23/7/2023
1974: Πώς βύθισαν οι Τούρκοι το δικό τους αντιτορπιλικό – Μιλά ο συγκυβερνήτης του αντιτορπιλικού Adatepe
Του Εμίν Τσολασάν
Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης
Στο προηγούμενο άρθρο φιλοξενήθηκαν τα λόγια του αντισμήναρχου ε.α. Zeki Kılıç, ενός από τους πιλότους που βομβάρδισαν τα τουρκικά πλοία στην Κύπρο το 1974, ο οποίος επέρριπτε τις ευθύνες για τον βομβαρδισμό φιλίων πλοίων στο πολεμικό ναυτικό.
Σήμερα το λόγο έχει το πολεμικό ναυτικό, ο πλοίαρχος Μεχμέτ Κολμπουράν (Mehmet Kolburan), ο δεύτερος κυβερνήτης του αντιτορπιλικού Adatepe, που βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια της ίδιας επιχείρησης, την 21η Ιουλίου 1974, κοντά στο λιμάνι της Πάφου.
Τώρα ας ακούσουμε το περιστατικό από το στόμα του Κόλμπουραν:
Στο αντιτορπιλικό Kocatepe, που βυθίστηκε κατά τη διάρκεια της επιχείρησης στην Κύπρο μαρτύρησαν 54 ναύτες και στελέχη του πολεμικού ναυτικού μας. 42 μέλη του πληρώματος του Kocatepe διασώθηκαν με τη βοήθεια του σκάφους της Σχολής Εμπορικού Ναυτικού του Ισραήλ που βρισκόταν στην περιοχή. Το Kocatepe καταγράφηκε ως το πρώτο πλοίο που έχασε το τουρκικό πολεμικό ναυτικό από την ίδρυση του τουρκικού κράτους το 1923.
«Ήμουν ο δεύτερος κυβερνήτης του αντιτορπιλικού Adatepe στην επιχείρηση της Κύπρου. Κυβερνήτης του πλοίου μας είναι ο αντιπλοίαρχος Rızanur Öncü.
Ήμασταν στη Μαρμαρίδα τις 15 Ιουλίου, την ημέρα που μάθαμε ότι η ελληνική χούντα ανέτρεψε τον Μακάριο. Αμέσως πήραμε εντολή να κινηθούμε προς τη Μερσίνα και αρχίσαμε την εκπαίδευση για πόλεμο. Μερικοί από τους φίλους μας έλεγαν ότι «τη τελευταία στιγμή θα μας δώσουν εντολή να επιστρέψουμε πίσω στη βάση μας»!
Το πρωί της 19ης Ιουλίου, τα αποβατικά μας πλοία άρχισαν να αποπλέουν από τη Μερσίνα, φορτωμένα με στρατιώτες, εφόδια και πυρομαχικά. Ήταν ένα υπέροχο και συναρπαστικό θέαμα. Είναι αδύνατο να το εξηγήσω αυτό σε όσους δεν το έχουν δει. Όλοι οι ασύρματοι των πλοίων κατασχέθηκαν. Πέντε πλοία φρουρούσαμε τις νηοπομπές που έπλεαν προς την Κερύνεια: Mareşal Çakmak, Adatepe, Tınaztepe, Kocatepe και İzmit.
Εμείς, ως Adatepe, βρισκόμαστε στο πίσω μέρος της συνοδείας. Το πρωί της 20ής Ιουλίου, τα ξημερώματα, άρχισε η απόβαση. Πήραμε θέση ακριβώς μπροστά από το Κάστρο Κερύνειας. Όταν δεχτήκαμε πυρά από το κάστρο, αρχίσαμε να ανταποδίδουμε κι εμείς τα πυρά προς το κάστρο…
Στο μεταξύ, ένα ελληνικό σκάφος εφόδου που έφευγε από το λιμάνι άρχισε να έρχεται προς το μέρος μας. Το αεροπλάνο μας, που εμφανίστηκε εκείνη τη στιγμή και το βομβάρδισε. Όταν εξαφανίστηκε ο θόλος του νερού που δημιουργήθηκε από τη βόμβα, είδαμε ότι η κανονιοφόρος δεν ήταν εκεί! Όταν το είδαμε, είπαμε «Εύγε στον πιλότο μας»…
Οι στρατιώτες μας αποβιβάζονταν στην ακτή. Υπήρχε ένα σπίτι κοντά στο σημείο που είχαν αποβιβαστεί, πέντε ή δέκα λεπτά αργότερα υπήρχε ύψωσαν την τουρκική σημαία σ’ εκείνο το σπίτι. Τότε είπαμε ότι η απόβαση πέτυχε. Σ’ εκείνο το σπίτι μαρτύρησε ο διοικητής της πρώτης μονάδας που αποβιβάστηκε στην ακτή, ο συνταγματάρχης İbrahim Karaoğlanoğlu.
