Το βρετανικό Σπέσιαλ Μπράντς και Σερ Χιού Φούτ για «Τούρκους χούλιγκανς». Τούρκοι πυρπολούν ελληνικά σπίτια – σφαγή Κοντεμενιωτών…

2/2/2025

γράφει η Φανούλα Αργυρού*

Μέρος 4’ 

Τούρκοι χούλιγκανς

Τηλεγράφημα Σερ Χιού Φούτ ημερ. 4/6/1958 έλεγε ότι Τούρκοι χούλιγκανς είχαν αυξήσει τις δραστηριότητες τους με διαμαρτυρίες, φυλλάδια της ΤΜΤ (μετά τους φόνους της αριστερών Τούρκων), με τους πλέον βίαιους όρους που έδειχναν ότι ετοιμάζονταν για περισσότερη βία…

Ο Ντενκτάς 

Στις 6/6/1958 ο Ρ. Ντενκτάς επέστρεψε από την Άγκυρα και διαβεβαίωσε ένα πλήθος  500 -1000 ότι η τουρκική κυβέρνηση ήταν πίσω τους….στη  πορεία, είπε, «κάποιοι μπορεί να πεθάνουν και κάποιοι να σταλούν σε κρατητήρια ή φυλακές  αλλά όλα τα 26 εκατομμύρια των Τούρκων ήταν πίσω τους…Σε συνέντευξή δε είπε ότι 8,000 εθελοντές στην Τουρκία έχουν σύνθημα «μπορούμε να κολυμπήσουμε τα στενά αν το θέλουμε και σίγουρα θα το κάνουμε αν χρειαστεί»….». (Σερ Χιού Φούτ 6/6/1958 1958). 

Τούρκοι προβοκάτορες 

Στις 8/6/1958 ο Σερ Χιού Φούτ είπε στους τ/κ ηγέτες (Ραούφ Ντενκτάς, Οσμάν Ορέκ, Ουμίτ Σουλειμαν και  Δρ. Γκοζμέν) ότι ήταν σίγουρος  οι ζημιές που προξένησαν οι Τούρκοι στη πόλη (Λευκωσία) είχαν σχεδιαστεί προκαταβολικά…Είχαν δει τον Ντενκτάς, το Τούρκο πρόξενο και ο βρετανός πρέσβης στην Άγκυρα τον διευθυντή του τουρκικού ΥΠΕΞ. Και ότι όσοι χρησιμοποίησαν εμπρηστική γλώσσα έπρεπε να φέρουν ευθύνη (αυτό απευθυνόταν στον Ντενκτάς). Τους κάλεσε, έγραψε  προς το Λονδίνο, ζητώντας συνεργασία για τερματισμό της κοινοτικής διαμάχης.  Και πρόσθεσε:

Παραδέχτηκαν  ότι οι ίδιοι έβαλαν τη βόμβα

«… Δεν προσπάθησαν να μου αρνηθούν (οι τέσσερις Τουρκοκύπριοι ηγέτες) ότι την βόμβα στο σπίτι του Τούρκου συμβούλου του Γραφείου Τύπου την είχαν βάλει Τούρκοι ( αν και είπαν αυτό δεν μπορούσαν να το παραδεχθούν δημόσια)…»

Τούρκοι εμπρηστές – πυρπολούν ελληνικά σπίτια 

Τηλεγράφημα Σερ Χιού Φούτ  προς Λονδίνο 8/6/1958 ώρα 06.00 πρωινή. 

« Εμπρησμοί και ταραχές ξεκίνησαν τα μεσάνυχτα στη Λευκωσία σήμερα.

Τούρκοι ξεκίνησαν αριθμό εμπρησμών σε ελληνικά σπίτια στη πόλη… ΄Ομως όλα είναι τώρα υπό έλεγχον.

