώριμες και επιτρέπουν την αναζωογόνηση της διαδικασίας των συνομιλιών, να έχουμε ήδη καλύψει ένα σημαντικό μέρος της προετοιμασίας η οποία πρέπει να γίνει.
– Μετά τις εκλογές στην Τουρκία, τι είναι εκείνο που μας κάνει να είμαστε πιο αισιόδοξοι ότι κάποια κινητικότητα θα υπάρξει;
– Δεν είναι προεξοφλημένο ότι όταν φτάσουμε σ’ αυτό το χρονικό σημείο θα έχουμε αυτόματα επανέναρξη διαδικασίας συνομιλιών. Θα εξαρτηθεί και από τι θα μεσολαβήσει μέχρι τότε και με ποιο τρόπο θα εξελιχθούν τα πράγματα, και αν σ’ αυτό το διάστημα οι εξελίξεις θα είναι τέτοιες ώστε να είναι υποβοηθητικές προς αυτή την κατεύθυνση. Εννοώ σε σχέση με τη συμπεριφορά και τη στάση της Τουρκίας.
– Μέχρι τότε θα έχουν περάσει 6 χρόνια από την τελευταία ουσιαστική προσπάθεια στο Κυπριακό, άρα η εδραίωση στην αντίληψη της διεθνούς κοινότητας ότι είναι μεν ένα άλυτο πρόβλημα αλλά δεν προκαλούνται εντάσεις μας προβληματίζει;
– Βέβαια μας προβληματίζει η παρέλευση του χρόνου. Για αυτό εμείς είμαστε έτοιμοι, και με κάθε ευκαιρία επαναλαμβάνουμε την ετοιμότητά μας για αναζωογόνηση της διαδικασίας συνομιλιών. Αλλά χρειάζεται να υπάρχει και η αναγκαία πολιτική βούληση και από την άλλη πλευρά προκειμένου να προχωρήσουν τα πράγματα.
Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν σε ΑΟΖ και Αμμόχωστο
– Υπάρχουν οι κινήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτές οι ενέργειες πόσο πιέζουν τα πράγματα στο Κυπριακό;
– Είναι ένας κίνδυνος και οπωσδήποτε καθετί το οποίο συμβαίνει προς την κατεύθυνση της αναζωπύρωσης παράνομων ενεργειών και παραβιάσεων, δεν είναι καθόλου υποβοηθητικό και υπονομεύει την προσπάθεια δημιουργίας κατάλληλου κλίματος και κατ’ επέκταση την προσπάθεια αναζωογόνησης της διαδικασίας των συνομιλιών και την προοπτική λύσης του Κυπριακού.
– Στο θέμα της Αμμοχώστου να περιμένουμε κάποιες άλλες κινήσεις από τουρκικής πλευράς μέσα στο επόμενο διάστημα που θα μας οδηγούν στην οριστική απώλεια της πόλης;
– Και εκεί ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και οι συνέπειες για την προοπτική λύσης του Κυπριακού θα είναι πολύ σοβαρές αν συνεχιστούν οι παραβιάσεις. Προβαίνουμε στις αναγκαίες αποτρεπτικές ενέργειες. Έχουν περιληφθεί σημαντικές αναφορές και στο πρόσφατο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για ανανέωση της εντολής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, οι οποίες ζητούν σεβασμό των σχετικών ψηφισμάτων και αναίρεση των μέχρι σήμερα παράνομων ενεργειών. Θα δούμε με ποιο τρόπο θα εξελιχθούν τα πράγματα.
– Με τα όσα συμβαίνουν σε σχέση με τα ενεργειακά, υπάρχει ενδεχόμενο να ανοίξει εκ νέου αυτό το θέμα και να συζητηθεί σε επίπεδο διαπραγματεύσεων;
– Για εμάς ισχύει και σε αυτό το θέμα η θέση την οποία σας έχω προηγουμένως αναφέρει, ότι θα πρέπει να διαφυλαχθεί το κεκτημένο των συνομιλιών. Είναι γεγονός ότι σ’ αυτή την πτυχή έχουν επιτευχθεί σημαντικές συγκλίσεις και η θέση μας είναι πως είναι προς το συμφέρον της Κύπρου και όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων να διαφυλαχθούν στο ακέραιο οι συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί. Απ’ εκεί και πέρα έχουν γίνει προτάσεις και στο πλαίσιο των εισηγήσεων που υποβλήθηκαν για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Το σημείο κλειδί και σ’ αυτό το πλαίσιο των ΜΟΕ είναι οτιδήποτε συζητείται να βρίσκεται εντός του πλαισίου το οποίο καθορίζεται από τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και να εξυπηρετεί τον θεμελιώδη στόχο της λύσης του Κυπριακού και της επανένωσης της Κύπρου. Αυτή είναι η δική μας προσέγγιση.
– Αναφερθήκατε στο κεφάλαιο ασφάλεια και εγγυήσεις. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ μπορεί να παίξουν κάποιο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση;
– Στο παρόν στάδιο το μείζον ζητούμενο και αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε είναι στο πώς θα επαναρχίσουν οι συνομιλίες, να διαφυλάξουμε το κεκτημένο των συνομιλιών, να διαφυλάξουμε τη βάση λύσης του Κυπριακού και απ’ εκεί και πέρα, εφόσον αυτό επιτευχθεί, θα έρθει η ώρα όπου θα τεθούν επί τάπητος και πιο συγκεκριμένες πτυχές περιλαμβανομένης της θεμελιώδους πτυχής της ασφάλειας και των εγγυήσεων.
Απ’ εκεί και πέρα είναι γεγονός πως ένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν χρειάζεται ξεπερασμένα σχήματα εγγυήσεων και παρουσία ξένων στρατευμάτων στο έδαφός του.
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/1540771/menelaoy-etoimoi-na-syzitisoyme-to-synolo-ton-protaseon
