28/9/2024
Γράφει ο Γιώργος Καλλινίκου
Πώς είχε απευθυνθεί ο Νίκος Χριστοδουλίδης προς τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη αναφορικά με την προτεινόμενη αλλαγή στην Ελεγκτική Υπηρεσία; «Σε πολλά θέματα λειτουργούμε ακόμη με τους όρους του 1960 και είναι για αυτό τον λόγο που δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε ως οφείλουμε και στις ανάγκες των πολιτών. Είμαστε στο 2024, πρέπει να προχωρήσει το κράτος, πρέπει να εκσυγχρονιστεί σε όλους τους θεσμούς». Αφού, λοιπόν, ο Πρόεδρος άνοιξε το κεφάλαιο των συνταγματικών αλλαγών, με στόχο να ξεκολλήσει το κράτος από τους όρους του 1960 και να εκσυγχρονιστεί, του πετάμε το γάντι: Ξεκίνα με τις σχεδόν αυτοκρατορικές, ανέλεγκτες υπερεξουσίες, χωρίς θεσμικά αντίβαρα, του Προέδρου της Δημοκρατίας!
Πριν εστιάσουμε στην πρόκληση γι’ αυτή τη συνταγματική αλλαγή, πρωτίστως, πρέπει να εξηγήσουμε με ένα τρανταχτό παράδειγμα (αν και υπάρχει πληθώρα) πώς προκύπτει αυτή η αναγκαιότητα. Πώς και πότε προκλήθηκε η κρίση μεταξύ δύο εκ των σοβαρότερων ανεξάρτητων θεσμών, η οποία κατέληξε στο Ανώτατο Δικαστήριο με το γνωστό αποτέλεσμα της παύσης του τέως Γενικού Ελεγκτή;
Όλα ξεκίνησαν από τον διορισμό των Σαββίδη και Αγγελίδη στις θέσεις Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα από τον Αναστασιάδη, στο Υπουργικό Συμβούλιο του οποίου ήσαν μέλη οι δύο προαναφερθέντες. Επρόκειτο για δύο διορισμούς, οι οποίοι από τη πρώτη στιγμή συνοδεύτηκαν από καχυποψία.Μεγάλη μερίδα της κοινωνίας θεώρησε ότι οι δύο αξιωματούχοι δεν θα στρίμωχναν τον Πρόεδρο που τους διόρισε και τα μέλη της Κυβέρνησής του, που κουβαλούσαν την ευθύνη για το σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων.
Εκείνη η καχυποψία έγινε σύντομα εξόφθαλμο ότι επηρέασε και τη σχέση του τέως Γενικού Ελεγκτή με την ηγεσία της Νομικής Υπηρεσίας. Από εκεί που η συνεργασία με τον Κώστα Κληρίδη ήταν εξαιρετική, η συνεργασία με τον Σαββίδη έγινε σταδιακά συγκρουσιακή.
Δεν είναι οι μόνοι διορισμοί ενός Προέδρου, τους οποίους αντίκριζε η κοινωνία με σχετική καχυποψία και σίγουρα δεν θα είναι οι τελευταίοι. Δεν είναι, όμως, ούτε και η μοναδική υπερεξουσία του Προέδρου, εκπηγάζουσα από το Σύνταγμα, που οδηγεί στην αναγκαιότητα η οποία αναφέρθηκε στην αρχή της στήλης.
Σε μια ευρωπαϊκή χώρα, εν έτει 2024, δεν είναι δυνατό να διορίζει ο Πρόεδρος τους εκλεκτούς του χωρίς θεσμικά αντίβαρα. Ακόμα και οι καλύτεροι να είναι, η αντίληψη της κοινωνίας θα είναι ότι δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητοι και να εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Ενίοτε, στο μυαλό των πολιτών θα βρίσκεται η καχυποψία ότι οι εκλεκτοί ενός Προέδρου δεν πρόκειται να τον εκθέσουν, ούτε εκείνον, ούτε την Κυβέρνησή του σε ενδεχόμενη παρανομία ή παρασπονδία.
Ας μην προτρέξει κάποιος να επικαλεστεί το παράδειγμα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ο οποίος δεν δίστασε να συγκρουστεί με τον Πρόεδρο που τον διόρισε. Απλούστατα, επειδή ήταν η εξαίρεση του κανόνα. Και επειδή, οι πολιτικοί έχοντας πάθει, προφανώς, έχουν μάθει, θα ξεψαχνίζουν τον καθένα που θα διορίζουν, ώστε να διασφαλίζουν ότι δεν θα τους προκύψει ξανά νέος Οδυσσέας.
