Ναυμαχία της Λήμνου

15/1/2024

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ

Το τελειωτικό κτύπημα του Ελληνικού στον Τουρκικό Στόλο – Τον κυνήγησε κατατσακισμένο στα Στενά

Όπως είδαμε την περασμένη Κυριακή, ο Ελληνικός Στόλος, υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, καταναυμάχησε τον Τουρκικό Στόλο στις 3 Δεκεμβρίου 1912 και τον ανάγκασε τσακισμένο να καταφύγει στα Στενά, για να γλυτώσει. Και η νίκη του Ελληνικού Στόλου μόλις έγινε γνωστή στην Αθήνα προκάλεσε πανηγυρισμούς, ενώ στην Κωνσταντινούπολη συνέβαιναν περίεργα πράγματα. Στις τουρκικές εφημερίδες δημοσιεύονταν φανταστικές ειδήσεις, σύμφωνα με τις οποίες «η Ελληνική Ναυαρχίδα ‘‘Αβέρωφ’’ καταβυθίστηκε δυο φορές από τον τουρκικό στόλο, μπροστά στα Στενά…». Οι Τούρκοι της Κωνσταντινούπολης άρχισαν ήδη να διερωτώνται πώς συμβαίνει να βυθίζεται δυο φορές ένα σκάφος. Κάποιος Τούρκος συνάντησε έναν Έλληνα συμπολίτη του στο μπεζεστένι της Πόλης και τον ρώτησε στα τούρκικα: «Κατς Σεϊτάν Αβερωφινίζ βαρ;» («Πόσους διαβολο-‘‘Αβέρωφ’’ έχετε;»). – «Μπιρ τανέ, καρντασίμ». – «Ένα μονάχα, αδελφέ μου» , απάντησε ο Έλληνας. «Πώς έναν;», συνέχισε ο Τούρκος, στη γλώσσα του. – «Χθες οι εφημερίδες έγραψαν πως βουλιάξαμε έναν και σήμερα βλέπω πως βουλιάξαμε κι άλλον έναν». – «Ελεϊορλάρ, καρντασίμ. ‘‘Αβέρωφ’’, κολάϊ μπάτμιορ». -«Σας κοροϊδεύουν, αδελφέ μου, ο ‘‘Αβέρωφ’’ εύκολα δεν βουλιάζει», του απάντησε ο Έλληνας. Σημαντικό ρόλο στην εξαπάτηση του λαού για την τουρκική ήττα έπαιξε και το τουρκικό Υπουργείο Ναυτικών, το οποίο καμιά επίσημη ανακοίνωση δεν εξέδωσε για τη ναυμαχία, ενώ αντίθετα έφθασε στο σημείο να υποθάλπει και δημοσιεύσεις πλαστών αφηγήσεων μετασχόντων δήθεν στη «νικηφόρα» ναυμαχία του τουρκικού στόλου.

Η τουρκική κυβέρνηση, που αντιμετώπιζε αντιδράσεις στο εσωτερικό μετά την ήττα του Στόλου της στη ναυμαχία της Έλλης στις 3 Δεκεμβρίου 1912, αποφάσισε να ξαναδοκιμάσει την τύχη της. Και πάλι, όμως, δυστυχώς για εκείνη, στις 5 Ιανουαρίου 1913, σε μια νέα ναυμαχία κοντά στη Λήμνο, ηττήθηκε κατά κράτος ο Τουρκικός Στόλος και, για να γλυτώσει την ολοκληρωτική καταστροφή, κατέφυγε, κυνηγημένος από τον Ελληνικό Στόλο, στα Στενά για να κρυφτεί και να παραμείνει εκεί κρυμμένος, στον ναύσταθμο του Ναγαρά, μέχρι τον μαύρο, για τον κυπριακό Ελληνισμό, Ιούλιο του 1974, που οι επίγονοι του Κουντουριώτη και των άλλων ένδοξων ναυμάχων της Έλλης και της Λήμνου κράτησαν τον Ελληνικό Στόλο στις βάσεις του και άφησαν τον αιμοσταγή Αττίλα να πλεύσει ανενόχλητος στη μαρτυρική Κύπρο και να καταλάβει το μισό έδαφος, απ’ όπου ξερίζωσε τον γηγενή ελληνικό πληθυσμό της.

