13/4/2025
γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Μέρος Α’
Αναφέρομαι στο τηλεοπτικό πρόγραμμα ΑΙΧΜΕΣ 24.3.2025 (Σωτήρη Παρούτη) με καλεσμένους τους Λεωνίδα Λεωνίδου συγγραφέα/ερευνητή και βιογράφο του Στρατηγού Γρίβα Διγενή και βουλευτή Μαρίνο Σιζόπουλο πρόεδρο επιτροπής του περιβόητου «πορίσματος» για το «φάκελο της Κύπρου».
Προς το τέλος της εκπομπής καθώς ο Λεωνίδου μετάφραζε από τα βρετανικά πρακτικά της συνάντησης Αρχ. Μακαρίου και βρετανού Πρωθυπουργού Harold Wilson στις 17.7.1974:
«Παρούτης προς Λεωνίδου – Μετείχε και ο Μακάριος για την απόφαση για εισβολή κ. Λεωνίδου;
Λεωνίδου – Ασφαλώς.
Παρούτης – Κύριε Λεωνίδου είναι πολύ βαρύ αυτό…
Σιζόπουλος – Έχω το ημερολόγιο του Μακαρίου που λέει ότι στις 17 αναχώρησε για Νέα Υόρκη έχω και την κατάθεση του κ. Νικολαίδη.
Λεωνίδου – Με συγχωρείτε έχω εδώ τα πρακτικά του Φόρειν ΄Οφις που ελήφθησαν κατά τη συζήτηση του Μακαρίου με το Callaghan (Βρετανό Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας) και τον Wilson (Βρετανό Πρωθυπουργό).
Παρούτης – Πείτε το και κλείνουμε.
Λεωνίδου – Τα πρακτικά λένε ότι υπέβαλε ερώτηση ο Wilson στον Μακάριο ποια ήταν η θέση του καθώς θα έβλεπε και τον Τούρκο Πρωθυπουργό B. Ecevit μετά από εκείνον…
Λεωνίδου μετάφραζε βιαστικά καθώς τον πίεζαν να κλείσει, ο Μακάριος είπε το κρίσιμο ερώτημα ήταν ποια πρακτικά μέτρα μπορούσαν να παρθούν το τουρκικό …
Παρούτης προς Σιζόπουλο – Κύριε Σιζόπουλε το έχετε υπόψη αυτό το έγγραφο;
Σιζόπουλος – Δεν το έχω υπόψη μου αυτό το έγγραφο εγώ έχω το ημερολόγιο του Αρχιεπισκόπου που λέει στις 17 ανέχωρησε για Νέα Υόρκη.
Λ. Λεωνίδου – στις 18 αναχώρησε…»
Ο Λεωνίδου έδωσε στον Παρούτη το έγγραφο που κρατούσε.
https://www.omegatv.com.cy/cgibin/hweb?-A=211795&-V=vod
Ίσως ο Μακάριος ήθελε να αποφύγει καταγραφή των συναντήσεών του.
Ο Λ. Λεωνίδου πιεζόμενος να κλείσει στο πιο κρίσιμο σημείο, δεν πρόλαβε να ξεκαθαρίσει ότι ο Μακάριος είχε ΔΥΟ συναντήσεις την ίδια μέρα 17.7.1974.
Η πρώτη με τον Βρετανό Πρωθυπουργό στο 10 Downing Street στις 2.30μ.μ. κατά την οποία ο Harold Wilson εξασφάλισε από τον Μακάριο να κατηγορήσει στην ομιλία του στον ΟΗΕ την Ελλάδα ως να έκανε εισβολή.(Βλέπε Μέρος Β).
Η δεύτερη στο Φόρειν ΄Οφις με τον ΥΠΕΞ James Callaghan στις 5.45μ.μ. ώρα Λονδίνου.
«…Ο Μακάριος είπε ότι δεν ήθελε να έχει στρατό. Οι Έλληνες είχαν πει ότι ο στρατός χρειαζόταν λόγω φόβου τουρκικής εισβολής. Ήταν ξεκάθαρο ότι υπήρχε μεγαλύτερος κίνδυνος από την Ελλάδα….Ο Callaghan ρώτησε κατά πόσο θα υπήρχε κατανόηση στην Κύπρο, στο να δουλέψουν (Βρετανοί) στενά με τους Τούρκους στην τρέχουσα κατάσταση. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε ότι μπορούσαν να πουν ότι αυτό γίνεται με τη δική του συναίνεση.»
(“Mr Callaghan asked whether there would be understanding in Cyprus for our working closely with the Turks in the current situation. Archbishop Makarios replied that we could say that this was being done with his consent”.) (Βιβλίο Φ.Α. « Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019», και τρίτομο Δρ. Γιάννου Χαραλαμπίδη «Εμφύλιος Πόλεμος ΕΟΚΑ Β, Παρακράτος και Χούντα» 2004).