Το πρωί της 21ης Ιουλίου (δεύτερη μέρα της επιχείρησης) λάβαμε την εξής διαταγή: Εντοπίστηκε μια ελληνική νηοπομπή, που προστατεύεται από εννέα αντιτορπιλικά. Έχει διαπιστωθεί ότι η νηοπομπή αναχώρησε από τη Ρόδο και προσεγγίζει στην Κύπρο. Κινηθείτε με σκοπό να συναντήσετε και να σταματήσετε και να βυθίσετε αυτήν την νηοπομπή. Ξεκινήσαμε από την Κερύνεια και ακολουθώντας την βόρεια ακτογραμμή της Κύπρου, τα αντιτορπιλικά Kocatepe, Adatepe και Marshal Çakmak κινηθήκαμε προς την Πάφο. Η διαταγή έλεγε να βομβαρδίζουμε στόχους που εντοπίζαμε στις ακτές. Εντοπίσαμε ένα σταθμό ραντάρ στην ακτή. Σκεφθήκαμε ότι δεν ήταν σωστό να το βομβαρδίσουμε, αφού αν παίρναμε την Κύπρο, αυτό το ραντάρ θα το χρησιμοποιούσαμε επ’ ωφελεία μας. Έτσι δεν το βομβαρδίσαμε…
Καθώς κινούμασταν προς την Πάφο, είδαμε να πέφτει ένα αεροπλάνο μας. Εκείνη την ώρα, ένα από τα αεροπλάνα μας συνετρίβη. Τότε το αντιτορπιλικό Mareşal Çakmak είδε κάτι να λάμπει στη θάλασσα. Μας είπαν στον ασύρματο να τους παρέχουμε προστασία, για να προσεγγίσουν την περιοχή που είδαν το αντικείμενο. Πράγματι, ήταν ο πιλότος του αεροσκάφους μας που συνετρίβη. Είχε κάνει χρήση του εκτινασσόμενου καθίσματος και έπεσε με το αλεξίπτωτο στη θάλασσα. Πήγαν και έσωσαν εκείνον τον πιλότο. Αργότερα ήταν και αυτός ο πιλότος μαζί μας, όταν μας βομβάρδισε η δική μας πολεμική αεροπορία. βομβαρδισμένοι!
Μετά ήρθε άλλη μια διαταγή: Τα αεροπλάνα μας θα βομβαρδίσουν την ελληνική νηοπομπή (που πλησιάζει στην Πάφο), μην μπείτε σ’ εκείνη την περιοχή. Δεδομένου ότι τα αεροπλάνα μας θα βομβαρδίσουν την ελληνική νηοπομπή, εμείς περιπλανιόμαστε και κινούμαστε μπρος πίσω προς τις ακτές της Τουρκίας. Οπότε δεν πάμε άλλο προς την Πάφο. Το κέντρο πολεμικών επιχειρήσεων του πλοίου μας, ενημερώνει τον κυβερνήτη και το λοιπό προσωπικό ότι έρχονται τουρκικά αεροπλάνα από την κατεύθυνση της Τουρκίας. Μετά από λίγο, το κέντρο επιχειρήσεων του πλοίου μας άρχισε να λέει «Τα αεροπλάνα επέστρεψαν, μας πλησιάζουν».
