του Δρος Ιάκωβου Αριστείδου*
8 Ιαν 2017
Δυστυχώς, πολλές φορές διαπράξαμε σοβαρά λάθη τακτικής κατά τις μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Κι ενώ μπορούσαμε να προετοιμαστούμε καλύτερα για το ποια θέση να πάρουμε στα πολλά θέματα που συνθέτουν το πρόβλημα, οι μελέτες που έγιναν κατά καιρούς δεν κατέληξαν στην υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου και μάλιστα με εναλλακτικές προτάσεις στις βασικές πτυχές του, μιας και πρόκειται για διαπραγματεύσεις και μάλιστα με έναν δύσκολο και δυνατό αντίπαλο.
Από την ώρα που δεχτήκαμε ως επιδιωκόμενη λύση τη ΔΔΟ (το 1976 Συμφωνία Μακαρίου-Ντενκτάς και το 1979 Συμφωνία Κυπριανού-Ντενκτάς), που ήταν αναπόφευκτη, έπρεπε να αναλύσουμε όλες τις πτυχές της και να έχουμε θέσεις κι επιχειρήματα για κάθε μια. Ευτυχώς που δημιουργήθηκε στο μεταξύ η ΕΕ μερικές δεκαετίες μετά την εισβολή, και καταφέραμε να ενταχθούμε σ’ αυτή, για να μπορούμε με την υιοθέτηση των βασικών της ελευθεριών να προσβλέπουμε στη δημιουργία μιας ενιαίας Κύπρου.
Αναφέρθηκα κι άλλοτε σε μια από τις βασικές πτυχές του Κυπριακού, το εδαφικό. Στο χάρτη που η δική μας πλευρά έδωσε το 1976 παραχωρούσαμε 23% του εδάφους στο τ/κ καντόνι (Συνιστώσα Πολιτεία αργότερα!), ενώ με βάση την ιδιοκτησία γης κι ένα μέρος κυβερνητικής/χαλίτικης γης, που να συνάδει με την αναλογία των Τ/κυπρίων στον πληθυσμό, δεν έπρεπε να υπερβαίνει το 18-19%. Δεν έφτανε μόνο αυτό. Αργότερα διολισθήσαμε στο 29%+. Δεν είναι τυχαίο που ο κ. Ακκιντζί μάς είπε πρόσφατα από την ελληνική τηλεόραση ότι το αίτημά του στο εδαφικό είναι μεταξύ 28,2% και 29,2%.
Ένα άλλο θέμα που προέκυψε έντονα αυτές τις μέρες είναι η ανάγκη παρουσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Πολυμερή Διάσκεψη στη Γενεύη, θέμα για το οποίο τώρα ζητήσαμε νομική συμβουλή. Το θέμα της διατήρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της μετεξέλιξής της μετά τη λύση αποτελεί ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα και για τον λόγο ότι δεν ξέρουμε τί θα ακολουθήσει. Εάν σε δυο/τρία χρόνια κατέρρευσαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης/Λονδίνου του 1960, ποιος μας εγγυάται ότι μια νέα Συμφωνία δεν θα έχει την ίδια τύχη; Μήπως δεν είναι καθαρή η στόχευση της Τουρκίας από τη δεκαετία του 1950; Ακόμη και τις διεθνείς συνθήκες της Λωζάνης άρχισε πρόσφατα να αμφισβητεί ύστερα από εκατό σχεδόν χρόνια.
Αλλά και στο θέμα αυτό «πηγαίναμε γυρεύοντας», κατά τη λαϊκή ρήση. Ενώ ξεκινήσαμε τις διαπραγματεύσεις μετά τις ταραχές του 1963 μεταξύ εκπροσώπων των δυο κοινοτήτων (Γλ. Κληρίδη-Ρ.Ντενκτάς), μετά την εισβολή σταδιακά ανεβάσαμε τον εκπρόσωπο της τ/κυπριακής μειονότητας να συνάπτει τις Συμφωνίες του 1977 και του 1979 με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (Συμφωνίες Μακαρίου-Ντενκτάς και Κυπριανού-Ντενκτάς).