Πιο λαμπρή Ναυμαχία από της «Έλλης»

Η Ναυμαχία της Λήμνου ήταν πιο πεισματική, αλλά και πιο λαμπρή από εκείνην της Έλλης, για τον Ελληνικό Στόλο. Και στη ναυμαχία αυτή, όπως και σ’ εκείνη της Έλλης, στην πιο κρίσιμη καμπή το μέγιστο βάρος από ελληνικής πλευράς είχε η ναυαρχίδα «Αβέρωφ», στην οποία επέβαινε ο ατρόμητος Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, με άξιο κυβερνήτη του θωρηκτού τον αντιπλοίαρχο Σοφοκλή Δούσμανη, ο οποίος έχει αφήσει ωραία περιγραφή για τη ναυμαχία: «Ο ‘‘Αβέρωφ’’ εξακολουθεί μόνος διώκων τα εχθρικά σκάφη, βάλλων πάντοτε δι’ ομοβροντιών, πότε εκ της μιας, πότε εκ της άλλης πλευράς… Τοιουτοτρόπως, η πλεύσις του ‘‘Αβέρωφ’’ σχηματίζει είδος μαιάνδρου… Και είναι έξοχον το θέαμα, αλλά και πολύ σπάνιον συνάμα, αν όχι μοναδικόν εις την ναυτικήν ιστορίαν, να βλέπει τις ολόκληρον στόλον, εκ πολλών αποτελούμενον σκαφών, να φεύγει καταδιωκόμενος υφ’ ενός μόνον πλοίου, και τούτου ουχί ανωτέρου (κατωτέρου μάλιστα) κατά την επιθετικήν δύναμιν των αντιπάλων του!.. Ο ‘‘Αβέρωφ’’ κατά την διάρκειαν όλης της διώξεως ταύτης μού έκαμνεν εντύπωσιν μανδρσκύλου, γαυγίζοντος διαρκώς και τρέχοντος πότε μεν προς τα εδώ, πότε δε προς τα εκεί, διά να αναγκάσει τα πρόβατα του κοπαδιού να εισέλθουν εις την στάνην…». Τα πλήγματα που δέχθηκαν τα τουρκικά θωρηκτά ήταν τέτοια, που ουσιαστικά είχαν τεθεί εκτός μάχης. Όπως έλεγε αργότερα ο Ναύαρχος Κ. Αλεξανδρής, οι Τούρκοι ισχυρίζονταν ότι ήταν Άγγλοι οι χειριστές των πυροβόλων του «Αβέρωφ». Τόση ήταν οι ευστοχία τους.

Ιστορικά τηλεγραφήματα

Η ναυμαχία άρχισε πάλι, με τους Τούρκους να βάλλουν πρώτοι και τους Έλληνες, που τους περίμεναν, ν’ απαντούν αμέσως. Ήταν 11.30 η ώρα πριν από το μεσημέρι και η απόσταση μεταξύ των δύο στόλων 12.000 μέτρα. Μειώθηκε λίγο αργότερα στα 8.500 μέτρα. Και τελικά στα 6.300 μέτρα έπεσε η πρώτη ομοβροντία του τουρκικού στόλου εναντίον του ελληνικού, που απάντησε αμέσως και η ναυμαχία γενικεύτηκε. Η κυρίως μονομαχία του πυροβολικού των θωρηκτών κράτησε από τις 11.30 μέχρι τις 11.55. Η ναυμαχία με τη συμμετοχή και των δύο στόλων τερματίστηκε στις 2μ.μ. η ώρα, όταν ο Ελληνικός Στόλος σταμάτησε να καταδιώκει τον κατατσακισμένο τουρκικό, που τράπηκε σε φυγή με όση δύναμη μπορούσε και κλείστηκε στα Στενά. Από το σημείο της ναυμαχίας ο Ελληνικός Στόλος πήρε πορεία πλεύσης προς τον Μούδρο της Λήμνου, όπου έφθασε νικητής και τροπαιοφόρος στις 5μ.μ. Από εκεί ο Ναύαρχος Κουντουριώτης έστειλε στο Υπουργείο Ναυτικών το ακόλουθο ιστορικό χαρμόσυνο ραδιοτηλεγράφημα:

«Υπουργείον Ναυτικών

Αθήνας

Εχθρικόν Στόλον Διευθυνθέντα εις Λήμνον κατεναυμαχήσαμεν και κατεδιώξαμεν μέχρι των Στενών, εν οίς και κατέφυγεν εν αταξία. Διάρκεια ναυμαχίας τρίωρος. Έσχομεν μόνον τραυματίαν ελαφρώς δίοπον Φιλιγκάτην Αγγελήν. Ζημίαι ‘‘Αβέρωφ’’ επουσιωδέστατοι. Μαχητική δύναμις πλοίου ανέπαφος.

Π. Κουντουριώτης».