Ενώ σκεφτόμουν γιατί το έκαναν αυτό, ξαφνικά ακούστηκε από τον ασύρματο του Kocatepe «Δεχόμαστε επίθεση από αεροπλάνο, επίθεση αεροπλάνου». Ακριβώς τότε, ο ήχος από τον ασύρματο του Kocatepe σταμάτησε και λίγο αργότερα άρχισαν οι βομβαρδισμοί στο δικό μας πλοίο, το Adatepe…
Μαντέψαμε ότι τα αεροπλάνα που μας βομβάρδιζαν ήταν δικά μας, αλλά δεν είχαμε επαφή μέσω ασυρμάτου με τα αεροπλάνα. Αυτά συμβαίνουν στις 21 Ιουλίου γύρω στις 14.30. Μια τεράστια βόμβα 750 λιβρών εξερράγη ακριβώς δίπλα μας στο νερό και το πλοίο ξαφνικά έχασε κάθε επαφή. Δείτε τι έγινε:
Όλες οι συσκευές ασυρμάτου και η γυροσκοπική πυξίδα μας απενεργοποιήθηκαν και ο συναγερμός γυροσκοπίου άρχισε να ηχεί. Μετά από εκείνο το ταρακούνημα άρχισε να χτυπά ο συναγερμός του πλοίου. Έσκασαν σωλήνες στο μηχανοστάσιο. Οι λέβητες έχουν μετατοπιστεί. Υπάρχει απώλεια νερού στον συμπυκνωτή. Οι ατμογεννήτριες σταμάτησαν και όλα ήταν κατάμαυρα μέσα στο πλοίο. Φυσικά, ο ξαφνικός βομβαρδισμός προκάλεσε σοκ σε όλους μας.
Ακριβώς αυτή τη στιγμή, είδαμε το αντιτορπιλικό Marshal Çakmak μπροστά μας. Μια βόμβα του ίδιου τύπου εξερράγη στην προβλήτα της πλώρης του. Το Marshal Çakmak ανταπέδιδε επίσης τα πυρά των αεροπλάνων…
Πυροβολούσαμε κι εμείς εναντίον τους. Λίγα λεπτά αργότερα τα αεροπλάνα επιτέθηκαν ξανά. Αυτή τη φορά μας σαρώνουν με πολυβόλο. Δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το Marshal Çakmak. Μαζί μας πήρε κατεύθυνση και το Marshal Çakmak προς την Τουρκία. Για λίγο, κοίταξα προς το νότο (Κύπρος), εκεί που χτυπήθηκε το Kocatepe και υπήρχε τεράστιος καπνός. Το πλοίο παρέμεινε εκεί που ήταν γιατί είχαν σταματήσει οι μηχανές του.
Όταν το Kocatepe σταμάτησε, τα αεροπλάνα άρχισαν να του επιτίθενται ξανά. Γιατί είναι πιο εύκολο να επιτεθείς στον ακίνητο στόχο. Εν τω μεταξύ, συνέχισαν να επιτίθενται και σε μας…
Δεν μπορούμε να πάμε να βοηθήσουμε το Kocatepe γιατί πρέπει πρώτα να ασφαλιστούμε για να τον σώσουμε. Ο κανόνας στη θάλασσα είναι ο εξής: Αν υπάρχει κίνδυνος σε ένα ακίνητο πλοίο, κανένα πλοίο δεν μπορεί να πάει να βοηθήσει. Γιατί για να βοηθήσεις ακίνητο πλοίο, πρέπε να σταματήσεις τις μηχανές και να μείνεις κι εσύ ακίνητος. Βυθίζουν αμέσως τον ακίνητο στόχο. Έτσι πρέπει να σώσεις πρώτα τον εαυτό σου…
Τελικά, μπορέσαμε να αποκαταστήσουμε επαφή μέσω ασυρμάτου με το Mareşal Çakmak και τους εξηγήσαμε ότι είχαμε ζημιές. Ο διοικητής του στολίσκου μας ήταν ο κυβερνήτης του Mareşal Çakmak, ο επιτελικός αντιπλοίαρχος İrfan Tınaz, ο οποίος είπε: «Εσείς μεταβείτε σε ασφαλή ζώνη (ακτές της Ανατολίας), εγώ θα πάω στο Kocatepe για βοήθεια». Μια ώρα αργότερα, λάβαμε ένα μήνυμα από τον Mareşal Çakmak ότι δέχτηκαν και πάλι επίθεση από ένα αεροπλάνο, τους επιτέθηκαν ξανά…
Πηγαίνουν δίπλα στο Kocatepe και σταματούν τις μηχανές. Βλέπουν τις σχεδίες γύρω από το φλεγόμενο και βυθισμένο πλοίο. Στις σχεδίες ανέβηκαν αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναύτες που κατάφεραν να σώσουν τη ζωή τους. Τι μπορούσε να κάνει εκεί ο Mareşal Çakmak; Να κατεβάσει τις σωσίβιες λέμβους του και να μαζέψει το προσωπικό του Kocatepe από τη θάλασσα και να τους πάει στο πλοίο…
Όμως την ώρα που ξεκινά η επιχείρηση διάσωσης, τα αεροπλάνα επιτίθενται ξανά και ο Mareşal Çakmak αρχίζει να φεύγει από εκεί.