Ορισμένες συμπλοκές μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων. Έλληνες στη Λευκωσία και κάποια γειτονικά χωριά κτύπησαν καμπάνες των Εκκλησιών…Θύματα δύο Ελληνοκύπριοι νεκροί και αριθμός (Ελληνοκυπρίων) πληγωμένων. 

Ενωρίς το βράδυ εξερράγη  βόμβα στο σπίτι του Τούρκου αξιωματούχου επί του Τύπου δίχως ζημιές. Δεν υπήρχε κανείς μέσα. 

(Σημείωση:  Η γράφουσα και η οικογένειά της ήταν θύματα των γεγονότων εκείνων καθώς κατοικούσαν στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας. Μετά τα γεγονότα εκείνα μετακόμισαν στην Νεάπολη Λευκωσίας – για να γίνουν πρόσφυγες  το 1974). 

Σερ Χιού Φούτ  8/6/1958 αναλυτικότερα:

«…δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι εμπρησμοί και οι ταραχές εκτελέστηκαν από τους Τούρκους βάση προμελετημένου σχεδίου…΄Ολες οι μαρτυρίες μέχρι σήμερα σχετικά με το επεισόδιο της βόμβας στο σπίτι του Τούρκου αξιωματούχου επί του Τύπου λένε ότι αυτή σχεδιάστηκε από τους Τούρκους ως έναυσμα για τους εμπρησμούς και ταραχές που θα ακολουθούσαν. Είναι άκρως αδύνατον για τους Έλληνες να ήθελαν να δημιουργήσουν σ΄αυτή τη φάση φασαρίες με τέτοια επίθεση σε οίκημα της τουρκικής κυβέρνησης. Ο τρόπος που τέθηκε η βόμβα στόχευε στο να μην δημιουργήσει σοβαρή ζημιά. Επίσης σημειώνεται ότι κανένας δεν υπήρχε στο οίκημα την ώρα εκείνη. Ο επί του Τύπου αξιωματούχος μαζί με τον Τούρκο Γενικό Πρόξενο είχαν πάει μαζί με τον Ντενκτάς σε συγκέντρωση νεολαίας στη Λάρνακα και αυτό ήταν γνωστό στους Τούρκους στην Λευκωσία.

Εν συντομία όλες οι καταστάσεις δείχνουν ότι ήταν μια σκόπιμη ενορχηστρωμένη προσπάθεια των Τούρκων για να σκηνοθετήσουν φασαρίες… Προηγήθηκε μια εμπρηστική μετάδοση από το ραδιόφωνο της Άγκυρας νωρίτερα το βράδυ… οι Τούρκοι είναι προετοιμασμένοι να επιτίθενται εναντίον ελληνικών περιουσιών για να εξασφαλίσουν το πολιτικό τους στόχο…» 

Το Πόρισμα 

Ανακάλυψη εκρηκτικών

9/6/ 1958 περίπολος των σωμάτων ασφαλείας βρήκε στη Λάρνακα ποσότητα εκρηκτικών και πυρομαχικά στο κελάρι του Τεμένους Τζεμί Κεμπίρ. 

Βρέθηκαν βόμβες, ποσότητα μπαρουτιού, χημικά που χρησιμοποιούνταν για κατασκευή εκρηκτικών, και πολλά άλλα εργαλεία κατασκευής εκρηκτικών. Τα πυρομαχικά βρισκόντουσαν κρυμμένα και κάτω από τα πατώματα του εσωτερικού μέρους του Τεμένους. Ορισμένες από τις βόμβες ήσαν τυλιγμένες με τουρκικές εφημερίδες ημερομηνίας 16 και 20 Μαΐου…Την ίδια μέρα βρέθηκαν βόμβες και στην αυλή της Εκκλησίας της Χρυσοπολίτισσας και στην αυλή της Εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου. (Τηλεγράφημα Φούτ προς Λονδίνο 10/6/1958). 