Άν και μέχρι τότε «τηρούσαμε τα προσχήματα» και τις διαπραγματεύσεις τις διεξήγαγαν οι διαπραγματευτές των δυο κοινοτήτων, στη συνέχεια ανέλαβε τον ρόλο αυτό ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Δεν ήταν τυχαίο που η τ/κυπριακή πλευρά έθεσε θέμα μη ανάρτησης της Κυπριακής Σημαίας στο όχημα που τον μετέφερε στις συνομιλίες, που τελικά έγινε αποδεκτό.
Δεν ήταν τυχαία και πάλι η ανακήρυξη της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου»το 1983. Πάλι καλά που κάποιοι από τότε διείδαν τη σημασία της Ευρωπαϊκής πορείας της Κύπρου κι εργάστηκαν συστηματικά για σύναψη Συμφωνίας Τελωνειακής Ένωσης με την ΕΟΚ και στη συνέχεια ένταξης στην ΕΕ ως πλήρες Μέλος. Δυστυχώς δεν αξιοποιήσαμε συστηματικά τη νέα μας αυτή ιδιότητα ιδιαίτερα στις διαπραγματεύσεις για το Σχέδιο Ανάν όπου ο περιβόητος Φερχόιγκεν, ως άλλος Πιλάτος, ένιψε τα χέρια του με την περίφημη θέση «ό,τι αποφασίσετε η ΕΕ θα το δεχθεί ως πρωτογενές δίκαιό της».
Από την άλλη μεριά, έχουμε σχεδόν ξεχάσει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος του ΟΗΕ κι υπάρχει απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, που καταδικάζει και την τουρκική εισβολή και την ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Δυστυχώς, χωρίς προσεκτικά βήματα κι επιφυλάξεις των νομίμων δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας καταλήξαμε να διαπραγματευόμαστε σαν δυο ίσες οντότητες, κάτι που διεθνώς εξίσωσε τη νομιμότητα με την παρανομία. Κάτω από αυτές τις συνθήκες γιατί κάποιος ξένος να πιέσει την Τουρκία να κάμει τις αναγκαίες υποχωρήσεις εφόσον πρόκειται για διαφορά μεταξύ δύο ισότιμων μερών;
Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα έστω κι αν αυτό θα σημαίνει ότι ούτε κι αυτή τη φορά θα έχουμε λύση του προβλήματος. Δεν θα απορρίψουμε τη λύση ΔΔΟ. Ούτε είναι δυνατό να εξαναγκάσουμε τους Τ/κύπριους να πάνε πίσω στα μέρη τους, όπως ήταν πριν από το 1974. Άρα η διζωνικότητα έχει διαμορφωθεί εκ των πραγμάτων. Η δικοινοτικότητα, όμως, ήταν στοιχείο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Άρα το μόνο που θα πρέπει να αλλάξει στο Σύνταγμα του 1960 είναι η διζωνικότητα. Εάν ανατρέξουμε στα δεκατρία σημεία που υπέβαλε ο Μακάριος το 1963 θα μπορούσε να έχουμε μια ΔΔΟ με το σωστό περιεχόμενο. Είναι η μόνη λύση που θα διασφαλίσει τη συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ένταξη ολόκληρης της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη νέα μορφή της στην ΕΕ αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα για τη νομιμότητά της.
Οι μόνες πτυχές της λύσης αυτής, που θα πρέπει να απασχολήσουν τις δυο πλευρές, είναι η δίκαιη διευθέτηση του εδαφικού, η λειτουργικότητα του Συντάγματος, η αποκατάσταση των απαιτήσεων των εκτοπισμένων, η απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων και η κατάργηση των εγγυήσεων, που ταλαιπώρησαν τον κυπριακό λαό, Ε/κ και Τ/κυπρίους.
*Πρώην Υπουργός
Πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού
www.iacovosaristidou.com
ΠΗΓΗ:http://www.sigmalive.com/simerini/analiseis/393585/diaxronika-lathi-stis-diapragmatefseis-tou-kypriakou