Το Γενικό Επιτελείο, για ειδικούς λόγους εθνικού συμφέροντος, έκρινε ότι παρίστατο ανάγκη να έχει περισσότερες λεπτομέρειες για τη ναυμαχία και γι’ αυτό έστειλε στον Κουντουριώτη το ακόλουθο τηλεγράφημα:

«Ανακοινώσατε παρακαλώ ευρυτέρας πληροφορίας επί της καταναυμαχήσεως εχθρικού Στόλου. Ονόματα μετασχόντων πλοίων εκατέρωθεν, γενομένας τούτων ζημίας και τα παραμένοντα τεταγμένα υφ’ υμάς ανιχνευτικά και αντιτορπιλικά.

Αρχηγός Ναυτικού Επιτελείου

Ματθαιόπουλος»

Οι αρμόδιοι όμως του «Αφέρωφ» εκείνην τη στιγμή δεν γνώριζαν τους λόγους που υπαγόρευσαν στο Επιτελείο να στείλει το τηλεγράφημα και κατάκοποι και εν πολλοίς εκνευρισμένοι, από τη μέθη και τις συγκινήσεις της νίκης, έσπευσαν να απαντήσουν με το πιο κάτω τηλεγράφημα:

«Υπουργείο Ναυτικών Αθήνας,

Αργότερα θα δώση ο Ναύαρχος λεπτομερείας, διότι αναπαύεται την στιγμήν αυτήν, επειδή από χθες δεν εκοιμήθη καθ’ όλην την νύκτα. Ουδεμία απολύτως ζημία εγένετο. Αφού είναι πλήρης η νίκη, τι άλλο θέλετε;».

Ο Υπουργός των Ναυτικών, που μόλις είχε επιστρέψει από το τηλεγραφείο, διάβασε το τηλεγράφημα και έμπλεος χαράς και περηφάνιας απάντησε αμέσως στις 7.20 μ.μ. στον Κουντουριώτη:

«Αρχηγόν Στόλου Αιγαίου

Δεν ευρίσκω λέξιν κατάλληλον προς έκφρασιν θαυμασμού μου, δια την γενναιότητα των νικητών και τον ενθουσιασμό του Έθνους διά την επικαιρότητα της νίκης

Υπουργός

Ν. ΣΤΡΑΤΟΣ».

Στη συνέχεια έφθαναν το ένα μετά το άλλο τα συγχαρητήρια επισήμων στον Ναύαρχο Κουντουριώτη. Και την επομένη, ο Βασιλιάς Γεώργιος αισθάνθηκε την ανάγκη να του στείλει, από τη Θεσσαλονίκη, όπου βρισκόταν, το ακόλουθο τηλεγράφημα:

«Αρχηγόν Στόλου Παύλον Κουντουριώτην

Κυβερνήτας πλοίων Στόλου,

Δεν δύναμαι ειμή να σας επαναλάβω τα πλέον ειλικρινή μου συγχαρητήρια διά την περίλαμπρον νίκην των πλοίων μας.

Είμαι υπερήφανος διά περηφανή ανδραγαθήματα του αγαπητού μου Ναυτικού, καθ’ όλα ανταξίου της γενναιότητος των προγόνων σας. Η νίκη αύτη έδωσε τα σημαντικώτερα αποτελέσματα χάρις εις το θάρρος και την γενναιότητα του Στόλου μας. Η Ελλάς παραμένει κυρία πλέον του Αιγαίου πελάγους. Είναι παμμέγισται αι υπό του Στόλου παρασχεθείσαι υπηρεσίαι και άνευ τούτων ουδέποτε θα είχον επιτευχθεί τα ένδοξα αποτελέσματα των συμμάχων Βαλκανικών. Εξέφρασα εις άπαντας τους γενναίους αξιωματικούς και ναύτας σας την εγκάρδιον ευγνωμοσύνην μου και συγχαρήτε τους πυροβολητάς διά την τελείαν ακρίβειαν της βολής των. Εφάνητε αντάξιοι της Πατρίδος σας. Άς δοξάσωμεν τον Ύψιστον.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α’».

Λίγο μετά το τηλεγράφημα του βασιλέως, ο Ναύαρχος Κουντουριώτης έστελλε την ακόλουθη αναφορά στο Υπουργείο Ναυτικών:

«Εν Μούδρω, τη 6η Ιανουαρίου 1913

Αριθμός 65,

Ειδοποιηθέντες υπό περιπολούντων αντιτορπιλικών ότι ολόκληρος ο εχθρικός στόλος εξήλθε Στενών σήμερον την 8.20 πρωινήν και διευθύνεται προς Λήμνον απήραμεν. Την 10.20 είδομεν καταδρομικόν ‘‘Μετζητιέ’’ διώκον τον ‘‘Λέοντα’’, την ‘‘Ασπίδα’’ (τα τηρούντα την επαφήν από της 8ης εσπερινής ώρας της προτεραίας και παραμένοντα διαρκώς εις απόστασιν βολής επ’ αυτού), όπερ άμα τη εμφανίσει ημών υπεχώρησε. Την 10.35, ενώ επείχομεν επί το ακρωτήριον Μπαμπά (Αδραμυτίου κόλπου), εφάνησαν εις τον ορίζοντα τρία τουρκικά θωρηκτά ακολουθούμενα υπό αντιτορπιλικών. Βραδύτερον ανεγνωρίσαμεν ότι ήσαν τα ‘‘Τουργούτ’’, ‘‘Βαρβαρόσσα’’ και ‘‘Μεσσουδιέ’’. Άμα τη εμφανίσει ημών Τουρκικός Στόλος έστρεψε αριστερά, λαβών πλεύσιν παράλληλον σχεδόν τη ημετέρα. Την 11.32 εχθρός ήρχισε πυρ εξ αποστάσεως εννέα χιλιάδων μέτρων. Απηντήσαμεν μετά δύο λεπτά. Είχομεν διατάξει προηγουμένως τρία θωρηκτά να βάλωσιν μόνον οπόταν η απόστασίς των από του εχθρού καθίστα την βολήν των τελεσφόρον. Την 12.30 έστρεψε αθρόως αριστερά και μετ’ ολίγον η τάξις του ήρξατο καθισταμένη ακατανόητος λόγω βλαβών. Ο ‘‘Αβέρωφ’’ τότε ήρξατο διά μεγάλης ταχύτητος καταδιώκων τον εχθρικόν στόλον, σπεύδοντα προς Ελλήσποντον εν πλήρει αταξία. Ιδιαιτέραν εντύπωσιν επροξένησεν ημίν η την στιγμήν εκείνην εξαφάνισις του εξαιρετικώς επιδεικτικού τουρκικού ναυαρχικού σήματος. Η καταδίωξις και το πυρ εξηκολούθησε μέχρι της 2ώρας.42 λ.,οπότε εχθρικός στόλος εισήρχετο στα Στενά. Ο ‘‘Αβέρωφ’’ έφθασε εις ύψος Μαυριών, όπου και παρέμεινεν μέχρις εξαφανίσεως εχθρού εις Δαραδανέλλια. Εχθρός ευθύς ως ετέθη υπό προστασίαν φουρίων ηλάττωσε ταχύτητα βάλλων αραιότατα, ελπίζων προσελκύσει ημάς υπό τα φούρια. Είμεθα βέβαιοι ότι ο εχθρός υπέστη σοβαράς ζημίας τόσον εκ του ελέγχου του πυρός όσον και εκ της ατάκτου υποχωρήσεώς του. Μετά τοιαύτην αποφασιστικήν έξοδον η σημερινή παρουσία του ‘‘Μετζητιέ’’ μόνου δεικνύει ότι, το εκτελέσαν την καταδρομήν εις Σύρον είναι το ‘‘Χαμηδιέ’’. Βλάβαι ‘‘Αβέρωφ’’ μηδαμηναί. Εις τρία δωμάτια πρώρας και μόνον δίοπος σαλπιγκτής Αγγελής ετραυματίσθη ελαφρώς και ακινδύνως. Εις τα λοιπά πλοία ουδεμία απολύτως βλάβη. Αδυνατώ να εκφράσω διά λέξεων απερίγραπτον θαυμασμόν και γενναιότητα απάντων».

Στις 12 Ιανουαρίου ο Ναύαρχος Κουντουριώτης υπέβαλλε την ακόλουθη συμπληρωματική έκθεσή του:

«Συμπληρούντες ταυτάριθμον αναφοράν ημών περί ναυμαχίας αναφέρομεν ότι, κατά αθρόαν στροφήν εχθρικών έστρεψε πρώτον δώσαν το σύνθημα της υποχωρήσεως το ολίγα λεπτά πριν των άλλων ‘‘Μεσουδιέ’’, βαλλόμενον υπό των ‘‘Ψαρών’’ και της ‘‘Ύδρας’’.

Αρχηγός»

Κατά τη ναυμαχία ο Τουρκικός Στόλος είχε 41 νεκρούς και 104 τραυματίες. Οι πέντε νεκροί ήταν αξιωματικοί της ναυαρχίδας «Βαρβαρόσσα» και οι δύο του «Τουργούτ». Οι υπόλοιποι νεκροί ήταν υπαξιωματικοί και ναύτες του «Βαρβαρόσσα» και του «Τουργούτ».

ΠΗΓΗ:https://simerini.sigmalive.com/article/2024/1/15/naumakhia-tes-lemnou/