12/6/1958 Φούτ προς Λονδίνο:

«… Χθές βράδυ συνελήφθηκαν 90 Τούρκοι  μπράβοι  εκ των οποίων 30 έχουν μείνει  υπο-κράτηση… Είναι επίσης πιθανόν οι Τούρκοι να ξαναρχίσουν την βία…»      

                                       

 12/6/1958 Η Σφαγή των Κοντεμενιωτών

Στις 12/6/1958, οι Τούρκοι έσφαξαν 8 Κοντεμενιώτες και τραυμάτισαν πολλούς άλλους. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες συνεργάστηκαν με τους Τούρκους και, ουσιαστικά, οδήγησαν τους δύσμοιρους Έλληνες του Κοντεμένου στη σίγουρη σφαγή στο Κιόνελι.

Κατακρεουργήθηκαν οκτώ: (1) Σωτήρης Λοΐζου – 17 χρ., (2) Γιώργος Σταύρου – 17 χρ., (3) Πέτρος Σταύρου – 21 χρ., (4) Ευριπίδης Κυριακού – 24 χρ., (5) Ιωάννης Σταύρου – 31χρ., (6) Χαράλαμπος Σταύρου – 34 χρ., (7) Χριστόδουλος Σταύρου – 34 χρ., (8) Κωστάκης Μουρρής – 34 χρ. Τραυματίστηκαν σοβαρά άλλοι έξι. 

Αναγκαστικά ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ διέταξε έρευνα, με επικεφαλής τον Αρχιδικαστή, Sir Paget J. Bourke, το πόρισμα της οποίας δεσμεύθηκε να δώσει στη δημοσιότητα.

Στις 15/8/ 2008 δημοσίευσα εκτενή έρευνά μου για το θέμα στην «Σημερινή», από τα αποδεσμευμένα βρετανικά έγγραφα στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο και το πόρισμα της έκθεσης του Αρχιδικαστή. 

Ολόκληρο το κείμενο της έρευνας θα το βρείτε στην «Ελευθερία» Λονδίνου, σελ. 24, 16.6.2016, καθώς το αρχείο της «Σημερινής» δεν είναι προσβάσιμο για το 2008. http://www.eleftheria.co.uk/pdf/992016125344Eleftheria_846.pdf

Σημ: Στις 22/3/2010 ομιλία της γράφουσας σε σεμινάριο του ΚΥΚΕΜ στη Λεμεσό με συνομιλητή τον διευθυντή του ΚΥΚΕΜ κ. Χρήστο Ιακώβου, θέμα «Οι τουρκικές δραστηριότητες 1955-59 μέσα από τα βρετανικά έγγραφα». 

Επανήλθα στη «Σημερινή» στις 24.6.2024 και στην «Ελευθερία» 20.6.2024 

Η σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι μέσα από τα βρετανικά Αρχεία

Εγκληματική αθώωση των δολοφόνων από τους Βρετανούς

24.6.2024

https://simerini.sigmalive.com/article/2024/6/24/e-sphage-ton-kontemenioton-sto-kioneli-mesa-apo-ta-bretanika-arkheia/ 

http://www.eleftheria.co.uk/pdf/620202475341Eleftheria_1210.pdf  σελ.16 

Συνεχίζεται με το 5ο Μέρος. Τι έλεγε το ΑΚΕΛ για «το εγκληματικό όργιο και την ασυδοσία των Τούρκων συμμοριτών».

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

Προηγούμενα:

* https://simerini.sigmalive.com/article/2025/1/13/to-bretaniko-spesial-mprants-1957-gia-tis-tourkikes-epidioxeis-dikhotomeses/  

* https://simerini.sigmalive.com/article/2025/1/20/to-bretaniko-spesial-mprants-2-1957-1958-gia-tis-tourkokupriakes-epidioxeis-dikhotomeses/

* https://simerini.sigmalive.com/article/2025/1/27/tourkika-skhedia-gia-duo-krate-apo-te-dekaetia-tou-1950/   

ΠΗΓΗ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ 2/2/2025