Μετά τον Αρχ. Μακάριο ο Πρωθυπουργός Wilson 17.7.1974 είδε τον πρωθυπουργό της εισβολής Μπουλέντ Ετσεβίτ με τη πολυπληθή συνοδεία του. Ο Ετσεβίτ ζήτησε να εισέβαλαν μαζί, αλλά του απέρριψαν το αίτημα λόγω των ιδιαίτερων συμφερόντων τους (βάσεις κτλ.) αλλά δέχθηκαν να βοηθήσουν εμποδίζοντας ελληνική βοήθεια και ο ίδιος να μην ενοχλούσε τις βάσεις. Ο Ετσεβίτ τους είπε και μέχρι που θα έφθανε η γραμμή Αττίλα…Η συνάντηση με γεύμα, διήρκεσε πέραν της 12.00μ.μ. (μεσάνυχτα) (βλέπε Μέρος Β).
Ο Μακάριος στον ΟΗΕ 19.7.1974
Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές για εισβολή στην Κύπρο, ότι θεωρούσε τον κίνδυνο από την Τουρκία μικρότερο από εκείνον των Ελλήνων αξιωματικών και ότι κινδύνευαν όχι μόνο οι Ελληνοκύπριοι αλλά και οι Τουρκοκύπριοι. Ο Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής, ο Τουρκοκύπριος υπουργός ΄Αμυνας Οσμαν Ορέκ και ο Αμερικανός Joseph Sisco είχαν ήδη διαψεύσει τους ισχυρισμούς Μακαρίου ότι κινδύνευαν και οι Τουρκοκύπριοι…
Η μαρτυρία μου
Τέλος του 2009 ο κ. Σιζόπουλος μου ζήτησε να τους εξασφαλίσω έγγραφα από το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο. Συναντηθήκαμε στο ξενοδοχείο Χίλτον στο Park Lane στο Λονδίνο, όταν ήλθε με δύο άλλους βουλευτές τον Ζαχαρία Κουλία (και ακόμα ένα βουλευτή Γεωργίου της επιτροπής αλλά δεν θυμάμαι ποιος από τους δύο Γεωργίου που συμμετείχαν) για να έπαιρναν είπαν, συνέντευξη του τέως βασιλέα Κωνσταντίνου. Είχαν έλθει με τις συζύγους των.
Στις 25.3.2010 μέσω της μ. φίλης μου Λιάνας Μηλέα παρέδωσα στη Βουλή 477 έγγραφα, περιλαμβανομένων των πρακτικών της συνάντησης Μακαρίου/Wilson 17.7.1974 και με πλήρωσαν £755.
Έχοντας ενημερωθεί ότι είχαν αναθέσει και σε μια ομάδα νεαρών να φωτογραφίσουν έγγραφα και είχαν ήδη κάνει καλή δουλειά τα παιδιά, περιορίστηκα στα σημαντικότερα. Τόσο ο φάκελος με τα πρακτικά της συνάντησης Μακαρίου/Wilson, Ετσεβίτ/Wilson όσο και εκείνος Μακαρίου/Callaghan περιλαμβανόντουσαν στην έρευνα των παιδιών!
ΠΟΙΟΣ ΦΤΑΙΕΙ
H απάντηση στο ερώτημα ποιος φταίει για τις δύο εισβολές του 1974 δεν χωρεί συζήτηση ότι είναι «η εγγυήτρια» ΤΟΥΡΚΙΑ, σε συμπαιγνία με την «εγγυήτρια» Βρετανία. Ευθύνες και η τότε Σοβιετική Ένωση όσο και η Αμερική που δεν αντέδρασαν παρόλο που αμφότερες δεν είχαν «εγγυητικές» υποχρεώσεις που δεν τήρησαν. Και παρόλο που στις 18 Ιουλίου 1974 ο Κίσινγκερ διαφώνησε με τους Βρετανούς ως να μην είχαν μελετήσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της πολιτικής τους, ότι αμφέβαλε κατά πόσο οι Κύπριοι πραγματικά θα ήθελαν τον Μακάριο πίσω υπό τις παρούσες συνθήκες, ως ένα ανδρείκελο των Τούρκων ‘guise of a Turkish stooge’. Και ότι δεσμευόντουσαν (Βρετανοί) πέραν του δέοντος (δεχόμενοι την εισβολή). Τελικά ακολούθησε την βρετανική πολιτική. ΄Ηταν ο μόνος που δεν συμφωνούσε με την αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών, γιατί εκείνη την ώρα θα δημιουργούσε επικίνδυνη αλλαγή στο ισοζύγιο δυνάμεων εις βάρος των Ελλήνων…
Η φωτογραφία Μακαρίου/Γουίλσον 17.7.1974 από Alamy.com
Μέρος Β’ «Το «ημερολόγιο» του Μακαρίου Ακρωτήρι – Λονδίνο – Νέα Υόρκη 16.7.1974 – 22.7.1974»
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 13/4/2025
