του Ανδρέα Σ. Αγγελίδη*
15 Οκτ 2016
Η από το 1960 πολιτική ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και ο τρόπος που προέκυψε το δοτό Σύνταγμα και τα όσα επακολούθησαν, μπορούν και πρέπει να έχουν καθοδηγητική σημασία για τα όσα η «εντατική διαπραγμάτευση» αποπειράται να επιτύχει ως συμφωνία για λύση.
Ας θυμηθούμε λοιπόν ότι το κείμενο του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας ετοιμάστηκε από Μεικτή Συνταγματική Επιτροπή, της οποίας οι όροι εντολής ήταν να περιλάβει μεταξύ άλλων, ως θεμελιώδη Άρθρα τα οποία και δεν θα υπόκειντο σε τροποποίηση, τις πρόνοιες της Συμφωνίας της Ζυρίχης της 11ης Φεβρουαρίου 1959 και του Λονδίνου της 19ης Φεβρουαρίου 1959. Όντως, η Μεικτή Συνταγματική Επιτροπή ετοίμασε το Σύνταγμα, το οποίο μεταφράστηκε στις δύο επίσημες γλώσσες της Δημοκρατίας, Ελληνική και Τουρκική. Μάλιστα στις 6 Απριλίου 1960, η Επιτροπή συνήλθε για να εγκρίνει τις μεταφράσεις και να υπογράψει το προκαταρκτικό κείμενο του Συντάγματος, οπότε και ο Αντιπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής πλευράς παρουσίασε δύο πρόσθετα Άρθρα – το ένα για τη διοίκηση της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και τη διαχείριση της περιουσίας της και το άλλο για τη διατήρηση και συνέχιση του καθεστώτος του οικογενειακού δικαίου της ελληνικής κοινότητας, όπως ίσχυε κατά την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής και της Αγγλοκρατίας.
Είναι λοιπόν απορίας άξιο εάν μπορεί ο εντατικός διάλογος με τις συγκλήσεις και με δεδομένες τις μεγάλες «διαφορές» στα κρίσιμα κεφάλαια, να οδηγήσει σε ολοκληρωμένο σχέδιο λύσης (άρα και σε συγκεκριμένες τροποποιήσεις του Συντάγματος), το οποίο θα τεθεί σε δημοψήφισμα. «Διαφορές» που ως διαφαίνεται αποβλέπουν από τουρκοκυπριακής πλευράς σε μη τήρηση θεμελιωδών ανθρωπίνων ελευθεριών και οι οποίες δεν αφορούν απλώς σε συνταγματικές τροποποιήσεις, ως μετεξέλιξη δήθεν, σε ομοσπονδία.
Όπως είναι γνωστό ευθύς μετά τα μεσάνυκτα της 15ης προς τη 16η Αυγούστου 1960, γεννήθηκε η Κυπριακή Πολιτεία ως ανεξάρτητη και κυρίαρχη δημοκρατία με συγκεκριμένο, δοτό Σύνταγμα. Σημαντικός σταθμός της πολιτικής ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι και η 21η Σεπτεμβρίου 1960, όταν η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε δεκτή ως μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Μια οικογένεια κρατών που διέπεται από τις αρχές του Καταστατικού Χάρτη, τις οποίες όλοι οφείλουν να σέβονται, όσο ισχυροί και εάν είναι.
Ακολούθησαν και άλλα σημαντικά στάδια της διεθνούς πορείας και αναγνώρισης της Δημοκρατίας όπως η 15η Φεβρουαρίου 1961, όπου με απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων -(41 ψήφοι έναντι 9)- έγινε ισότιμο μέλος της Κοινοπολιτείας ενώ πρόσθετα στις 24 Μαΐου 1961, έγινε μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτή η πορεία ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος, προφανώς ενοχλούσε τη βουλιμία και τους στόχους της Τουρκίας. Έτσι την 21η Δεκεμβρίου 1963, οι Τουρκοκύπριοι προχώρησαν σε ανταρσία (όρος και/ή διαπίστωση που περιέχεται σε απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστήριου) εναντίον της νομίμου Πολιτείας. Συγκεκριμένα, ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας, οι τρεις Τουρκοκύπριοι υπουργοί και όλα τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων που ανήκαν στην Τουρκική κοινότητα αποχώρησαν οικειοθελώς και εσκεμμένως από την Κυβέρνηση και τη Βουλή και δεν ασκούσαν πια τα καθήκοντα και τις εξουσίες των αντιστοίχων αξιωμάτων τους με στόχο την κατάρρευση του κράτους. Οι Τουρκοκύπριοι μάλιστα, υποκινούμενοι από την Τουρκία και τον Ντεκτάς, περιχαρακώθηκαν σε μερικούς θύλακες, προς επιβεβαίωση της αποσχιστικής προσπάθειας τους. Το κράτος όμως διασώθηκε έκτοτε και πέτυχε τη συνέχιση στη λειτουργία των θεσμών του, με βάση το Δίκαιο της Ανάγκης.