Μάλιστα, ο υφιστάμενος ανέλεγκτος τρόπος διορισμού από τον Πρόεδρο, δίκην αυτοκράτορος, αδικεί και εκείνους τους οποίους επιλέγονται και μπορεί να διαθέτουν χαρακτηριστικά ακεραιότητας, ενδεχομένως, και μαγκιάς ώστε να λειτουργήσουν ανεξάρτητα και ισομερώς, ακόμη και έναντι εκείνων που τους διόρισαν. Διότι πάντοτε, στην αντίληψη της κοινωνίας θα υπάρχει, λίγο ή πολύ, το ότι επιλέγηκαν για να εξυπηρετήσουν εκείνους οι οποίοι τους διόρισαν.
Τουτέστιν, οι όποιες συνταγματικές τροποποιήσεις, αν το εννοεί ο κ. Χριστοδουλίδης ότι θέλει να ξεφύγουμε από τους όρους του 1960 και να προσαρμοστούμε στις ανάγκες του 2024, πρέπει να ξεκινήσουν από τις δικές του εξουσίες. Μόνο αν κατοχυρωθεί συνταγματικά η αναγκαιότητα ύπαρξης θεσμικών αντίβαρων μέσω θεσμικού ελέγχου των υπερεξουσιών του Προέδρου, μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική αλλαγή.
Απαιτείται η κατοχύρωση ασφαλιστικών δικλείδων στο διορισμό ανεξάρτητων θεσμών, δικαστών και άλλων αξιωματούχων. Επικαλούμαι τι ακριβώς είχε εισηγηθεί ο κ. Λάζαρος Λαζάρου, πρώην Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας, στο Φόρουμ Οικονομίας του ΑΚΕΛ, την 31η Οκτωβρίου 2023. «Θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε ακόμα πιο μπροστά. Με «θεσμικά αντίβαρα και ισορροπίες» (checks and balances) όσον αφορά σε διορισμούς με βάση το Σύνταγμα και σε προτεινόμενους για διορισμό σε θεσμικά όργανα της ΕΕ… Να καταρτίζεται με διαφανή διαδικασία η προεπιλογή υποψηφίων (short list) από ανεξάρτητη επιτροπή επιλογής ή/και τη Βουλή των Αντιπροσώπων ανάλογα με την περίπτωση. Αυτή η πρακτική ακολουθείται και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες…»
Πλήρως ορθή κρίνει η στήλη και την εισήγηση την οποία κατέθεσε σε χθεσινή τοποθέτησή του στο philenews, ο Αβέρωφ Νεοφύτου: «Καθιστώντας τη Βουλή των Αντιπροσώπων υπεύθυνη να αξιολογήσει τον φάκελο των προτεινόμενων για τα θεσμικά αξιώματα και να εγκρίνει το διορισμό τους μετά από συνέντευξη, κατά το πρότυπο της «ανάκρισης» από τη Γερουσία των ΗΠΑ των προτεινόμενων μελών του Υπουργικού Συμβουλίου ή τη διαδικασία ελέγχου από το Ευρωκοινοβούλιο των προτάσεων των χωρών για στελέχωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής…».
Δικαιολογίες οι οποίες προβάλλονται κατά καιρούς, περί κινδύνου να αξιοποιηθεί πολιτικά μια τέτοια ευρεία συνταγματική τροποποίηση από την τουρκική πλευρά, μόνο μειδιάματα προκαλεί. Όποτε βολεύει κάποιους προχωρούν σε αλλαγές στο Σύνταγμα. Άλλωστε, τόσες δεκαετίες, δεν χρειάστηκε αυτό το επιχείρημα η τουρκική πλευρά για να παραμείνει αδιάλλακτη.
Αν λοιπόν, όντως θέλεις να απεγκλωβιστούμε από τους όρους του 1960, ιδού η Ρόδος κύριε Χριστοδουλίδη!
ΠΗΓΗ:https://www.philenews.com/apopsis/arthra-apo-f/article/1512719/na-xefigoume-apo-orous-tou-1960-xekina-apo-tis-iperexousies-sou-proedre/