Δίνει τις μηχανές του όσο μπορεί και ρίχνοντας αντιαεροπορικά πυρά, προσπαθεί να απομακρυνθεί από εκεί. Έτσι, το πλήρωμα του Kocatepe στη θάλασσα μένει μόνο του εγκαταλελειμμένο στη μοίρα του. Ισραηλινά αλιευτικά (!) πλοία (πλοία με αξιωματικούς πληροφοριών στη θάλασσα) έσωσαν όσους είχαν μείνει στη θάλασσα…
Μπορέσαμε να φτάσουμε στο λιμάνι της Μερσίνας στις οκτώ η ώρα το επόμενο πρωί (22 Ιουλίου 1974). Πηγαίναμε πολύ αργά, γιατί είχαμε μείνει με μια μηχανή. Η ταχύτητά μας ήταν μόλις πέντε μίλια την ώρα. Προς το απόγευμα εκείνης της ημέρας, ήρθε και το Mareşal Çakmak. Είχαν πολλά πλήγματα από τα αεροπλάνα μας. και οι ίδιοι είχαν εξαντλήσει όλα τα πυρομαχικά τους, βάλλοντας κατά των δικών μας αεροπλάνων. Ωστόσο, σημειώθηκαν εκτεταμένες ζημιές στο πλοίο…
Ενώ ερχόμασταν προς την Τουρκία, αεροπλάνα πετούσαν ξανά από πάνω μας. Αλλά αυτή τη φορά, ήταν ξεκάθαρο ότι πετούσαν για αναγνώριση, όχι για επίθεση. Στο μεταξύ, το Κέντρο Πολεμικών Επιχειρήσεων πρέπει να αντιλήφθηκε ότι τα πλοία που δέχθηκαν την επίθεση ήταν τουρκικά πλοία και το ανέφερε στα αεροπλάνα…
Δυστυχώς ελληνική νηοπομπή δεν υπήρχε. Αυτό το καταλάβαμε αργότερα. Θα μπορούσε να είναι μια ηλεκτρονική παραπλάνηση. Ήταν η απαγορευμένη ζώνη που η Τουρκία κήρυξε εμπόλεμη ζώνη. Ίσως κάποια εμπορικά πλοία που ήθελαν να πάρουν τη σύντομη διαδρομή προς τον προορισμό τους αναγκάστηκαν να συγκεντρωθούν σε εκείνη την απαγορευμένη περιοχή. Αλλά η εκτίμησή μου είναι ότι η νηοπομπή που εμφανίστηκε στην οθόνη του ραντάρ ήταν μια αποκλειστικά ηλεκτρονική παραπλάνηση. Όμως, δυστυχώς αυτή η εικόνα ανάγκασε τις ανώτερες αρχές να λάβουν μέτρα σωστά και επιδιώχθηκε η καταστροφή εκείνης της νηοπομπής, που τελικά δεν υπήρχε. Δεν έχουμε δει ποτέ αυτήν την νηοπομπή με φυσικό τρόπο, παρά μόνο στην οθόνη των ραντάρ.
Κάποιοι είπαν ότι έφταιγε το Πολεμικό Ναυτικό σε αυτήν την περίπτωση. Αλλά αν ίσχυε αυτό, γιατί δεν μας έλεγαν: «Πρώτα τα αεροπλάνα μας θα επιτεθούν στη νηοπομπή, γι’ αυτό εσείς να μην κινηθείτε νότια αυτού του πεδίου». Υποθέτω ότι τα αεροπλάνα δεν ήξεραν ότι τα δικά μας πλοία ήταν εκεί. Άραγε φταίει η Πολεμική Αεροπορία;
Φυσικά υπάρχει ένα σφάλμα, αλλά δεν νομίζω ότι είναι σφάλμα του πολεμικού ναυτικού ή της πολεμικής αεροπορίας. Μπορεί να φταίει το Πολεμικό Στρατηγείο στην Άγκυρα. Αν τα αεροπλάνα μας ήταν υπό τη διοίκηση του διοικητή της ναυτικής δύναμης που ήταν στη θάλασσα κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, αυτό το θλιβερό γεγονός δεν θα είχε συμβεί. Τέτοια πράγματα μπορούν και έχουν συμβεί οπουδήποτε στον κόσμο και σε κάθε πόλεμο. Ας ερευνήσουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγιναν τα τραγικά γεγονότα και ας μάθουμε από τα λάθη μας».
ΠΗΓΗ:infognomonpolitics.gr