Το Δεκέμβριο του 1967, ως συνέχεια της αποσχιστικής πολιτικής τους οι Τουρκοκύπριοι, πάντα καθοδηγούμενοι από την Τουρκία, «ίδρυσαν» παράνομα την λεγόμενη «Προσωρινή Τουρκοκυπριακή Διοίκηση». Ενώ στις 20 Ιουλίου, 1974, η Τουρκία, αφού απέτυχε η Τουρκανταρσία του 1963 και ό,τι ακολούθησε δεν επέφερε διάλυση του Κράτους, εισέβαλε παράνομα με αφορμή το όχι τυχαίο, προδοτικό, πραξικόπημα της Χούντας στην Κύπρο και με αλληλοσυγκρουόμενες προφάσεις, κατέλαβε το 37% του Κυπριακού εδάφους, επιφέροντας απώλεια ζωής, προσφυγοποίηση και παράνομο εποικισμό. Παράλληλα οι Τουρκοκύπριοι που κατοικούσαν στις περιοχές που ελέγχονται από το νόμιμο κράτος, υποχρεώθηκαν με διάφορους τρόπους από την ηγεσία τους, να μετακινηθούν και να εγκατασταθούν στο κατεχόμενο τμήμα της Δημοκρατίας.
Στις 8 Φεβρουαρίου 1975, η τουρκοκυπριακή ηγεσία, με την υποκίνηση της Άγκυρας, διακήρυξε ότι ίδρυσε το λεγόμενο «Τουρκοκυπριακό Ομόσπονδο Κράτος», ενώ στις 15 Νοεμβρίου 1983, οι ίδιοι άνθρωποι διακήρυξαν ότι «ίδρυσαν» τη λεγόμενη «Τουρκοκυπριακή Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» που δεν αναγνωρίσθηκε από κανένα κράτος του κόσμου, εκτός από την Τουρκία. Μάλιστα το Συμβούλιο Ασφαλείας, με την Απόφαση 541 της 19ης Νοεμβρίου 1983, διακήρυξε ότι «θεωρεί την ανακήρυξη ως νομικά ανύπαρκτη, σαν να μη συνέβη ποτέ και ζητά να αποσυρθεί». Περαιτέρω, «ζητά απ’ όλα τα κράτη να μην αναγνωρίσουν άλλο κράτος στην Κύπρο από την Κυπριακή Δημοκρατία». Έναντι αυτής της πολύ προσεκτικά μεθοδευμένης δράσης της Τουρκίας, υπήρξαν οι δικές μας διαδοχικές υποχωρήσεις μέσα από ένα άγονο διάλογο, που επέτρεψε να καθιερωθεί ως περίπου ισοϋψής με τον Πρόεδρο της Κύπρου, ο εκάστοτε ηγέτης των Τουρκοκυπρίων.
Τούτο μάλιστα, συνεχίστηκε και μετά τον τελευταίο ιστορικό σταθμό της πολιτικής ιστορίας της Δημοκρατίας της 1ης Μαΐου 2004 (λίγες μέρες μετά το Δημοψήφισμα) όταν η Κυπριακή Δημοκρατία από άκρο σε άκρον της, κατέστη πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως το μόνο αναγνωρισμένο Κράτος.
Μια διαδρομή που έπρεπε να μας είχε απαλλάξει από ψευδαισθήσεις για το ότι η υπαίτιος του όλου προβλήματος, η Τουρκία, θα επιδείξει πολιτική βούληση για λύση δικαία, που δεν θα εξυπηρετεί τα δικά της σχέδια και επιθυμίες! Ανάγκη λοιπόν για αυτοπροστασία με βάση τις εμπειρίες ετών. Καθήκον όλων, ηγεσίας και λαού, να επιτύχουμε ώστε τουλάχιστον, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπερισχύσει στο Κράτος μέλος της, την Κυπριακή Δημοκρατία, των αυθαιρέτων απαιτήσεων του ισχυρού πλην υπαίτιου της κατοχής και εποικισμού.
*O Ανδρέας Σ. Αγγελίδης είναι δικηγόρος.
