11 Μαρτίου 2018, 10:30 πμ
του Θεόδωρου Τσακίρη*
Λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά το σοβαρό «εγκεφαλικό επεισόδιο» που υπέστη το κυπριακό ενεργειακό πρόγραμμα, το επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου φαίνεται να έχει επικεντρωθεί περισσότερο στο πώς θα ξαναξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και λιγότερο στο πώς θα αντιμετωπιστεί η κλιμακούμενη τουρκική επιθετικότητα. Ένα από τα επιχειρήματα που ακούγονται κατ’ επανάληψη ως αντικυβερνητική μάλιστα κριτική είναι ότι ενδεχόμενη αντίδρασή μας μέσω της αξιοποίησης της θέσης μας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνιστούσε «κλιμάκωση» από την πλευρά μας λες και ήταν το κυπριακό πολεμικό ναυτικό που παρεμπόδισε τη διενέργεια νόμιμης τουρκικής γεώτρησης στην τουρκική ΑΟΖ και όχι το ακριβώς αντίστροφο.
Οι υποστηρικτές της λογικοφάνειας του εν λόγω σοφιστικού επιχειρήματος προφανώς δεν κατανοούν ότι αυτό που εκείνοι θεωρούν ως αποκλιμάκωση ερμηνεύεται από τον επιτιθέμενο ως υποταγή και υποχώρηση με αποτέλεσμα να συνεχίσει τη δική του κλιμάκωση και επιθετικότητα. Μια τέτοια προσέγγιση θυμίζει τη διαστροφή ενός θυριοδαμαστή που έχει χάσει το ένα του πόδι από το λιοντάρι που πίστευε ότι θα δαμάσει αλλά συνεχίζει να πιστεύει ότι εάν το λιοντάρι του φάει μόνο το ένα του χέρι το φάγωμα θα σταματήσει εκεί.
Για να αποκλιμακώσεις κάτι πρέπει πρώτα να αντιδράσεις προκαλώντας κόστος στον αντίπαλο έτσι ώστε να αποτρέψεις περαιτέρω επιθετικές του ενέργειες. Οτιδήποτε άλλο αποτελεί ψευδαίσθηση ενός ακατάσχετου κατευνασμού, μιας σταθερά «ανυποχώρητης υποχωρητικότητας» που έχει σε ορισμένους καταστεί «δευτέρα φύσις». Πώς αλλιώς μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει προτάσεις περί παγώματος του γεωτρητικού μας προγράμματος για να επιστρέψουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντάνα, την ώρα που η Τουρκία έχει δηλώσει ότι δεν αποδέχεται τις παραμέτρους Γκουτέρες και οι Τ/κ κλιμακώνουν την αποσχιστική τους πολιτική απαιτώντας συνδιαχείριση και συνιδιοκτησία των φυσικών πόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) πριν από τη Λύση και μάλιστα ως προϋπόθεση για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Πώς αλλιώς μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει μυωπικές προτάσεις και μάλιστα από ανώτατους πρώην αξιωματούχους του κράτους περί παγώματος των γεωτρήσεων της ΚΔ στα τεμάχια που ενοχλούν την Τουρκία γιατί έτσι θα διασφαλίσουμε τις γεωτρήσεις σε περιοχές που δεν διεκδικεί η Τουρκία. Οι εν λόγω ψευδαισθήσεις κατέρρευσαν το περασμένο Σάββατο όταν ο Ερντογάν απείλησε ξεκάθαρα την Exxon και την Total ότι θα επιχειρήσει να σταματήσει και τις δικές τους γεωτρήσεις. Από την πλευρά της η κυβέρνηση απορρίπτει τις εν λόγω ακραίες φωνές των οπαδών της όποιας λύσης αλλά το κρίσιμο ζητούμενο της δικής της αντίδρασης ακόμη παραμένει ζητούμενο… Δεν συντρέχει κανένας λόγος εφησυχασμού ή πανηγυρισμού για τη δήλωση του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 23 Φεβρουαρίου, που σε τελική ανάλυση είναι δήλωση του προεδρεύοντος του Συμβουλίου κ. Τούσκ και όχι δήλωση του Συμβουλίου. Δήλωση σημαίνει ότι η τοποθέτηση Τούσκ θα εγγραφεί στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 23 Μαρτίου και προφανώς είναι δήλωση που επιδέχεται σημαντικών βελτιώσεων καθώς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να προειδοποιήσει την Τουρκία ότι ενδεχόμενη συνέχιση της συμπεριφοράς της στην Κυπριακή ΑΟΖ και πολύ περισσότερο η διενέργεια γεωτρήσεων σε αυτήν θα επιφέρει σοβαρές για την ίδια επιπτώσεις.
Για να πείσουμε τους συμμάχους μας στην ΕΕ ότι εννοούμε αυτά που λέμε ως ΚΔ, θα πρέπει επιτέλους η Λευκωσία να ασκήσει δημόσια και προληπτικά το δικαίωμα του βέτο σε ό,τι αφορά τη μη θεώρηση των τουρκικών διαβατηρίων και την έναρξη διαπραγματεύσεων ΕΕ – Τουρκίας για την αναβάθμιση της τελωνειακής τους ένωσης, ξεκαθαρίζοντας ότι ενδεχόμενη τουρκική γεώτρηση θα προκαλέσει την απαίτηση της Λευκωσίας για επιβολή ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της ΤΡΑΟ. Μόνο κάτι τέτοιο θα έχει αποτρεπτική αξία όχι η ενδεχόμενη αναβολή της συνόδου στη Βάρνα, αυτό είναι επικοινωνιακό και επουσιώδες. Ας πάρουμε μια τέτοια δήλωση στα συμπεράσματα του Συμβουλίου και ας κάνουν όσες «Βάρνες» θέλουν.
Οι κυβερνήσεις Παπαδόπουλου και Χριστόφια που συνολικά παγοποίησαν το 2006 και το 2009 το άνοιγμα 14 από τα 33 διαπραγματευτικά κεφάλαια της Τουρκίας, το έκαναν υπό πολύ πιο ευνοϊκές για την Τουρκία συνθήκες εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, χωρίς τις ευκαιρίες που δημιουργεί το Brexit και όταν η κυπριακή ΑΟΖ δεν είχε καμία απολύτως αξία για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια.
Οι ανακαλύψεις στην Αφροδίτη και την Καλυψώ και οι πολύ μεγαλύτερες ανακαλύψεις που δυνητικά κρύβονται στο τεμάχιο 10 μπορούν να πολλαπλασιάσουν τη γεωστρατηγική αξία της Κύπρου και εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δίνοντας ουσιαστικό (και αμυντικό) νόημα στις τριμερείς με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα τεμάχια 9 και 12 για το Ισραήλ και τα τεμάχια 10 και 11 για την Αίγυπτο.
Αυτό ακριβώς θέλει να σταματήσει η Τουρκία που φαίνεται να αναγνωρίζει τη δυνητική σπουδαιότητα των τεμαχίων 6 και 10 και αυτό ακριβώς θα πρέπει να της στερήσουμε χωρίς περισπασμούς αναφορικά με την επιστροφή σε συνθήκες αυτοπαγίδευσης όπως θα ήταν μια νέα διεθνής διάσκεψη για το Κυπριακό τύπου Κράν Μοντάνα, με δύο παράλληλα τραπέζια, με δεκάδες σοβαρότατες εκκρεμότητες στα εσωτερικά κεφάλαια και με την απουσία των 5 μονίμων μελών του Σ.Α. του ΟΗΕ και του κ. Τούσκ.
*Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
